نگاه ایران/محمد کهنسال (دانش آموخته مهندس مکانیک – دانشگاه صنعتی امیر کبیر عضو انجمن اسلامی مهندسان گیلان) گر چه دو بار در سال، یک بار در بهار برای نیمکره شمالی و یک بار در پائیز برای نیم کره جنوبی "روز زمین" تعیین شده است اما با توجه به اینکه جمعیت نیم کره شمالی بیشتر است روز تعیین شده در بهار بیشتر مورد توجه است و در این راستا 22 آوریل مصادف با دوم اردیبهشت روز جهانی زمین نامگذاری شده است. کره زمین تنها مکان اسکان مناسب برای نوع بشر (حداقل تا امروز) بوده و این منحصر به فرد بودن اهمیت توجه به زمین را افزون می کند. اما سؤال اینجاست آیا آنگونه که شایسته است به این موضوع پرداخته می شود؟ آیا عامه مردم آنگونه که باید به اهمیت توجه به زمین به عنوان تنها محل اسکان، اشراف و ایمان دارند؟ آیا آنها که به لحاظ حقوقی و قانونی در این خصوص مسئول هستند به نحو شایسته به وظایف خود عملمی کنند؟ متاسفانه پاسخ تمامی سؤال های فوق با قاطعیت "خیر" است. محیط زیست را می توان ترجمان دیگری از همان زمین دانست. دو کلمه و دو لفظ عام که از فضای کوچکی که امروز در آن قرار داریم تا حداقل کل کره زمین را شامل می شود. علاوه بر اینکه فرد فرد انسان ها نسبت به محیط زیست خود مسئول هستند اکثر ادارات و نهادهای عمومی نیز در این زمینه مسئول بوده و البته در قوانین برای برخی ادارات وظایف مشخصی در این زمینه گنجانده شده است. از جمله نهادهای عمومی که وظایف مهمی را در خصوص محیط زیست برعهده دارند نهاد عمومی "شهرداری" است. در ماده 55 (وظایف شهرداری) قانون شهرداری مصوب 11/4/1334 که البته اصلاحاتی بر آن در طول زمان صورت پذیرفته است بندهای مختلفی وجود دارد که مستقیم یا غیر مستقیم بر مباحث مربوط به محیط زیست مؤثر هستند که پرداختن به جزء جزء آنها خارج از حوصله این نوشتار است. به طور کلی بندهای یک، دو (و تبصره های آن)، چهار، چهارده (اصلاحی 27/11/45)، پانزده، هجده، بیست و یک و بیست و سه که به موضوعات مهمی از قبیل باغ های عمومی، مجاری آب و فاضلاب، معابر، انهار عمومی، قنوات، آب شرب، زباله، نخاله، فضولات ساختمانی، بهداشت عمومی (ساکنین)، سیل و حریق، امراض ساریه، چارپایان، دود، گرمابه های عمومی، حمل و نقل و .... می پردازند از جمله بندهای مرتبط با محیط زیست هستند. برخی مناطق و شهرها به دلایل اقلیمی، جغرافیایی، اجتماعی و .... در این خصوص از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و آسیب پذیرتر هستند. نگارنده قریب بیست سال پیش در مقاله "محیط زیست آسیب پذیر گیلان، خط قرمز توسعه پایدار، راهکار و محورهای توسعه" که سال 1377 به نخستین سمینار توسعه استان گیلان ارائه شد به این مهم پرداخت. شهر رشت با توجه به گسترش روز افزون و لاینحل ماندن موضوعاتی مانند زباله و فاضلاب در آن، امروزه با مشکلات فراوان زیست محیطی دست به گریبان بوده و از یک طرف خود از فرادست یعنی فاضلابهای شهر صنعتی و شیرابه های محل دفن زباله سراوان آسیب می بیند و از طرف دیگر از طریق دو رودخانه خود بر فرودست و اکوسیستم مهم و جهانی تالاب انزلی آسیب وارد می آورد. برای سایر انواع آلودگی ها مانند آلودگی هوا و آلودگی صوتی نیز زنگ خطر به صدا درآمده و با توجه به مرکز استان بودن رشت و گردشگر پذیر بودن استان گیلان این موضوعات در آینده نه چندان دور برای همه شهروندان کاملاً قابل لمس می شود. در این بین نقش شهرداری و شورا اهمیت بیشتری می یابد و گرچه حرکت هایی در این زمینه صورت پذیرفته اما فرسنگها تا رسیدن به نقطه هدف فاصله دارد. با توجه به سهم پایین مسائل زیست محیطی در سیستم آموزشی کشور ما (علیرغم کارهای انجام شده) و از طرف دیگر زمان بر بودن انجام کارهای فرهنگی تنها راه تسریع در رسیدن به هدف و نجات شهر رشت از افتادن در ورطه انواع آلودگی ها بهره مندی از سمن ها (سازمان های مردم نهاد) و محور قرار دادن آنها خواهد بود. خوشبختانه در گیلان و به ویژه در رشت سمن های توانمند و فعالی وجود دارد که با امکانات کم کارهای بزرگی مانند پاکسازی تالاب عینک از گیاه مهاجم "آزولا" را به نتیجه رسانده اند اما به واقع سهم شورا و شهرداری در انجام این اتفاق چه بوده است؟ امروز شورا به عنوان برنامه ریز و شهرداری به عنوان بازوی اجرایی شورا می بایست گام های بزرگی در جهت بستر سازی برای روان شدن حرکت سمن ها بردارند چرا که فردا بسیار دیر است. باید تا دیر نشده چاره ای اندیشید و برنامه ای تدوین، ارائه و عملیاتی نمود.