نگاه ایران:نبما صائب در گیلان تیتر نوشت؛در رشت کاسبی کردن سخت است. قیمت اجاره ی مغازه ها سر به فلک می کشد. خریدش که کار هرکسی نیست. مالکان، مغازه ها را به فوج عظیم مستاجران اجاره می دهند و با پولش که چندین برابر حقوق یک ماه یک کارمند دولتی است روز را به شب می گذرانند، بی آن که دست به سیاه و سفید بزنند. در عوض مستاجران از صبح تا شام جان می کنند تا لقمه نانی دربیاورند. اما بازار راکد و بالا بودن اجاره بهای مغازه ها باعث شده بسیاری از اجاره داران بعد از مدتی عطای بازار را به لقایش ببخشند. اما وضعیت اجاره داری در کلانشهرهای دیگر تا این اندازه وخیم نیست. در شهرهایی مانند تهران و اصفهان و مشهد و تبریز که به لحاظ اقتصادی به مراتب قوی تر از رشت هستند اجاره مغازه ها پایین تر از همتایانشان در رشت است و پول هم در بازار ، چرخش بهتری دارد. برای مقایسه بین وضعیت اجاره بها در رشت با کلانشهرهای دیگر سری به یکی از سایت های معتبر فروش و اجاره املاک تجاری زدیم. اجاره بها در اصفهان و مشهد و تهران در قسمت مربوط به اجاره ی مغازه ی شهر اصفهان در این سایت می توانید در بزرگمهر که محل زندگی طبقه ی متوسط شهر و خیابانی شلوغ است ، مغازه ای ۱۰۰ متری با پیش پول ۳۵ میلیون تومان و اجاره ی ماهیانه سه میلیون و ۵۰۰هزارتومان پیدا کنید. در پل وحید که یکی از مراکز خرید اصفهان است و پر رفت و آمد، با همان مقدار پیش پول و اجاره ی بالاتر به مبلغ دومیلیون و ۵۰۰ هزار تومان، مغازه ای ۵۰ متری پیدا خواهید کرد. در شیخ بهایی که منطقه ی پولدارنشین اصفهان است مغازه ای با متراژ ۲۵ متری، اجاره اش به پیش پول ۳۰میلیون تومان و اجاره سه میلیون تومان می رسد. رباط یکی دیگر از مناطق متوسط نشین اصفهان است که مغازه ی ۱۲ متری در آن با ودیعه ۱۰ میلیون و اجاره ی ماهیانه یک میلیون تومان وجود داشت. هشت بهشت هم یکی از مناطق بالای شهر اصفهان است که مغازه ی ۳۰ متری در آن با پیش پول ۲۰ میلیون تومان و اجاره مغازه ۲میلیون و ۳۰۰ هزار تومان کرایه داده می شود. از مناطق بالا شهر اصفهان ، یکی هم بیدآباد است. یک مغازه ۴۰ متری با تمام امکانات با ۲۰ میلیون پیش و دو میلیون و ۸۰۰ هزار تومان ماهیانه اجاره داده می شود. در پایین شهر اصفهان قیمت ها به مراتب پایین تر است. در ملک شهر مغازه ۳۰ متری با پنج میلیون پیش و ۵۰۰ هزارتومان ماهیانه اجاره می رود. قیمتی که محال است در هیچ کدام از محلات پایین شهر رشت پیدا شود. در مشهد هم قیمت اجاره ی مغازه ای در هاشمیه ، یکی از محلات خوب مشهد، ۳۰ میلیون تومان پیش پول و شش میلیون تومان ماهیانه است. مغازه ای با ۴۶ متر مربع. در حالی که در رشت با همین متراژ اگر بخواهید دنبال مغازه ای بگردید آن هم در خیابان های متوسط شهر باید مبلغی بالای ۱۰۰ میلیون تومان ودیعه و ۱۰ میلیون تومان ماهیانه اجاره را بپردازید. اجاره ی مغازه در کلاهدوز مشهد هم ۲۵ میلیون تومان پیش پول و دو میلیون و ۵۰۰ هزارتومان اجاره ماهیانه است. در شهرک غرب ، پایین شهر مشهد ، اما می توان یک مغازه ی ۱۹ متری را با سه میلیون ودیعه و اجاره ی ماهیانه ۳۰۰ هزار تومان پیدا کرد. امری که در رشت عین خواب و خیال می ماند. در تهران هم وضع به همین منوال است. اگرچه این شهر پایتخت ایران و قطب اقتصاد کشور است و بازار در آنجا رواج دارد، اما قیمت اجاره ی مغازه ها بسیار پایین تر از رشت است، درحالی که درآمد مغازه داران تهرانی چندین برابر مغازه داران رشتی است. به عبارتی آن ها در تهران چندین برابر رشتی ها درآمد دارند و چندین برابر کمتر از رشتی ها اجاره ی مغازه می دهند. مورد عجیب در گلسار رشت؛مغازه ای با 600 میلیون تومان ودیعه و ۶۰ میلیون تومان اجاره ی ماهیانه  در خیابان گلسار رشت کمترین قیمت اجاره، متعلق به مغازه هایی ۱۰ متری در بر دوم است که کمتر از پیش پول ۴۰ میلیون و ماهیانه چهار میلیون تومان نیست. مغازه ی ۳۰ متری در بر اصلی گلسار به پیش پول ۱۰۰ میلیون و ماهیانه هفت میلیون می رسد. متراژ بالاتر برود پیش پول ها سرسام آورتر هم می شود. اخیرا صاحب رستورانی در گلسار قصد داشت مغازه اش را با تمام امکانات اجاره بدهد. قیمت پیشنهادی باورکردنی نبود. پیش پول ۶۰۰ میلیون تومان و اجاره ی مغازه ۶۰ میلیون تومان. باورنکردنی تر این که خیلی سریع برایش مشتری هم پیدا شد. اگرچه در نهایت مالک نظرش عوض شد و در مغازه اش ماندنی. شاید در هیچ کجای دنیا و ایران چنین نمونه ای نتوان یافت که یک مالک به صرف داشتن یک مغازه ی ۱۰۰ متری در یکی از بهترین خیابان های شهر بتواند ملکش را با قیمتی اجاره دهد که تعداد صفرهای اجاره ی ماهیانه اش برای بسیاری از شهروندان دیگر غیرقابل تصور باشد. همین یک نکته اوج معضل اقتصاد و مغازه داری در شهر رشت را نشان می دهد. اما دلیل این اختلاف فاحش که البته معضلی اقتصادی و اجتماعی در رشت به شمار می رود چیست؟ چرا رشتی ها به نسبت شهروندان شهرهای دیگر ایران باید هزینه بیشتری پرداخت کنند و درآمد کمتری کسب کنند. «رضا اکبری» ، بنگاه دار جوانی است در خیابان معلم رشت که سال ها به این شغل مشغول است. او درباره این قیمت های بالا و تفاوت فاحش بین رشت و شهرهای دیگر به ما می گوید: در رشت معضلی وجود دارد به نام بیکاری که در شهرهای بزرگ دیگر به این اندازه وجود ندارد. مثلا جوانان در تهران و مشهد و اصفهان و تبریز خیلی راحت تر سرکار می روند. آن هایی که به سمت بازار سوق پیدا می کنند عمدتا علاقمند به بازار هستند اما در رشت هرکس که از دانشگاه فارغ التحصیل می شود و کار پیدا نمی کند، تنها راه را در اجاره ی مغازه می بیند. تمام زندگی اش را به حراج می گذارد تا یک مغازه ی کوچک کرایه کند و اندکی درآمد دربیاورد و پول هنگفتی هم به صاحب مغازه بدهد. چون تقاضا برای اجاره مغازه زیاد است. بنابراین صاحب مغازه هم قیمت ها را بالاتر می برد چون می داند که آن جوان نیازمند مغازه اش است وگرنه باید از گرسنگی بمیرد. فروش در رشت، انحصاری و رقابت، کم است وقتی موضوع را با «مجید پورعیسی» ، اقتصاددان گیلانی که تا دو سال پیش رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی بود در میان می گذارم، خوشحال می شود که درباره ی این معضل زادگاهش به سراغ او رفتیم. پورعیسی می گوید: تراکم جمعیت تجار در رشت زیاد اما پراکنده است. در شهرهای دیگر در واحد سطح مغازه ایجاد کردند. مثلا یک ساختمان عریض و طویل را درست کردند که در آن ۱۰۰۰ واحد تجاری فعالیت می کند. اما در رشت چنین شرایطی برقرار نیست. در رشت فروشگاه های زنجیره ای غول پیکر وجود ندارند. اگر هم یکی دو فروشگاه زنجیره ای فعالیت می کند مربوط به مواد غذایی است. فروشگاه های بزرگ لباس و لوازم خانگی و اصناف دیگر در رشت وجود ندارند. پس خرده مغازه ها ارزش اقتصادی شان بالا می رود. در عین حال چون فروششان انحصاری است رقابت کمتر می شود و قیمت ها بالاتر می رود. هرچه عرضه مغازه ها در واحد سطح و رقابت بیشتر شود قیمت ها کمتر می شود. اما در رشت تنوع در فروشگاه ها وجود ندارد. تعداد خرده مغازه ها زیاد است و سرقفلی هم زیاد. وی ادامه می دهد: جالب آن که اکثر سرقفلی ها در رشت مالک نیستند و باید اجاره اندکی به مالکان بپردازند. پس این اجاره باید روی اجاره مستاجران آورده شود. مستاجران هم به خاطر اقتصاد راکد و اجاره ی بالا، برای این که تعطیل و ورشکسته نشوند حاشیه سودشان را بالا می برند. چون ناگزیرند که در بازار بمانند. اصناف هم که این شرایط را می داند قیمت ها را بالا می کشد یا نسبت به بالا بودن قیمت ها بی توجهی می کند. چون مجبور است به شرایط و واقعیت ها تن بدهد. این ها عواملی است که دست به دست هم می دهند تا قیمت مغازه ها در رشت بالا باشد و سطح درآمدها اندک. مغازه ها یک به یک خالی می شوند. خالی شدن مغازه ها یا دیدن برچسبِ «زیر قیمت به دلیل تغییر شغل» ، بر روی شیشه ی بسیاری از مغازه ها برای ما رشتی ها ، دیگر عادت شده است. حتی در قلب اقتصادی این شهر یعنی خیابان گلسار. این وسط شاید تنها بنگاه داران هستند که نان شان در روغن است. کاسبانی که با هزار آرزو و امید کسب و کاری راه می اندازند اما به خاطر کسادی بازار و بالا بودن نرخ کرایه ها و نوسان های وحشتناک اقتصادی و رقابت بالا در بازار بعد از یک سال عطایشان را به لقایشان می بخشند و فرصت دوباره ای برای بنگاه داران تولید می شود. برای بستن یک قرار داد سنگین دیگر با بیکارانی که تمام سرمایه شان را به امید ساخت زندگی بهتر در مغازه ای بی آینده و گران هزینه می کنند.