نگاه ایران/امیرحسین کریمی: ویژه برنامه نگارخانه الهی به مناسبت شب یلدا عصر امروز پنج شنبه ۳۰ آذرماه در محل این نگارخانه در خیابان تختی برگزار شد. هوشنگ عباسی، فیاض زاهد و سروش اکبرزاده سخنرانان این مراسم بودند. آئین های مختلف شب چله در گیلان هوشنگ عباسی پژوهشگر فرهنگ گیلان سخنان خود را با ریشه شناسی کلمه یلدا آغاز کرد و گفت: یلدا یک کلمه سوریانی است و ریشه این جشن از ابتدا در ایران بوده است. عباسی اضافه کرد؛ بر اساس فلسفه شب یلدا فصل سرما به سه قسمت تقسیم می شده که شب چله قطع کننده قسمت اول و دوم آن بوده است. او همچنین درباره رسم شب چله در گیلان توضیح داد؛ گیلان یکی از مناطقی است که به دلیل تنوع بومی و اقلیمی دارای آداب ویژه ای چه در زمینه نوروز و چه در زمینه شب یلدا است. این پژوهشگر با اشاره به تقویم هایی محلی که بین مردم رواج داشته اضافه کرد: در گاه شمار دیلمی هر ماه یک آیین داریم که اساس همه آن ها احترام به طبیعت است. این پژوهشگر فرهنگی با اشاره به کرامت مردم گیلان عنوان کرد: به باور مردم گیلان حداقل باید سر سفره هفت نوع میوه وجود داشته باشد و حتی در برخی مواقع معتقد بودند نباید کمتر از چهل مورد از اقلام غذایی بر سفره موجود باشد. او همچنین با اشاره به خوراکی های معروف گیلان گفت: یکی از خوراکی های معروف سر سفره خوج، کونوس و برنج برشته و دوشاب بوده است که اکثرا پای ثابت همه سفره های یلدا بوده است. عباسی همچنین در پایان سخنان خود به مبحث شام یلدا و جشن عروسی در شب یلدا هم اشاره کرد و گفت: مردم گیلان اعتقاد داشتند که شام یلدا باید بدون گوشت باشد و معمولا با ماهی و سبزی های محلی شام را طبخ می کردند. او در ادامه عنوان کرد: آیین دیگر یلدا برگزاری مراسمی برای تازه عروسان بوده است. برای این کار در یک مجمع مسی انواع میوه ها و یک شی قیمتی قرار می دادند و به همراه داماد به خانه عروس می بردند. فرهنگ برابری و مبارزات مدنی در گیلان سخنران دوم برنامه فیاض زاهد بود که ابتدا در سخنان خود به بررسی تاریخ و فرهنگ گیلان پرداخت و گفته های خود را اینگونه آغاز کرد:؛ یکی از بزرگ ترین تهاجم ها به ایران تهاجم اسکندر مقدونی و بعد از آن هم تهاجم اعراب مسلمان است که تا بخش زیادی موجب تغییر بسیاری از فرهنگ های ما شد اما نتوانست ریشه و اساس فرهنگی ما را خدشه دار کند. زاهد همچنین عنوان کرد: اگرچه ما اغلب در دوره های مختلف تاریخی یکپارچگی سیاسی نداشتیم اما فرهنگ ما کاملا از بین نرفت و پایه های آن تا به امروز حفظ شده است. اودر ادامه سخنان خود به مبحث فرهنگ برابری در گیلان هم ورود کرد و عنوان کرد: یک بار آن آقایی که هشت سال رییس جمهور ما بود به گیلان آمد و از روی نادانی به بانوان گیلانی و فرهنگ برابری در گیلان توهین کرد و فرهنگ ما را به سخره گرفت که من همان زمان سرمقاله ی طویلی علیه او نوشتم و در آن عنوان کردم: تو نمی دانی به چه سرزمینی آمده ای، اینجا سرزمینی است که سربازان اعراب هفده بار به آن حمله کردند و نتوانستند سد گیلان را بشکنند. این فعال سیاسی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به تلاش مردم برای حفظ فرهنگ ایرانی خود گفت: ما با گذار از زمانی که اغلب اسم ها غیر ایرانی بود، امروزه به جایی رسیده ایم که بر اساس آمار سازمان ثبت احوال بیش از پنجاه درصد نام هایی که به ثبت رسیده فارسی هستند و این خود نشان از یک تلاش مدنی برای حفظ و بازیابی فرهنگ ایرانی دارد. در ادامه برنامه هم نادره حکیم الهی صاحب گالری الهی با همراهی صدای تار یکی از نوازندگان گیلانی برای حضار به قرائت شعری از حافظ پرداخت. شب، سرودی ابدیست سروش اکبرزاده دیگر سخنران این گردهمایی فرهنگی بود. او سخنان خود را با تحلیلی از ماهیت شب در ادبیات و اسطوره آغاز کرد و گفت: شب یلدا شبی است که باید در آن از اهریمن صفتی عبور کنیم. او شب را زمانی برای زمزمه عاشقان و عارفان می داند و معتقد است بر خلاف آنچه که همگان اعتقاد دارند، شب نه محل ظلمات و ظلم، بلکه محل وصل و آفرینش است. به گفته اکبرزاده بسیاری از بزرگانی که در تاریخ و فرهنگ ما صاحب نام اند، شب اندیش بوده اند. او علاوه بر فرهنگ ایرانی به فرهنگ دینی هم ورود کرد و شب را در فرهنگ دینی هم بررسی کرد و گفت: در تاریخ دینی ما هم به شب توجه ویژه ای شده است. او در نام بردن مصداقی برای این گفته خود عنوان کرد: در دین ما شب قدر را آن چنان مهم می دانند که معتقدند شب های قدر نه منحصر به سه شب، بلکه کل شب های سال به مانند شب قدر ارزنده اند. این فعال فرهنگی- سیاسی در پایان بخش سخنان خود گریزی هم به حافظ خوانی و فن حافظ خوانی زد؛ او پیچش زلف در شعر حافظ را پیچش ایام و مشکلات راهی می داند که حافظ راه جهان را با آن توصیف می کند. اکبرزاده در ادامه با آوردن مصداقی از شعر مولوی باز هم به اهمیت شب در فرهنگ ایرانی اسلامی تاکید کرد و گفت: می بینیم که شب در ادبیات، اسطوره و فرهنگ نه تنها منحصر به شب یلدا و شب قدر نیست، بلکه تقدیس شب سراسر این سه بستر را در بر می گیرد.