نگاه ایران: ایمنی هنگام بروز مخاطرات طبیعی همچون زلزله، زمین لغزش، سیلاب، برف سنگین و حوادث با منشأ غیرطبیعی مانند آتش سوزی، شهروندان مادرشهر گیلان و نیز دیگر شهرهای استان را دل نگران کرده و باید همه نهادها و دست اندرکاران، نسبت به رفع این نگرانی، چاره جویی کنند. شمار قابل توجهی از شهروندان کلانشهر رشت و دیگر شهرهای استان در بافت های متراکم یا فرسوده ، ساختمان های نوساز اما غیراستاندارد، اماکن عمومی شلوغ با معابر تنگ و پیچ در پیچ زندگی، کار و تردد می کنند. درهم تنیدگی ساختمان ها در مناطق مرکزی ، قدیمی و حاشیه شهر و احداث بناهای بلند بدون رعایت نکات ایمنی و معابر تنگ و سخت گذر و نبود برخی تجهیزات مورد نیاز از جمله چالش های مهم امدادرسانی در هنگام بروز سوانح است. این در حالیست که گیلان بعنوان استانی دارای تراکم بالای جمعیتی از جمله مناطق پر مخاطره کشور به لحاظ حوادث طبیعی محسوب می شود و بر اساس گزارش دفتر کاهش مخاطرات سازمان ملل متحد، برای بازه زمانی 30 ساله در میزان تلفات ناشی از مخاطرات طبیعی در استان های مختلف ایران، گیلان با 40 هزار و 669 مورد بیشترین تلفات از نظر مخاطرات طبیعی در کشور را داراست. بر اساس اصول و معیارهای عنوان شده از سوی کارشناسان؛ شهرهای سالم باید ایمن ، روان ، پاک و سبز باشند، رعایت اصول احداث سازه ها با توجه به ویژگی های زمین و رعایت موارد ایمنی در رابطه با ساخت مسکن ، سازه ها و معابر شهری مورد تاکید کارشناسان قرار دارد اما به اذعان مسئولان، اغلب شهرهای گیلان هنوز با این معیارها فاصله دارند. مساحت بافت های فرسوده گیلان دو هزار و 195 هکتار با 10 هزار و 600 واحد مسکونی اعلام شده که از این میزان 960 هکتار در شهر رشت قرار دارد. متوسط مساحت بافت های فرسوده گیلان 7.2 درصد کل استان است؛ مناطقی که طی سال های اخیر با توجه به افزایش جمعیت و مهاجرت از روستاها به شهر شاهد سکونت جمع کثیری از مردم در آنها هستیم و در صورت بروز حوادث در معرض مخاطرات بیشتری قرار دارند. کارشناسان بر این امر تاکید دارند که شهرها تنها مکان گرد هم آمدن و اسکان جمعیت نیست بلکه همانند پیکره زنده ای در حال دگرگونی و نیازمند مراقبتند. پیشگیری از بحران را جدی بگیریم مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری گیلان گفت : در گیلان به خاطر شرایط اقلیمی با حوادث طبیعی بسیاری نظیر زلزله ، زمین لغزش، سیل و آب گرفتگی ، بارش سنگین برف و حریق جنگل مواجه هستیم . افشین عزیزی با اشاره به این که پیشگیری، آمادگی ، مقابله و بازسازی حلقه های مدیریت بحران را تشکیل می دهد، خاطرنشان کرد : سعی ما این است در زمینه پیشگیری بیشترین فعالیت را انجام دهیم و آمادگی را بالا ببریم تا مقابله کمتری داشته باشیم . وی با اذعان به اینکه در بخش پیشگیری درمقایسه با مقابله پیشرفت کمتری داشته ایم، علت آن را جدی نگرفتن مبحث ضروری فرهنگسازی عنوان و اضافه کرد : بزرگترین مشکل هنگام مقابله با حوادث نیز نبود هماهنگی لازم بین دستگاه های اجرایی است . مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری گیلان با بیان این که از نظر زمین لرزه در منطقه با شدت زلزله متوسط و بالا قرار داریم، بر لزوم احداث سازه های مقاوم ، ایمن سازی داخل بناها و بیمه ساختمان ها تاکید کرد. وی بارش سنگین برف را از دیگر مخاطرات استان ذکر و اظهار کرد : در سال 83 ، 212 میلیارد تومان، در برف 86 ، 260 میلیارد تومان و در سال 92 ، 500 میلیارد تومان خسارت ناشی از بارش سنگین برف در استان داشتیم . عزیزی از سیلاب های شهری بعنوان یکی دیگر از مشکلات یاد و تصریح کرد : طی سال های اخیر 64 پروژه دفع آب های سطحی در 15 شهر استان اجرا شده تا از بروز مشکل برای شهروندان جلوگیری شود. به گفته عزیزی، برای پیشگیری از سیلاب های شهری تا پایان سال گذشته در رشت 38 کیلومتر ، در انزلی 12 کیلومتر و در لنگرود چهار کیلومتر لوله گذاری آب های سطحی صورت گرفت . وی یاداور شد: در هر فصلی برای حوادث محتمل اطلاعیه، بخشنامه و ابلاغیه صادر می کنیم و با تشکیل 14 کارگروه تخصصی، موارد را بررسی و در زمینه های مختلف از جمله راه ، سوخت و ارزاق در زمان بروز بحران سناریوهایی تنظیم می کنیم. عزیزی خاطرنشان کرد : در شهر رشت با همکاری سازمان آتش نشانی ، ایمنی اماکن عمومی نظیر مدارس ، مهدهای کودک و پاساژها مورد بررسی قرار گرفته که این کار باید در سایر شهرها نیز انجام شود. وی ادامه داد: برای مقاوم سازی واحدهای مسکونی روستایی هر سال تحت نظارت عالیه بنیاد مسکن 10 هزار واحد مسکونی در استان بهسازی شده اند. عزیزی با اشاره به حریق جنگل بعنوان یکی دیگر از مخاطرات استان گفت : به منظور آمادگی برای مواقع بحرانی چهار مرکز اطفاء حریق جنگل در رشت ، تالش ، لاهیجان و رودبار کامل شده و دو مرکز دیگر نیز 30 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری گیلان خاطرنشان کرد : بحث اختیارات و اعتبارات نیز در مدیریت بحران بسیار مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد. لزوم توجه به ایمنی سازه ها کارشناسان تاکید می کنند که توجه به احداث سازه های مقاوم و زیرساخت های مناسب شهری و نکات ایمنی، شهرها را تا حد زیادی در مقابل حوادث بیمه می کند . معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی گیلان با تاکید بر لزوم توجه به ایمنی سازه ها گفت : طی 15 سال اخیر اغلب ساختمان ها بر اساس مقررات و آیین نامه های جدید ساخته می شود و از این حیث، مشکلات کم تر شده است . رضا علی نیا اذعان کرد : با این همه بر اساس آمارهای غیررسمی هنوز حدود 30 درصد ساختمان ها در کلانشهر رشت فاقد پروانه ساخت بوده و به احتمال قریب به یقین، نکات ایمنی نیز در آنها رعایت نمی شود. وی با اشاره به وجود ساختمان های چند طبقه قدیمی در مرکز شهر رشت بعنوان بناهای در معرض خطر اظهار کرد : طبق مذاکراتی که با سازمان نظام مهندسی صورت گرفته، با تشکیل کمیته ای، ساختمان های بلند واقع در محدوده مرکزی شهر و بافت قدیمی مورد ارزیابی قرار می گیرد . علی نیا با بیان اینکه قبل از بررسی های لازم اظهار نظر دقیق در این مورد سخت است، افزود : عمده ساختمان های با کاربری عمومی نظیر پاساژهای چند طبقه مرکز شهر رشت، بارگذاری های زیاد دارند. این کارشناس ارشد راه و شهرسازی به وجود 700 هکتار بافت فرسوده در کلانشهر رشت اشاره و تصریح کرد: فعالیت های بازآفرینی شهری نیز درحال انجام است و تسهیلاتی برای نوسازی معابر در نظر گرفته ایم. به گفته علی نیا، اداره کل راه و شهرسازی گیلان حوزه بازآفرینی شهری ، شهرداری و شرکت عمران مسکن سازان از شرکت های اقماری راه وشهرسازی در این زمینه مشغول فعالیت هستند. وی در خصوص معرفی محدوده های دارای بیشترین احتمال خطر در موقع حوادث تاکید کرد : باید مطالعه ای در زمینه نقاط پر تراکم و واحدهای تجاری محدوده میدان شهرداری ، بیستون و دیگر نقاط پر تراکم رشت انجام و نتیجه متعاقب این بررسی اعلام شود. ضرورت انجام مطالعات زمین شناسی در پیشگیری و کاهش مخاطرات اجرای سازه های عمرانی در هر اندازه و وسعتی، نیاز به آگاهی و درک کامل از ساختارهای زمین شناسی و جنبه های مهندسی دارد. رئیس مرکز پژوهش های زمین شناسی و اکتشافات معدنی گیلان در مورد ضرورت پیشگیری و کاهش مخاطرات گفت: بی توجهی به هشدارهای زمین شناسان مبنی بر جلوگیری از احداث سازه های عظیم بر روی زمین های پرمخاطره و حساس محیط زیست، برداشت مصالح یا بارگذاری غیراصولی بخصوص در شیب دامنه ها ، حریم دریا و پهنه های آبی، استفاده غیراصولی از منابع سفره های آبی زیرزمینی و غفلت از مطالعات زمین شناسی می تواند زیانبار و جبران ناپذیر باشد. پانته آ گیاهچی با بیان اینکه نقش این پژوهش ها بسیار کارساز و حیاتی است، اذعان کرد: متاسفانه در کشور ما توجه چندانی به این مسئله نمی شود و در نتیجه ناآگاهی ، ناآشنایی مردم و سهل انگاری مسئولان در بهره گیری از این علم، موجب خسارت های جانی و مالی فراوانی در گذشته شده و در آینده نیز، در صورت بی توجه مسئولان، خواهد شد. وی تاکید کرد: برای جلوگیری از واردآمدن خسارات جانی و مالی باید قبل از اجرای پروژه های عمرانی - صنعتی بویژه پروژه های راهسازی و شهرسازی، به مطالعات زمین شناسی توجهی ویژه شود. گیاهچی متذکر شد: در کشورهای توسعه یافته، سازه های 200 سال و بیشتر وجود دارند که در آن مردم عادی زندگی می کنند و هنوز به عنوان یک سازه ایمن، پایدار و قابل استفاده هستند. لزوم آمادگی و تجهیز بخش های امدادی مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کلانشهر رشت نیز، ایجاد ایستگاه های آتش نشانی متناسب با وسعت و جمعیت شهرها، نیروی انسانی کافی، آموزش دیده و تجهیزات مناسب و به روز را برای امداد رسانی ضروری خواند. بابک رمضانی لزوم توجه به الزاماتی نظیر نصب درب ضدحریق برای جداکردن طبقات مختلف از هم، سیستم های اعلام حریق، نصب لوله های خشک آتش نشانی و همچنین پله های اضطراری در ساختمان ها و رعایت نکات ایمنی توسط مردم را مورد تاکید قرار داد. پیشگیری از حوادث با آموزش و ارتقاء حس مسئولیت اجتماعی ، انجام مناسب وظایف در بخش های مختلف از احداث سازه ها گرفته تا نگهداری بهینه از آنها ، آمادگی برای حوادث احتمالی از طریق افزایش آگاهی عمومی و تامین نیازهای این بخش، مقابله بهنگام و مناسب از طریق هماهنگی، مشارکت بهینه و تلاش برای بازسازی خرابی ها در هنگام بروز سوانح و بحران ها ضروری است. پیکره عظیم اجتماعی نیاز به همکاری و کارکرد مناسب همه بخش ها از مسئولان و دست اندرکاران سازمان ها ، دستگاه ها و ادارات تا مردم عادی دارد چراکه یک دست، بی صدا است.