به گزارش نگاه ایران:  بیش از شش میلیون فارغ التحصیل دانشگاهی در ایران شغلی ندارند. بررسی وضعیت فارغ التحصیلان نشان می دهد از جمعیت ١١ میلیونی فارغ التحصیلان تنها چهار میلیون و ٤٠٠ هزار نفر شاغل محسوب می شوند و بخشی از این جمعیت نیز توفیقی در یافتن شغل نداشته اند. بر این اساس نکته مهم آن است که بیش از نیمی از این جمعیت غیرفعال محسوب می شوند. بخش عمده ای از جمعیت غیرفعال به گروه زنان تحصیلکرده اختصاص دارد.  بررسی وضعیت جمعیت تحصیلکرده غیرفعال نشان می دهد از میان بیش از پنج میلیون و ٧٠٠ هزار تحصیلکرده غیرفعال در ایران، دو میلیون و ٣٢٨ هزار و ٢٥٦ نفر مرد هستند و شمار زنان غیرفعال تحصیلکرده نیز به سه میلیون و ٤٠٦ هزار و ٧٦٢ نفر می رسد.  برآوردها نشان می دهد بخش مهمی از جمعیت تحصیلکرده بیکار مدرک کارشناسی را دریافت کرده اند هرچند نرخ بیکاری در تحصیلکردگانی با مدارک بالاتر از کارشناسی نیز در سال های اخیر افزایش یافته است. بر اساس این گزارش در صورت احتساب هزینه ١٠میلیون تومان به ازای دریافت یک مدرک کارشناسی، مشخص می شود با احتساب جمعیت غیرفعال و بیکار تحصیلکرده بیش از ٦٧ هزار میلیارد تومان از بودجه مملکت که توسط دولت و خانوارها برای دریافت مدرک کارشناسی هزینه شده، بلااستفاده باقی مانده است. متوسط هزینه تحصیل هر دانشجو در مقطع کارشناسی در بودجه سال ٩٠ کمی بیش از ٩ میلیون تومان برآورد شده است. هرچند در چهار سال اخیر هزینه تحصیل افزایشی قابل توجه را تجربه کرده است اما ١٠ میلیون تومان هزینه متوسط هر مدرک تحصیلی، در نظر گرفته شده است. با توجه به کمبود منابع در ایران، سرمایه گذاری ٦٧ هزار میلیارد تومانی می تواند آورده بهتری برای اقتصاد و اجتماع در ایران داشته باشد.  موج مدرک گرایی در سال های اخیر سبب شده است ورود به دانشگاه به امری بدیهی برای تمامی جوانان ایرانی تبدیل شود. جوان ایرانی پس از فراغت از دبیرستان مستقیم وارد دانشگاه می شود و در صورتی که قصد ادامه تحصیل نداشته باشد در سن ٢٢ سالگی وارد بازار کار خواهد شد. هرچند این تاخیر نکته مثبتی برای بازار کار کشوری که با بحران نرخ دورقمی بیکاری در این حوزه روبه روست تلقی می شود اما فشار بر بازار کار را در این دوره سنی افزایش می دهد.  در حالی تحصیلات دانشگاهی به امری بدیهی و دردسترس برای ایرانی ها بدل شده است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته، چنین شیوه ای از تحصیل دانشگاهی عمومیت ندارد. در سال های اخیر با خالی شدن بسیاری از صندلی های دانشگاهی در مقطع کارشناسی، بسیاری از دانشگاه به ارایه رشته هایی در سطوح بالاتر از کارشناسی روی آوردند و همین امر سبب شده است تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز در دستور کار بسیاری از دانشجویانی که قادر به یافتن کار مناسب نیستند قرار گیرد. هرچند شمار داوطلبان کنکور در سال های اخیر رو به کاهش است اما بررسی ها نشان می دهد ظرفیت ها در حوزه تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکترا) رو به افزایش است به طوری که در سال ٩٢ بیش از ٢٩٠ هزار نفر و در سال ٩٣ نیز بیش از این رقم در مقطع تحصیلات تکمیلی پذیرفته شده اند. کاهش تعداد شرکت کنندگان در کنکور به دلیل کاهش جمعیت در مقطع سنی ورود به دانشگاه رخ داده است. در حالی تعداد داوطلبان کنکور در سال جاری ٨٨٧ هزار و ٨٤٥ نفر عنوان شده است که سال های قبل از آن تعداد داوطلبان میلیونی بوده است. تعداد داوطلبان کنکور در سال ١٣٩٣ برابر یا یک میلیون و ٣١ هزار و ٣٢٢ نفر، در سال ٩٢ برابر با یک میلیون و ٨٣ هزار و ٧٥١ نفر و در سال ٩١ برابر با یک میلیون و ٦٦ هزار و ٢٧٤ نفر بوده است. در سال ١٣٩٠ بیش از یک میلیون و ٢٨٠ هزار نفر در کنکور شرکت کرده اند. بر اساس این گزارش نسبت قبولی در سال گذشته به ازای هر صد نفر ٦٣ نفر اعلام شد اما بررسی ها حکایت زا آن دارد که در سال جاری به اندازه تمام داوطلبان صندلی در دانشگاه هست. برخی داوطلبان که با هدف تحصیل در رشته ای خاص در کنکور شرکت می کنند، حاضر به تحصیل در هر رشته ای نیستند و همین امر سبب خالی ماندن برخی صندلی ها در دانشگاه ها می شود.  از این رو برخی دنشگاه ها بدون تامین حداقل نیازهای ضروری دست به ارایه رشته ها در مقطع تحصیلات تکمیلی می زنند. مهاجرت سالانه ١٨٠ هزار تحصیلکرده از ایران مرکز پژوهش های مجلس اخیرا با استناد به آمار صندوق بین المللی پول، میزان مهاجرت تحصیلکردگان را معادل ١٨٠ هزار نفر خوانده و اعلام کرده این میزان معادل ٥٠ میلیارد دلار است. بررسی ها نشان می دهد اغلب مهاجران پس از اتمام دوره کارشناسی از ایران مهاجرت می کنند و آمارها حکایت از رتبه بالای ایران در تربیت فارغ التحصیلان دارد. فوربس اخیرا ایران را سومین کشور از نظر تعداد مهندسان دانسته است. ایران در این رتبه بندی پس از روسیه و امریکا قرار گرفته است.  رشته های صدرنشین بیکاری بسیاری از رشته هایی که امروز به عنوان رشته های مورد نیاز و پیشرو شناخته شده اند، در صدر رشته هایی با بیشترین فارغ التحصیلان بیکار قرار گرفته اند. بالاترین نرخ بیکاری در میان رشته های دانشگاهی به فارغ التحصیلان رشته های علوم کامپیوتر، حفاظت از محیط زیست و کشاورزی، شیلات و جنگلداری اختصاص دارد. نرخ بیکاری در هر سه رشته بالاتر از ٢٧ درصد گزارش شده است این در حالی است که ایران در هر دو حوزه با مشکلات متعددی روبه رو است و بیکاری فارغ التحصیلان حکایت از ناتوانی جذب متخصصان این رشته در بازار کار از یک سو و عدم برآورد دقیق در مورد تعداد مورد نیاز فارغ التحصیلان در بازار کار از سوی دیگر دارد. این سه رشته تنها رشته هایی نیستند که با نرخ بیکاری دو رقمی روبه رو هستند. برآوردهای ارایه شده بر پایه آمارهای مرکز امار ایران در سال گذشته که بر وضعیت جمعیت در حال تحصیل و فارغ التحصیل شده در پایان سال ٩٢ دلالت دارد، نرخ بیکاری درمیان فارغ التحصیلان رشته هنر نیز بیش از ٢٣ درصد گزارش شده است. فارغ التحصیلان رشته های علوم رفتاری و اجتماعی با نرخ بیکاری ٢٢ درصدی و فارغ التحصیلان علوم فیزیکی با نرخ بیکاری ٨/٢١ درصدی روبه رو هستند.  فارغ التحصیلان معماری و ساختمان سازی و مهندسی و حرفه های مهندسی با نرخ بیکاری برابر با ٣/٢٥ درصد و ١/٢٥ درصد روبه رو هستند. علوم انسانی پرمخاطب ترین رشته هر چند نرخ بیکاری در میان فارغ التحصیلان رشته کامپویتر بالاست اما بررسی تعداد دانشجوی در حال تحصیل یا تحصیلکرده نشان می دهد این رشته از اقبال چندانی در میان مخاطبان برخوردار نبوده است. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد تا پایان سال ٩٣، تنها ٢٥٦ هزار و ٨١٠ فارغ التحصیل یا دانشجوی علوم کامپیوتری در ایران وجود داشته است. مقایسه این تعداد با آمار ١١ میلیون و ١٦٤ هزار نفری دانشجویان یا فارغ التحصیلان سهم اندک این رشته از کل رشته های دانشگاهی ایران را نشان می دهد. پرمخاطب ترین رشته ها در دانشگاه های ایران رشته های نظیر بازرگانی و امور اداری و علوم انسانی هستند که این دو رشته به ترتیب یک میلیون و ٧٦٩ هزار و ٦٣٨ نفر و یک میلیون و ٢٧٥ هزار و ٢١٨ نفر فارغ التحصیل یا در حال تحصیل دارد. نکته جالب اینجاست که نرخ بیکاری در این دو رشته نیز کمتر از سایر رشته هاست به طوری که نرخ بیکاری در رشته هی علوم انسانی ١/١٥ و در رشته های بازرگانی و امور اداری ١/١٩ درصد گزارش شده است. نرخ بیکاری تنها بر اساس جمعیتی فارغ التحصیل یا در حال تحصیلی برآورد شده است که بیکار محسوب می شوند و درصدد یافتن شغل هستند. نیمی از جمعیت تحصیلکرده ایران غیرفعال تلقی می شوند که اگر قصد ورود به بازار کار را داشته باشند، نرخ بیکاری بیش از اینها افزایش خواهد یافت. جدول زیر نشان دهنده وضعیت نرخ بیکاری در رشته های مختلف دانشگاهی است. جولان بیکاری در اقتصاد بررسی ها نشان می دهد هر چند دولت در سال های اخیر تلاش کرده است با بازگرداندن آرامش به اقتصاد امکان ایجاد فرصت های شغلی بیشتر را فراهم آورد اما نرخ بیکاری در ایران همچنان دو رقمی است. کارشناسان معتقدند آنچه تحت عنوان آمار بیکاری در ایران استخراج می شود بر حداقل ها دلالت دارد و تعریف مضیقی از بیکاری ارایه می دهد. به عبارت دیگر ٥/٢ تا سه میلیون نفری که در گزارش های مرکز آمار ایران به عنوان بیکار به آنها استناد می شود، بیکاران مطلق هستند واگر کسانی که قادر نیستند شغلی برای تامین هزینه های حداقلی زندگی خود دست و پا کنند به شمار بیکاران اضافه شود، تعداد بیکاران ایران بیش از اینها خواهد شد. ٦٧ هزار میلیارد تومان یعنی ٦٧ هزار میلیارد تومان برابر است با یارانه ١٩ ماه ٧٦ میلیون ایرانی یارانه بگیر. (یارانه هر ایرانی ٤٥ هزار و ٥٠٠ تومان است) ٦٧ هزار میلیارد تومان برابر است با هزینه ایجاد ٤٢٠ هزار شغل پایدار. (متوسط هزینه ایجاد هر شغل ١٦٠ میلیون تومان برآورد شده است) ٦٧ هزار میلیارد تومان برابر است با هزینه ساخت ٧٤ میلیون متر مربع بنای مسکونی (متوسط هزینه ساخت هر متر مربع فضای مسکونی شهری ٩٠٠ هزار تومان برآورد شده است.) ٦٧ هزار میلیارد تومان ٢٣١ برابر قیمت پایه تعیین شده باشگاه پرسپولیس و استقلال است. (قیمت پایه این دو باشگاه ٢٩٠ میلیارد تومان تعیین شد.) ٦٧ هزار میلیارد تومان برابر است با هزینه خرید بیش از ٣٣٨ میلیون بشکه نفت در بازارهای جهانی. (متوسط قیمت هر بشکه نفت ٦٠ دلار و با احتساب دلار ٣٣٠٠ تومانی ١٩٨ هزار تومان است.) ٦٧ هزار میلیارد تومان برابر است با ١٢ برابر کل بدهی وزارت راه و ترابری به پیمانکاران. (بدهی وزارت نیرو به پیمانکاران پنج هزار و ٥٠٠ میلیارد تومان برآورد شده است.) ٦٧ هزار میلیارد تومان برابر است با ٦/٢ برابر بدهی وزارت نیرو به تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق. (بدهی وزارت نیرو ٢٥ هزار میلیارد تومان برآورد شده است