نگاه ایران: حجت الاسلام حسن روحانی روز چهارشنبه در نشست تخصصی جامعه نظارت و بازرسی دولت که در محل سالن اجلاس سران تهران برگزار شد، گفت: مساله نظارت و بازرسی در نظام جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت ویژه ای است. اساسا اگر هرگونه اختیار و قدرت در یک نظام، توام با نوعی بازرسی و نظارت نباشد، احتمال انحراف و فساد در آن بسیار زیاد است. وی افزود: گرچه در فرهنگ اسلام یک بخشی از کنترل قدرت، کنترل داخلی انسان هاست که به نام تقوی می نامیم. تقوی همان قدرت و توانی است در نهاد یک انسان که بشر را از انحراف و خطا باز می دارد. رئیس جمهوری ادامه داد: تقوی یعنی نگهدارنده ؛ متقی کسی است که دارای توانمندی نفسانی و قدرتی در درون است که می تواند او را از انحراف و خطا بازدارد. در آیات قرآن مجید و روایات ما نیز بسیاری از عبادات و اعمال به دلیل تقویت قدرت واقعی تقوی در نهاد انسان بوده است. رئیس جمهور با برشمردن دستگاه های نظارتی و بیان لزوم وجود آن ها افزود: دستگاه هایی از قبیل وزارت اطلاعات بر دستگاه اجرایی نوعی نظارت دارند علاوه بر این که هر ارگان و دستگاه اجرایی برای خود بازرسی هایی دارد و در راس آن هم در دستگاه ریاست جمهوری دفتر بازرسی ویژه وجود دارد. روحانی گفت: در دستگاه قضایی هم دستگاه های نظارتی وجود دارد، از سازمان بازرسی گرفته تا دیوان عدالت اداری و بقیه دستگاه های قضایی؛ کلا قوه قضاییه یک نوع نظارتی را بر امور در بخش اجرا و بخش های دیگر برعهده دارد. او خاطر نشان کرد: مجلس یکی از وظایفش نظارت است .مجلس طبق قانون اساسی حق تحقیق و تفحص دارد، می تواند سؤال و حتی استیضاح کند.  آن چه در قانون اساسی آمده کلمه نظارت نیست اما با تسامحی می توان گفت که مجلس و کمیسیون ها به نحوی نظارت دارند. علاوه بر آن، دیوان محاسبات بر بودجه نظارت دارد و دستگاه تخصصی این کار است. این دیوان نوعی ارتباط هم با دستگاه قضایی دارد. روحانی در ادامه با بیان اینکه کمیسیون اصل 90 در قوه مقننه می تواند بر سایر نهادها نظارت داشته باشد گفت: شورای نگهبان هم بر انتخابات مجلس و مجلس هم باید بر انتخابات شوراها نظارت داشته باشد. وی با بیان اینکه بخش های دیگری همدر کشور وجود دارند که نظارت می کنند، گفت: نیروهای مسلح یک نهاد نظارتی است و یا  بانک مرکزی  خود یک دستگاه نظارتی بر سایر بخش های پولی بانکی کشور  است. وی با اشاره به یکی از تخلفات رخ داده در دولت قبل گفت: چرا با این همه دستگاه نظارتی در کشور باز هم شاهد تخلفات بزرگ هستیم و می بینیم چگونه یک تخلف بزرگ حدود سه میلیارد دلار در کشور ایران در دولت قبل اتفاق می افتد. شریک مجرم سه میلیاردی چه کسانی بودند؟ روحانی ادامه داد: این همه دستگاهای نظارتی وجود داشتند، کدام یک نظارتش دقیق نبوده و یا قوانینش اشکال داشته و یا افرادی با آن سهیم بودند اگر اگر یک نفر به تنهایی سه میلیارد دلار را به جیب می زند باید پرسید به کجا وصل بوده چه کسانی شریکش بودند و در چه رده و درجه ای قرار داشتند چگونه نفت و اموال در اختیار یک نفر قرار گرفته و صد ها میلیون دلار را به یک نفر داده اند. رییس جمهور یادآور شد: دستگاه قضایی رسیدگی کرده به حکمی رسیده من درباره حکم و دستگاه قضا حرفی ندارم، رسیدگی کرده و به حکمی رسیده است.اماسوال مردم همچنان باقی است. فردی اعدام شود. پول چه شد؟ کجا رفت؟ چه کسانی نقش داشتند؟ می خواستیم متهم نفتی ابتدا در اختیار وزارت اطلاعات باشد رییس شورای عالی امنیت ملی تاکید کرد: از آغاز پرونده گفتم این فرد به جای دستگاه قضا در اختیار وزارت اطلاعات قرار گیرد تا اطلاعات آن آشکار شود بعد در اختیار قوه قضاییه قرا بگیرد. اما به هردلیلی این نظر عملی نشد. ولی انتظار مردم این است که ماجرا برای مردم مشخص و سوال مردم پاسخ داده شود. رییس جمهور گفت: به عنوان نماینده ملت و مسوول اجرای قانون اعلام می کنم در پرونده های مهمی که اموال عمومی حیف و میل شده باید سوالات مردم پاسخ داده شود وگرنه مهم تر از از دست دادن ۳ میلیارد یا ۱۰ میلیارد دلار مساله اعتماد عمومی مردم و سرمایه اجتماعی است. بزرگ ترین سرمایه ای که نظام دارد سرمایه اجتماعی است. قدرت ما قدرت مردم است. موشک و هواپیما و نظامی قدرت دوم است قدرت اول قدرت ملی است قدرت نظامی در رده اول نیست قدرت مردمی و سرمایه اجتماعی از قدرت های اول است. ترمیم سرمایه اجتماعی مهم ترین وظیفه بازرسی است وی گفت: نظارت و بازرسی از وظایف مهم شان ترمیم سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی است اگر تخلف، انحراف و جرم بزرگی رخ می دهد و مردم احساس کنند تخلف یک مجوعه بوده نه فرد باید برای مردم توضیح داده شود تا مشکل در اعتماد عمومی را ترمیم کنیم.

روحانی ادامه داد: اما مهم تر این است که ما در فرایند کار ببینیم که قوانین، مقررات و رویه های ما چه اشکالی داشته است. هر بازرسی مهمی در نهایت باید به یک پیشنهاد برای اصلاح فرایندها، نقص رویه ها و یا حتی قوانین حاکم بر کشور منجر شود.

رییس جمهور با تاکید بر اینکه در بازرسی ما نیاز به تخصص های گوناگون داریم تا به نتیجه مطلوب برسیم، اظهار کرد: بازرسی تنها بخش حقوقی نیست بلکه بخش اقتصادی اجتماعی و سیاسی آن هم مهم است. گاهی تخلف یا انحراف به دلیل نقایص در بخش اقتصادی و فنی است و گاهی هم بخاطر نقایص در بخش حقوقی و قضایی است. ما باید بتوانیم به آن نقص رسیده و آن را رفع کنیم. اگر نقایص رفع نشود، نمی توانیم به نقطه ای برسیم که به سلامت سیستمی اعتماد و آن را در جامعه تضمین کنیم.

وی افزود: تخلف ها اگر رسیدگی نشود آدمی که کار نیک کرده  با کسی که انحراف دارد و وظایف را عمل نکرده، مثل هم دیده می شود. ما نیاز داریم تا متخلف را شناسایی و بعد از شناسایی آن از ایجاد تخلف های بعدی پیشگیری کنیم. وقتی قاضی به پرونده ای رسیدگی و حکمی می دهد باید ریشه های تخلف را نیز روشن کند .

معطل ماندن پرونده ها در پیچ و خم دستگاه قضایی موجب پیشگیری نمی شود

روحانی با تاکید بر اینکه دستگاه قضایی این نیست که کشف جرم و صدور حکم کند بلکه یکی از وظاف او اصلاح مجرم است تا سالم به جامعه بازگردد، یادآور است: طبق قانون اساسی دستگاه قضایی باید اقدام مناسب برای پیشگیری کند نه اینکه دولت یا بخشی را برای این کار درست کنیم. قانون اساسی می گوید عمل دستگاه قضایی باید پیشگیری کننده باشد. اگر یک پرونده در پیچ و خم های دستگاه قضایی معطل بماند قطعا موجب پیشگیری نخواهد شد.

وی تصریح کرد: یکی از عوامل پیشگیری این است که مردم به دستگاه قضایی و سلامت او اعتماد داشته باشند و بگویند اگر هر چیزی شد آخرش یک قاضی است که به داد ما رسیده و حق ما را می گیرد.

برخی رسانه ها بخاطر توهین به قوه مجریه تشویق می شوند

رییس جمهور با تاکید براینکه خیلی مهم است که در ارزیابی ها دستگاه ها پیش داوری نداشته باشیم، چرا که این امر ما را به خطا وا می دارد، ادامه داد: در بسیاری از موارد متاسفانه بخاطر مسائل حزبی ، جناحی ،گاهی قومیتی و یا حتی قیافه ظاهری فرد ما پیش داوری می کنیم. چرا یک عده در کشور ما حاشیه امنیتی دارند و این از کجا آمده است؟ چرا برخی از خبرگزاری ها، سایت ها و روزنامه ها حاشیه امنیتی دارند و هرچه بگویند و بنویسند و فحاشی و تهمت کنند گاهی تشویق هم می شوند. اگر آن تهمت ها به دستگاه اجرایی باشد تشویق می شوند اما جرات نمی کنند در مورد سایر دستگاه ها از این مطالب بنویسند.

عدالت فوق قومیت و مذهب و جناح بندی های سیاسی است

روحانی افزود: این ها را نمی گویم تا از دستگاه های اجرایی حمایت کنم بلکه ما نباید از وقوع گناه خوشحال شویم. سقوط اخلاقی در جامعه، زمانی است که کسی از گناه و منکر خوشحال شود. ما می بینیم که گاهی اوقات برخی افراد افراطی در جناح ها می گویند اگر این تهمت و توهین علیه جناح ما باشد، بد است اما اگر برای جناح مقابل باشد، خوب است. اسلام آمده تا ما را از این ظلمت و گمراهی نجات دهد.

وی با تاکید بر اینکه نباید خرده حساب ها، دعوا ها و دشمنی موجب آن شود که ما از عدالت فاصله بگیریم، اظهار کرد: عدالت فوق قومیت و مذهب و جناح بندی های سیاسی است.

مسائل جناحی نباید در مسائل بازرسی دخالت کند

رییس جمهور خطاب به نیروهای بازرسی گفت: مسائل جناحی نباید در مسائل بازرسی ما دخالت کند. من سراغ دارم مواردی که استاد یا معلمی در دادن نمره جناح را در نظر گرفته است. خدا نکند ما به آن روزی برسیم که معلم در دادن نمره نگاه کند که فرزند چه کسی است یا حتی فرزند دشمن خونی خودش است. در بازرسی ها که نوعی قضاوت اولیه در پایان بازرسی صورت می گیرد ولو اینکه قضاوت دادگاهی نیست اما داوری می شود خیلی مهم است که ما عدالت را مدنظر قرار بدهیم.

به ریشه مشکلات برسیم 

روحانی با بیان اینکه در تمام بازرسی ها باید به این نقطه برسیم که ریشه مشکلات در کجاست، اظهار داشت: اگر در هر بازرسی به ریشه مشکلات برسیم و برای حل آن مشکلات، سیستم را عوض کنیم، شیوه ها را اصلاح کردیم و به دنبال حل مشکل بودیم، می توانیم امیدوار به موفقیت باشیم. حریم خصوصی افراد را افشا نکنیم  او با تاکید بر ضرورت حفظ حریم خصوصی افراد تصریح کرد: اگر در بازرسی ها و بررسی ها به حریم خصوصی افراد رسیدیم، آن را افشا نکنیم و برای دیگران تعریف نکنیم. ممکن است در یک بررسی و بازرسی، در یک شنود تلفنی، در بازرسی یک نامه یا از بازرسی در محل کار یا منزل به یک گناهی برسیم ولی ممکن است آن جزو زندگی خصوصی افراد باشد. مثلا ممکن است من به عنوان بازرس در ماه رمضان وارد محلی شدم و طرف در حال روزه خواری است. ما حق نداریم آن را افشا کنیم. یک آقایی حدود ۱۰، ۱۵ سال قبل، پیش من آمد و درباره فردی می گفت که آن فرد مناسب نیست. گفتم چطور؟ گفت من صبح تا عصر پهلوی او بودم ولی نماز نخواند. گفتم تو کی رفتی؟ گفت من نیم ساعت قبل از غروب آفتاب رفتم. گفتم ممکن است او نماز خوانده باشد و تو حق نداری این گونه سخن بگویی. برخی ها از نظر ذهنی بیماری هایی دارند رئیس شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه برخی ها از نظر ذهنی بیماری هایی دارند، تصریح کرد: ما نباید زندگی خصوصی افراد را دنبال کنیم اما باید تخلفات و مسائلی که مربوط به مصالح مردم است را عادلانه بررسی کنیم. با فساد اخلاق درست نمی شود  روحانی با بیان اینکه همه افراد باید برای ما از نظر قانون باید مساوی باشند، خاطرنشان کرد: بسیار مهم است در شرایط کنونی درباره مسئله فساد و مقابله با آن، کمربند ها را محکم ببندیم. اگر ما در این کشور، اقتصاد می خواهیم، اگر می خواهیم رشد و توسعه داشته باشیم و اگر می خواهیم اقتصاد مقاومتی را شاهد باشیم، یکی از شرایط دستیابی به آن ها، نبود فساد است. با فساد رشد و پیشرفت به دست نمی آید، اخلاق درست نمی شود و با فساد سرمایه اجتماعی آسیب جدی نمی بیند. بدون نظارت مردمی فساد حل نمی شود  او با بیان اینکه مهم ترین وظیفه ما مبارزه با فساد است، ابراز داشت: برای بازرسی و مبارزه با فساد بازرسی های ویژه و بازرسی از دستگاه های خاص از قوای سه گانه کافی نیست. این بازرسی ها لازم است ولی کافی نیست. این ها بازرسی های ویژه است ولی ما نیازمند یک بازرسی کامل و عمومی داریم که آن بازرسی مردمی است. همه مردم باید وارد صحنه بازرسی شوند مگر می شود مشکلی را بدون کمک مردم حل کنیم. واکنش رییس جمهور به نامه اصغر فرهادی رئیس جمهور با اشاره به نامه اصغر فرهادی به او بیان کرد: من نامه یکی از نامه هنرمندان را که دیروز برای من نوشته بود و دردناک هم بود، دیدم. خوانده بودیم و دیدیم که مردم از فقر به کارتون خوابی روی می آورند ولی قبرخوابی را ندیده بودیم که فقیری به خاطر فقرش در قبر زندگی کند. اینکه آن فرد آسیب دیده برای نجات از سرما به قبر روی آورد. این هنرمند برای من نوشته بود که وقتی خواندم و دیدم بغض در گلویم و شرمساری در سیمایم پدید آمد. روحانی افزود: چه کسی می تواند در جامعه بزرگی مانند ایران، با این دین، با این فرهنگ و با این عشق به خاندان رسالت و نبوت در این بارهر سکوت کند. از ۹ دی استفاده جناحی نکنیم  او با بیان اینکه مردم در ۹ دی احساس کردند که با امام حسین (ع) توهین شده است، یادآور شد: ۹ دی به خاطر عشق به امام حسین (ع) بود. از آن استفاده جناحی نکنیم. ۹ دی یک حرکت مردمی برای دفاع از امام حسین (ع)، ولایت فقیه و نظام بود و مربوط به این جناح و آن جناح و این دسته و آن دسته نیست. گورخوابی برای مردم و دولت قابل تحمل نیست  رییس دولت تدبیر و امید با یادآوری مجدد ماجرای گورخواب ها گفت: اینکه فردی خودش را برای اینکه شب را به صبح بیاورد، خودش را در گور می کند و آنجا زندگی کند این قابل تامل نه برای دولت و نه مردم است. چطور باید این مشکلات را حل بکنیم. برادران، خواهران، همه باید یکپارچه شویم. روحانی اضافه کرد: دست از این مسائل جناحی برداریم، از اختلاف دست برداریم، مشکلات اساسی کشور را مدنظر قرار دهیم و برای حل مشکلات همه دست به دست هم دهیم. همه در برابر مشکلات اجتماعی و فساد مسئول هستند  او با بیان اینکه مشکلات اجتماعی، فقر، محرومیت، مشکلات دولت و ملت هستند و همه مسئول هستند، اظهار داشت: در برابر فساد همه ما مسئولیم و بزرگ ترین قدرت برای مقابله با فساد نظارت عمومی است و اگر می خواهیم به رستگای برسیم باید همه به صحنه بیاییم. باید مردم را به خیر و نیکی دعوت کنیم، باید جلوی منکر و فساد بایستیم و باید خوبی ها را ترویج کنیم. مسئله مهم مطبوعات و احزاب، مقابله با فساد است  رئیس جمهور با بیان اینکه احزاب، گروه ها، سمن ها، تشکل ها، روزنامه ها، مجلات، سایت ها، رسانه ها یکی از مسائل مهم شان مقابله با فساد است، تصریح کرد: اگر همه ما به صحنه آمدیم، آن بازرسی و نظارت عمومی را که اسلام تحت عنوان دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر دعوت کرد به خوبی استفاده بکنیم در این راه موفق می شویم. هدف منشور حقوق شهروندی مطالبه گر شدن مردم است  روحانی با اشاره به منشور حقوق شهروندی خاطرنشان کرد: قدرت مردم بالا تر از دادگاه و بازرسی ها و بالا تر از دیوان ها است. مردم باید بخواهند و مطالبه کنند. اینکه من در ۲۹ آذر منشور حقوق شهروندی را به ملت بزرگ ایران عرضه کردم یک هدف این بود که ملت ما در زمینه حقوق شهروندی مطالبه گر شود و بخواهند لااقل از دولت بخواهد، از بقیه قوا بخواهد، از نیروهای امنیتی بخواهد. او تاکید کرد: حق مدار بودن، حق خواه بودن، حق جو بودن یکی از وظایف ما است و همه باید مطالبه گری کنیم. سه قوه باید دست در دست هم بدهند تا با فساد مبارزه کنند رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به برخی انتقادات از منشور حقوق شهروندی ابراز داشت: بعضی ها گفتند حقوق شهروندی خوب است چرا ایشان دیر منتشر کردند؟ ما حقوق شهروندی را در صد روز اول منتشر کردیم . همان صد روز اول بعد مصاحبه، در سایت قرار دادیم و در مصاحبه زنده از مردم خواستیم راجع آن نظر بدهند و مردم و حقوقدان ها هم راجع آن نظر دادند. ظرف ۲۴ ساعت یک میلیون نفر بیننده داشت. روحانی با بیان اینکه در ۲۹ آذر نسخه نهایی حقوق شهروندی در اختیار مردم گذاشته شد، عنوان کرد: مردم باید مطالبه گر باشند، به صحنه بیایند. همه باید دست به دست هم بدهیم. اگر مردم در مبارزه با فساد جدی باشند آن وقت قوای دیگر با قدرت بیشتری با فساد مبارزه می کنند. سه قوه باید دست در دست هم بدهند تا با فساد مبارزه کنند. معیار ما باید قانون باشد: قانون اسلام، قانون اساسی و قانون موضوعه ایران. ان شاالله همه ما در این راه موفق باشیم.