به گزارش مهر، قدم زدن در پیرسرای رشت که یکی از خیابان های قدیمی شهر محسوب می شود حال و هوای عجیبی دارد. هرچند که زندگی پرطمطراق شهرنشینی باعث شده که اکثر خیابان ها و کوچه های رشت چهره نوسازی و مدرن به خود بگیرند و از چهره سنتی و قدیمی خود دور شوند اما هنوز هم پیرسرا حال و هوای قدیمی دارد. مغازه ها در اطراف آن تک واحدی، همکف و همسطح خیابان هستند و از در و دیوارهای آن ها، انواع صنایع دستی آویزان است. از پیاله های سفالی گرفته تا حصیرهای بافته شده و قاشق های خراطی شده که باعث می شود این مسیر به مشهورترین مسیر خرید صنایع دستی رشت مشهور شود و هر گردشگری که به رشت سفر می کند، برای خرید صنایع دستی به آن مراجعه کند.

اگرچه صنایع دستی منسوب به چین نیز همچون همه بازارهای صنایع دستی کشور به مغازه های پیرسرا نیز راه یافته اما با اینهمه باز هم صنایع دستی گیلان در مغازه های راسته پیرسرا بیشتر خودنمایی می کنند.

به تازگی به دنبال طرح های بازآفرینی که شهرداری رشت آن را برای مسیرهای مختلف رشت در قالب پروژه های مختلف تدوین کرده است، بهسازی راسته پیرسرا نیز در فهرست این پروژه ها قرار گرفته است.

پیرسرای رشت بازآفرینی می شود

به گفته رئیس سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری رشت، طرح بهسازی و کف سازی محیطی محور تاریخی پیرسرا از وسعت هفت هزار مترمربعی برخوردار است. عاطفه چیرانی به مهر می گوید: برآورد پروژه که از سوی شهرداری برای مناقصه به فراخوان گذاشته شده است، بیش از هفت میلیارد تومان پیش بینی شده و مدت زمان اجرای آن از سوی شهرداری هشت ماه تعیین شده است.

وی در توضیح مواردی که قرار است برای بازآفرینی تاریخی محور پیرسرا انجام شود توضیح می دهد: قلوه چینی کف خیابان، ایجاد فضاهای مکث و نصب مبلمان محیطی در کنار نورسازی از جمله اقداماتی است که در قالب پروژه بازآفرینی در مسیر پیرسرا انجام خواهد شد. چیزی شبیه مسیر پیاده راه علم الهدی که چندسال پیش اجرایی شد.

چیرانی می افزاید: به دلیل اینکه مسیر از حضور مالکان خصوصی و صاحبان مغازه های صنایع دستی برخوردار است، شهرداری به بهسازی جداره ها ورود نمی کند بلکه اجرای پروژه فوق به عنوان مشوقی است که خود مالکان نسبت به احیای املاک خود در جداره این مسیر اقدام کنند.

هنگامی که از رئیس سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری رشت درخصوص نقش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در این پروژه می پرسیم وی می گوید: اگرچه محور پیرسرا جزء حرائم میراثی است اما سازمان میراث فرهنگی نقشی در اجرائیات ندارد و تنها در حرائم املاکی که ارزش میراثی در محور دارند می تواند نقش خود را ایفا کند و در پروژه بازآفرینی که از سوی شهرداری قرار بر اجرا است، سهم نظارت کارشناسانه خود را می تواند اعلام کند.

کف سازی خیابان به معنای بازآفرینی نیست

از سوی دیگر، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی گیلان از اجرای پروژه بازآفرینی در محورتاریخی پیرسرا بی اطلاع است. سلمان شاه محمدی با بیان اینکه شهرداری، اداره کل میراث فرهنگی استان را در جریان چنین پروژه ای قرار نداده است می گوید: بازآفرینی مسیری که میزبان صنایع دستی و گردشگران متعددی در طول سال است، تنها با قلوه چینی کف خیابان و ایجاد فضای مکث امکان پذیر نیست و مطمئنا در بازآفرینی چنین فضایی که مسیری مشهور برای عرضه صنایع دستی است، نقش نظرات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز باید لحاظ می شود.

وی با انتقاد از عملکرد مستقل شهرداری رشت در این حوزه می افزاید: مطمئنا معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی گیلان، دقت و حساسیت ویژه ای نسبت به محور پیرسرا دارد زیرا مشهورترین مسیر عرضه کننده صنایع دستی در شهر رشت به عنوان مرکز استان است و مسیر پیرسرا می تواند میزبان طرح های قابل توجهی در حوزه بازآفرینی صنایع دستی باشد.

از نظر معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی گیلان، این اداره کل پیشنهاداتی مبنی بر حفظ هویت مسیر دارد که می تواند به معنای واقعی، بازآفرینی را برای پیرسرا به ارمغان بیاورد. شاه محمدی می گوید: اگر قرار باشد به معنای واقعی در مسیر بازآفرینی رخ دهد مطمئنا باید نگاه ویژه به جداره ها یا همان مغازه های عرضه کننده صنایع دستی داشت. از سوی دیگر، نمادهایی از صنایع دستی را در مسیر ایجاد کرد تا بیش از پیش پیرسرا به عرصه ای برای عرضه صنایع دستی تبدیل شود و هویت آن حفظ شود.

اگرچه سال گذشته طرح احیای مسیر پیرسرا از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مطرح شده بود اما به گفته شاه محمدی، این طرح نتوانست بودجه لازم را جذب کند. معاون صنایع دستی گیلان می گوید: برای محور تاریخی پیرسرا در سال گذشته برنامه ای از سوی اداره کل میراث فرهنگی دنبال می شد که در آن، پلاک به پلاک مغازه ها شناسایی و برای حفظ معماری بومی و فرهنگ صنایع دستی اقداماتی انجام می گرفت از جمله اینکه یادبودی یا نمادی برای صنایع دستی در محل نصب و با ساماندهی مشاغل در مسیر فوق، هویت مسیر پیرسرا حفظ می شد اما به دلیل تعلق نگرفتن بودجه، طرح فوق ابتر باقی ماند.

اگرچه به نظر می رسد شهر رشت که توانسته از نخستین شهرهای دارای سند تدوین شده بازآفرینی باشد و تا حدودی شهرداری رشت در این حوزه، پروژه های متعددی را تعریف و تاکنون اجرایی کرده از جمله پیاده راه بافت مرکزی رشت، اما به نقش سایر دستگاه های متولی که به طور تخصصی در این حوزه موظف هستند بی توجهی می کند. این در حالیست که اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز نسبت به اجرای پروژه های اینچنینی اظهار بی اطلاعی می کند. موازی کاری و نبود هم افزایی بین وظایف تعیین شده دستگاه ها حلقه مفقوده ای است که بارها سبب ایجاد خسران و نرسیدن به نتایج مطلوب با وجود صرف هزینه های بالا در سطوح مختلف شده است. حال خسران چنین غفلت هایی می تواند وارد شدن آسیب یا بی ارزش کردن هویت یک مسیر، مردم یا داشته های فرهنگی جامعه باشد. آنچه که بیم آن می رود در پیرسرای رشت و نسبت به صنایع دستی آن رخ دهد.