نگاه ایران/ رضا زمانی * آلودگی صدا یکی از مهم ترین موارد آلودگی محیط زیست است که در محدوده شهری باعث آزار ساکنان و شاغلان می شود و به منزله عامل بهداشتی و حتی ایمنی در دنیا مورد توجه است. شایدبه دلیل آنکه خطرات بهداشتی ناشی از آلودگی صوتی به سرعت قابل رویت نیست این آلودگی در شهرهایی ازجمله رشت در الویت پایین تری قرارگرفته باشد اما در سالهای اخیر بسیاری از شهرهای بزرگ با این مسئله و عوارض ناشی از آن به عنوان یکی از معضلات روبه رو هستند و در حال حاضر آلودگی صوتی را به همراه آلودگی هوا و آلودگی آب جزو سه مخاطره بزرگ شهرها می دانند. آلودگی صوتی دارای اثرات زیان آوری برمردم شهر از جمله افت شنوایی، اختلال درخواب، افزایش فشارخون، خستگی مفرط، ناراحتی گوارشی، تحریک پذیری، افسردگی و حتی سکته های قلبی و افزایش دفع منیزیم است و همچنین موجب واکنش های روانی اثبات شده مانند خشم، فشار و عصبانیت می گردد. در مطالعه صدا بر سلامتی و زندگی اجتماعی تایید شده است که صدای بالای 85دسی بل باعث اختلالات شنوایی(60تا91%) خستگی (22تا96%) و ناراحتی و آسیب(65تا98%) می شود. اولین مطالعه در خصوص آلودگی صوتی در ایران درسال1356 توسط مشاوران مهندسی دونالد در تهران انجام شد و نتیجه میزان صدا در بسیاری از مناطق شهری بین55تا80 دسی بل اندازه گیری شد. همچنین درسال1378 دانشگاه گیلان با طرح مطالعات آلودگی هوای شهر رشت و آنالیز صوتی در ایستگاه های 38 گانه شهر رشت را بررسی نمود که حداکثر شدت صوتی اندازه گیری شده درسطح رشت84 دسی بل درساعات پرترافیک شبانه روز در میدان شهرداری رشت به دست آمد. بدون شک انجام پروژه پیاده راه فرهنگی رشت نقش مهمی برکاهش آلودگی صوتی و آسایش شهروندان در این منطقه از شهر داشته است اما با توجه به وضعیت ترافیک شهری در خیابان های رشت تراکم شهری و به علاوه وضعیت سرانه فضای سبز در مقایسه با استانداردجهانی که یکی از بهترین موارد جهت کنترل آلودگی صوتی است هنوز تمهیدات جهت کنترل آلودگی صوتی در شهر رشت به اندازه کافی انجام نشده است. طبق استانداردهای سازمان محیط زیست حد مجاز آلودگی صوتی برای پهنه مسکونی در روز55دسی بل و در شب 45دسی بل و برای پهنه تجاری مسکونی در روز 60دسی بل و در شب50 دسی بل است که به نظر می رسد با شرایط کنونی شهر رشت در بسیاری از مناطق حد مجاز آلودگی صوتی بسیار بالاتر از استانداردهای موجوداست که این موضوع مخاطرات مورد اشاره را برای شهروندان ایجاد می کنند. همچنین با توجه به وضعیت ترافیکی منتهی به باغ سبزه میدان،این باغ را به یکی از آلوده ترین پارک های شهری از منظر آلودگی صوتی تبدیل کرده است. راهکارهای پیشنهادی: امروزه علاوه بر روش های بهبود وضعیت حمل و نقل و بازنگری بر ساماندهی در ایستگاه های تاکسی وم سافرکشی یکی از روش های متداول کنترل آلودگی صوتی دیوارهای سبز است البته اینکه چه گیاهی با چه ترکیبی، در چه فاصله و با چه درصد شیبی و در جهت چه دامنه ای کشت شوند تا بتوانند به کاهش آلودگی صدا کمک کند بسیارمهم است مثلا درختان برگ ریز با برگ های زیاد بسیار تاثیر پذیرتر از درختان دیگر در جذب و انتشار صدا هستند. گیاهان به دو طریق می توانند موجب تقلیل صدا شوند؛ آن ها صدا را جذب می کنند یا باعث انکسار و انحراف صدا می شوند. اندازه برگ، تراکم شاخه ها، ارتفاع درختان و حتی میزان صمغ درخت در جذب صدا موثر است. همچنین تیپ درختکاری در کنترل صدا و تراکم و عرض درختکاری در تقلیل صدا بسیار مهم است. مشخص است درختان پهن برگی که در رشت به کار رفته اند در زمستان که فاقد شاخ و برگ هستند در تقلیل صدا عملا موثر نیستند و متاسفانه شهر رشت فاقد کمربندهای سبز در شاهراه ها و خیابان ها به عنوان عوامل محافظت کننده اماکن مسکونی از آلودگی صوتی ناشی از تردد میباشد. درختان درصورتی که به صورت مخلوط از درختان و درختچه ها تاثیرات بیشتری دارند. همچنین استفاده از موانع صوتی ودیوارهای عمودی که از نظر زیباشناختی با محیط اطراف همگن باشند و بهتر است ازجنس چوب،گچ، ساروج و بتن باشند موجب کاهش صدا از5تا20دسی بل باشند. به نظر می رسد با توجه به مجموع موارد ذکر شده شهر رشت با توجه به تراکم موجود و حجم بالای وسایط نقلیه بویژه در ساعات پرترافیک جزو شهرهای با آلودگی صوتی بالا در ایران است که در صورت عدم تمهیدات لازم میتواند مخاطرات جدی برای شهروندان ایجاد نماید. * کارشناس سازمان محیط زیست