| سه شنبه، 11 اردیبهشت 1403
به بهانه سالگرد درگذشت هنرمند بلندآوازه گیلانی؛
       کد خبر: 210594
نگاه ایران: اردشیر محصص هنرمندی است که آثارش از صفحات مطبوعات بر دیوار مهمترین گالری های هنری جهان نصب شد و همین خاستگاه فکری وی به خلق آثاری واقع گرا با پیام های اجتماعی و سیاسی بدل شد تا راوی طنز تلخی شود که تاریخ زمان خود را شهادت می دهد. اردشیرمحصص طراح، کاریکاتوریست و نقاش ایرانی 18 شهریور 1317 از مادری شاعر در گیلان متولد شد که دوستی نزدیکی با پروین اعتصامی داشت و به نحوی می توان گفت، ریشه های گرایش به هنر، میراث مادری بود که در نوجوانی محافل روشنفکری کافه نادری سبب شد تحصیلاتش در رشته ی حقوق را کنار گذارد و مسیر زندگی محصص جوان را به کاریکاتوریستی طنزاندیش تبدیل کرد که شهرتی جهانی برای ایران فراهم کرد. به نقل از حسین محجوبی در بخشی از خاطرات خود با محصص ها، «خاندان اردشیر از خانواده های معروف و مرفه لاهیجان بودند و در تجارت برنج و ابریشم شهرت داشتند.» بیشتر اعضای خانواده محصص در هنرهای مختلف فعالیت داشتند که می توان به پسرعموی اش بهمن محصص، مجسمه ساز و نقاش و همچنین خواهرش ایراندخت محصص، فعال هنری و کاریکاتوریست اشاره کرد. کتاب جمعه به عنوان یکی از نشریات تاثیرگذار در جریان روشنفکری ایران، در سال های نخست فعالیت محصص به سردبیری احمد شاملو، نقش مهمی در شکل گیری شخصیت هنری وی داشت و طرح های اردشیر را برای چاپ پذیرفت و نامش را به عنوان طراحی صاحب سبک ثبت کرد. احمد شاملو دربارهٔ هنر محصص نوشته است: «اگر قلم عبید چاقوی جراحی است، قلم اردشیر نیز چنین است. برای من این هر دو، ثباتان کاراکترهای جامعه اند. نشان دهندگان حماقت ها، طمع ها، یالانچی پهلوانی ها، خودپسندی ها. آدم های او آدم های آشنای جامعه اند مائیم و همسایگانمان.» اگرچه شوخ طبعی و طنز محصص از نخستین مشق های کاریکاتور در توفیق تا صفحه های روزنامه ی کیهان به عنوان سبک کار او در حیطه هنر ژورنالیستی شکل گرفت اما اردشیر محصص هنر را شاهدی برای تاریخ می دانست تا از این مسیر انتقال اندیشه شکل بگیرد. محصص درباره آثارش می گوید: «من آنچه را می بینم می کشم، به نظر من کاریکاتورها اسناد یک عصرند، همچنان که مدارک رسمی، اعلامیه های دولتی و گزارش های پارلمانی نیز چنین هستند.» جواد مجابی، روزنامه نگار و شاعر، اهمیت اردشیر محصص را در حد بنیان گذار کاریکاتور نوین در ایران می داند و گفته است: «اردشیر نخستین کسی در ایران بود که کاریکاتور نوین ایرانی را که پیش از او سابقه نداشت، در ارتباط با کاریکاتورهای جهانی پدید آورد. قبل از او، کارهایی انجام می شد که بیشتر شبیه آثار کاریکاتوریست های ترکیه یا قفقاز بود.» مجابی می گوید: «اردشیر به کاریکاتور، به معنای امروزی که در ایران رایج است، شکل داد و با سماجت و پشتکار غریبی که داشت و آگاهی فراوان و گسترده ای که از هنر جهان داشت، توانست پایه های کاریکاتور جدید ایران را بریزد، که از دنیای امروزی ما، خبر می داد.» اگر چه بسیاری از هنرمندان و صاحب نظران اردشیر محصص را به عنوان یکی از افراد تاثیرگذار در کاریکاتور ایران می دانند ولی خسرو شاهانی، طنزپرداز، محصص را مقلدی بیش نمی داند و مدعی است محصص تقلیدی از کارهای کاریکاتوریست های غربی بوده است. وی کتاب های زیادی منتشر کرد که می توان به با اردشیر و صورتک هایش، اردشیر و هوای توفانی، تشریفات، شناسنامه، لحظه ها، وقایع اتفاقیه، طرح های آزاد، کافرنامه، دیباچه و تبریکات اشاره کرد. از آثار محصص کتاب های «اردشیر محصص، تاریخی کوتاه» و «زندگی در ایران» در ۱۹۹۴ توسط انتشارات میج (MAGE) در آمریکا انتشار یافته است. وی تعدادی طرح برای روزنامه نیویورک تایمز کشید و هم اکنون مجموعه ای از ۸۰ تا ۱۰۰ اثر از وی در کتابخانه ملی آمریکا نگهداری می شوند و در سال ۲۰۰۶ میلادی، مجموعه آثار اردشیر محصص در موزه هنرهای مدرن نیویورک به نمایش گذاشته شد. اردشیر سال های پس از انقلاب را در نیویورک سپری کرد و سرانجام در سن هفتاد سالگی در ۱۸ مهر ۱۳۸۷ پس از گذراندن دوران طولانی کسالت، درگذشت.
به اشتراک بگذارید:

نگاه شما:

security code