| دوشنبه، 10 اردیبهشت 1403
آیا رودخانه شمرود روبه‌زوال زنده می‌ماند؟
       کد خبر: 156606
نگاه ایران: رودخانه شمرود سیاهکل (۴۹،۶۵ شرقی و ۳۷،۹  شمالی) از رشته کوه های البرز غربی در دیلمان (۴۹،۵۴ شرقی و ۳۶،۵۳شمالی) سرچشمه می گیرد و دارای چندین سرشاخه و شاخه اصلی و چندین نهر جانبی است. مساحت حوضه ۶۰هزار هکتار بوده و پس از عبور از جلگه سیاهکل و لاهیجان در مصب سفیدرود در محلی به نام دهنه سر  به دریای کاسپین می ریزد. در قسمت بالادست این رود خروشان ماهیان سردآبی و قزل آلا پرورش داده می شوند و از قسمت میانه تا ورودی سیاهکل مستعد برای پرورش ماهیان خاویاری است و از سیاهکل به سمت پایین ماهیان گرم آبی پرورش می دهند. بیشترین مزارع پرورش آبزیان شهرستان در امتداد این رودخانه ی بزرگ و با برکت ایجادشده که سالانه ۱۰۰ تن انواع ماهی تولید می کنند. این رودخانه سهم قابل توجهی در آب کشاورزی شهرستان دارد و بخشی از مزارع برنج از منطقه بالارود تا روستای لیش سیاهکل که در امتداد مسیر هستند را پوشش می دهد. هزینه های زیادی برای هدایت آب به بخش کشاورزی در رودخانه موشا شده است اما بازهم نیازمند توجه مسئولین است تا مشکلات مردم در این منطقه به صورت ریشه ای برطرف شود. شمرود پس ازاین همه ثمره برای شهرستان چه در باب تولید آبزیان و چه کشت برنج در انتها به سفیدرود این رود بزرگ گیلان می ریزد تا در جای دیگر مثمر ثمر باشد. اما در سالیان اخیر برداشت های غیرقانونی و بدون مجوز شن و ماسه از منطقه مهم ترین چالش فراروی محیط زیست این منطقه به شمار می رود. بهره برداری بی رویه شن و ماسه از بستر این رودخانه موجب ایجاد انواع تغییرات به ویژه تغییرات زیست محیطی شده و میزان مواد برداشتی در محل استخراج بیشتر از مقداری است که رودخانه  قادر به رسوب گذاری و ترمیم ذخیره شن و ماسه خود باشد. کاهش در ذخیره و موجودی شن و ماسه در اثر بهره برداری بی رویه منجر به پائین افتادن بستر رودخانه و خط  داغ آب و بزرگ شدن تدریجی محل برداشت شن و ماسه در اثر حفاری و گودبرداری شده و در طول زمان باعث انحراف بیش از حد مسیر آب و درنتیجه تغییرات موردینامیکی می شود. علاوه بر این در محل حفاری، آهسته شدن جریان آب همراه با تجدیدپذیری کم، میزان رسوب ذرات معدنی ریز و مواد آلی را افزایش داده و به علت ارتباط تنگاتنگ اجزای مختلف اکوسیستم رودخانه ها، اثرات بیولوژیکی برداشت از بستر، گروه های مختلف زیست کنندگان رودخانه ای را نیز در برمی گیرد. مجوز بهره برداری از رودخانه شمرود به 2 شرکت بهره بردار در حاشیه رودخانه بهنام های طلاشن و شمرود در فاصله نزدیک به هم از پل ازبرم به سمت بالا تا پل توتکی در فاصله ای حدود 8-10 متری صادر شد. در سال 93 با توجه به شرایط  نگران کننده آن زمان و با صلاحدید مسئولین و ارگان های زی ربط ضرورت اجرای طرحی تحت عنوان طرح سامان دهی رودخانه شمرود  احساس شد و مجوز اجرای این طرح به شرکت تعاونی ایثارگران داده شد که البته اینکه در آن زمان طرح ساماندهی ضرورت داشته یا خیر را باید به سوابق رجوع کرد. متاسفانه این طرح که شامل کلیه اقدامات جهت تثبیت بستر رودخانه شمرود بود به دلیل عدم بودجه کافی جهت تامین هزینه های شرکت پیمانکار جهت اجرای طرح ساماندهی، به صورت تهاتر اجرا شد و همین امر همانند تیر خلاصی بر تن نیمه جان شمرود بود. حال باهم به گذشته مراجعه نموده و صحبت های مسئولان امر را به نقل از خبرگزاری ها و پایگاه های خبری را نقل می کنیم. در مورخه 14 اسفند 1391 پایگاه خبری تحلیلی در سیاهکل نوشت؛ اخیراً روستاییان روستاهای کیارود، لیالکل و…که در حاشیه رودخانه شمرود در حال زندگی و کار کشاورزی می باشند با مشکلات زیادی روبه رو شده اند، مشکلاتی که گاها اثرات جبران ناپذیری به محیط زیست انسان ها و سایر موجودات زنده و منابع طبیعی وارد کرده است و پیامدهای منفی آن هرساله به صورت آشکار معلوم شده و موجب تخریب زمینه ای روستایی و حتی کشاورزی، توسط سیل های ناگهانی و به وجود آمدن خشک سالی در مواقع کار کشاورزی و سبب مرگ ومیر ماهیان و موجودات مفید آبزی و کشاورزی شده است. در 27 اردیبهشت 1393 سیف اله آقابیگی مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان در گفتگو با خبرنگار در سیاهکل اعلام داشت: برداشت شن و ماسه در سیاهکل محدود خواهد شده و مشکلات مزارع آبخور رودخانه شمرود برطرف می شود.مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان دلیل اصلی مشکلات به وجود آمده برای کشاورزانی که از آب رودخانه شمرود برای مزارع خود استفاده می کنند را «مجوزهایی که درگذشته صادرشده است»، می داند. او در مصاحبه دیگری نیز اعلام داشته که رودخانه شمرود به بهانه اشتغال زایی در حال نابودی است دیگر نباید از شمرود شن و ماسه برداشت بشود. اگر برای حل این مشکل به صورت اساسی چاره اندیشی نشود، سال آینده با مشکلات جدی تری مواجه خواهیم شد. در مورخه 28 خرداد 1394 در جلسه کارشناسی که برای برطرف کردن مشکل رودخانه شمرود در اتاق فرماندار با حضور حیدری فرماندار سیاهکل، آقابیگی مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان، نمایندگان استانداری و رؤسای ادارات محیط زیست و راه و شهرسازی سیاهکل و همچنین دو شرکت بهره بردار از رودخانه شمرود بهنام های طلاشن و شمرود نیز حضور داشتند تشکیل شد. رحیم حیدری فرماندار شهرستان سیاهکل بابیان اینکه می بایست از شرکت های بهره بردار شن و ماسه در رودخانه شمرود برای اصلاح این رودخانه استفاده بشود، اظهار کرد: نباید برای رفع مشکل شمرود ادارات به صورت جزیره ای عمل کنند به عقیده وی می بایست در امر برداشت شن و ماسه با یک برنامه ریزی صحیح، محل هایی را برای شرکت های بهره بردار مشخص کرد و با استفاده از پتانسیل آن ها رودخانه را اصلاح کرد. در آن دیدار عرب مدیرعامل شرکت طلاشن می گوید؛ آیا تمامی اداره جات ساکت نشسته اند و شرکت های بهره بردار رودخانه شمرود را تخریب کرده اند؟! وی همچنین می افزاید؛ نمی گویم که شرکت ها مقصر نیستند، اما آیا تمامی اداره جات در این مدت ساکت نشسته اند و شرکت ها رودخانه شمرود را تخریب کرده اند؟! این چنین نیست و در زمان برداشت از رودخانه نظارت از طریق نهادها ازجمله محیط زیست انجام می شده است. برداشت ها می تواند عامل تخریب باشد، اما 100 درصد این چنین نیست. تخریب از سال 90 آغازشده و در همان زمان شرکت سپید آب شمال مأمور بررسی شد. در 13 شهریور 1394معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سفر یک روزه خود به گیلان؛ پس از بازدید از طرح جنگل کاری لاکارام و شرکت بهره برداری و احیای جنگل رویان چوب سیاهکل با فعالان زیست محیطی این شهرستان دیدار کرد. در این جلسه یکی از موضوعات زیست محیطی که مطرح شد برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه شمرود بود. در 12 اسفند 1394 موسسه دوستداران سیاهکل با ارسال پیامی به پایگاه خبری تحلیلی در سیاهکل؛ خواسته هایی از ذبیح نیکفر منتخب مردم لاهیجان و سیاهکل در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی داشت بیان داشت برداشت مکرر شن از شمرود آرام و زیبای گذشته که حال تبدیل به بمبی ساعتی شده که هر آن در صورت بارش باران امکانش هست طغیان کند و جان و مال ساکنان حاشیه آن ها به خطر اندازد. پس از روی کار آمدن اسلامی به عنوان فرماندار سیاهکل بررسی ها شکلی جدی تر به خود گرفته و حال با تغییر رئیس اداره محیط زیست و پیگیری های نماینده و امام جمعه شهرستان نظارت ها بیشتر گردید. 12 دی 1395 رضا اسلامی فرماندار سیاهکل اسلامی در  جلسه پیگیری رفع مشکلات آب شرب و کشاورزی شهرستان سیاهکل با حضور نیکفر نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل، نماینده سرمایه گذار بخش خصوصی، لطفی مدیرعامل آب منطقه ای و حسینی مدیرعامل آب و فاضلاب شهری گیلان در دفتر فرماندار سیاهکل برگزار شد. با اشاره به برداشت های بی رویه در رودخانه شمرود، تأکید کرد: این رودخانه در کمال بی ادبی غارت شد و مردم، افرادی را که چنین کاری انجام داده اند را نمی بخشند. من حتی مجوز برداشت یک قاشق شن از این رودخانه را نمی دهم. در تاریخ 27 آبان با پیگیری های اسلامی فرماندار سیاهکل و جواهر دشتی رئیس اداره محیط زیست شهرستان بازدید میدانی از رودخانه با حضور امام جمعه و تمامی اعضای شورای تامین شهرستان و با حضور مدیرکل حفاظت محیط زیست استان صورت گرفت که این بازدید در راستای جلوگیری از برداشت شن و اتخاذ راه حل درست برای حل مشکل بوده است در حال حاضر با اقداماتی که توسط اداره محیط زیست شهرستان انجام گرفت و ارائه گزارشی تحلیلی خطاب به رئیس اداره شورای تامین شهرستان، و برگزاری جلسات متعدد با حضور مسئولین شهرستان و مدیران کل استانی و بازدیدهای متعدد میدانی که صورت گرفته، اولین مصوبه اداره شورای تامین صادر گردید، "تا اطلاع ثانوی هیچ گونه برداشتی از رودخانه شمرود صورت نخواهد گرفت" و این مصوبه حدود 1 ماه است که به مرحله اجرا درآمده است.همچنین این طرح توسط اداره آب منطقه ای، اداره صنعت و معدن و اداره محیط زیست شهرستان سیاهکل در دست بررسی است. به عقیده جواهر دشتی رئیس اداره محیط زیست شهرستان سیاهکل طرح ساماندهی رودخانه می بایست انجام گیرد به شرط اینکه هیچ گونه برداشتی در رودخانه صورت نگیرد، وی اذعان می دارد با توجه به قدرت پالایندگی بالای رودخانه ها، امکان ترمیم هرگونه آلایندگی و تثبیت بستر رودخانه ها وجود دارد، وی ابراز امیدواری کرد تا پایان سال با توجه به اینکه کلیه برداشت ها تعطیل شده است امیدی برای نجات شمرود روبه مرگ وجود داشته باشد. نگارنده معتقد است این رودخانه دیگر توان برداشت را نداشته و می بایستی آب منطقه ای استان و شهرستان با تزریق اعتبار بجهت پرداخت هزینه های ساماندهی این رودخانه از برداشت حتی یک قاشق شن نیز جلوگیری نماید. اما سوال اصلی اینجاست آیا شمرود روبه زوال زنده می ماند؟

به اشتراک بگذارید:

نگاه شما:

security code