نگاه ایران:مدت هاست که مهمانی نفسگیر فرشش را بر تالاب انزلی گسترده است تا دردی دیگر بر شمار دردهایش افزوده باشد. «آزولا» آنقدر بی محابا در تالاب انزلی پیش رفته که حالا دیگر چشم هایمان به وجودش عادت کرده است. این گیاه زیبا آسیب هایش را بر تن تالاب وارد می سازد اما این روزها از راه رسیدن تهدید دیگری به نام سنبل آبی سبب شده تا آزولا از مرکز توجه به حاشیه رانده شود. سنبل آبی میهمان ناخوانده تالاب است اما پای آزولا از حدود 3 دهه پیش با انجام یک پروژه مشترک مطالعاتی 3 ساله میان محققان ایرانی و فیلیپینی، به ایران باز شد تا آزولا برای مصارفی چون کودهای شیمیایی و غذای دام مورد استفاده قرار گیرد. در این میان اما محیط مناسب تالاب انزلی برای رشد چند برابری این گیاه نادیده گرفته شد و متأسفانه آنچه نباید می شد، رخ داد چراکه آزولا با جلوگیری از رسیدن اکسیژن و نور به آب می تواند موجب از بین رفتن بسیاری از آبزیان تالاب شود. تالاب به عنوان یک زیست بوم ویژه، محل زادآوری ماهیان بسیاری است که حالا در کنار آسیب هایی که از ورود انواع فاضلاب ها و آلودگی ها  می بینند با وجود فرش مخملی مرگبار آزولا، مرگ را تجربه می کنند. گونه ای که مهاجم شد مدیرگروه کشاورزی دانشگاه مهرآیین بندر انزلی و مشاور مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان در گفت وگو با همشهری اظهار می کند: آزولا یا سرخس آبی (Azolla filiculoides) یک گونه بومی مناطق معتدل و گرمسیری است. ریشه کلمه آزولا یونانی است. آزولا از 2 بخش azo و olloyo تشکیل شده است. معنای این کلمه «در خشکی مردن» است  و  چنانکه از نام آن پیداست حیات و بقای این گونه گیاهی و مشکلاتی که این گونه می تواند به وجود آورد مرتبط به محیط زیست آبی می شود. « حامد کیومرثی» می افزاید: درحقیقت این گونه سرخس شناور آزادی است که در آب های راکد و آرام نهرها، تالاب ها و شالیزارها یافت می شود و با ریشه های نازکی که دارد همانند فرشی است که روی سطح آب گسترش پیدا کرده و در مدت کوتاهی ازدیاد می یابد. البته این گونه به شوری آب حساس است و در آب دریا از بین می رود. وی ادامه می دهد: گیاه آزولا برای تقویت مزارع برنج و بعدها به عنوان یک گیاه زینتی به برخی از نقاط دنیا معرفی شد و در سال ۱۳۶۰ برای اولین بار از فیلیپین به ایران آورده شد که پس از آن نقش یک گونه مهاجم را ایفا کرده است. وی یادآوری می کند: روش های مدیریتی بسیاری برای مبارزه با این گونه مهاجم از جمله روش های فیزیکی و بیولوژیکی اتخاذ شده ولی مناسب ترین راهکار پیشگیری از افزایش این گونه است که در بعضی موارد دیگر عملی به نظر نمی رسد. فواید آزولا آزولا مرگ آبزیان را  در پی دارد اما فوایدی نیز دارد که می تواند مورد توجه قرار گیرد و منبع درآمد و اشتغال شود. در استانی که بیکاری بزرگ ترین مشکل مردم محسوب می شود، برنامه ریزی برای ایجاد اشتغال در این عرصه می تواند، مفید باشد. کیومرثی در این باره می گوید: شاید با مدیریت صحیح و نگرشی مثبت بتوان به هر تهدیدی به عنوان یک فرصت نگریست. تولید زیاد بدون عملیات کاشت و در دسترس بودن این گیاه در مناطق شمال کشور، می تواند این گیاه را به گزینه ای مناسب برای تغذیه دام تبدیل کند که به صورت های تازه، آب چکیده، خشک و یا سیلوشده برای دام قابل مصرف است. وی تصریح می کند: لازم به ذکر است که سیلو کردن بهترین روش نگهداری و عمل آوری علوفه آزولاست. به دلیل پایین بودن میزان کربوهیدرات محلول در داخل آزولا نیاز به استفاده از روش هایی صحیح برای تبدیل آن به یک منبع مناسب برای خوراک دام است. در هر حال سیلو کردن، ارزش غذایی آن را بالا می برد و برای مصرف دامی آن را خوش خوراک تر می کند. آزولای سیلوشده را می توان به عنوان علوفه تر در تمام فصول سال در دامداری های شیری یا گوشتی استفاده کرد. وی در ادامه بیان می کند: استفاده از گیاه آزولا برای تصفیه پساب ها شاید نقش دیگری باشد که بتوان برای این گیاه در حال حاضر مزاحم در مناطق شمالی کشور قائل شد. متخصصان و پژوهشگران پژوهشکده صنایع رنگ در تحقیقات خود موفق به حذف مواد آلی رنگ زای موجود در پساب های نساجی یا رنگزای آلی اسیدی با استفاده از گیاه آزولای گونه filiculoides شده اند. این روش یکی از راهکارهای تازه زیست محیطی برای تصفیه پساب ها و حذف آلاینده هاست. به طور حتم باجهت دهی پروژه ها و تحقیقات دانشجویی امکان بررسی راهکار های جدید برای استفاده بهینه از این گونه مهاجم و تبدیل این تهدید به یک فرصت وجود دارد. تمرکز بر جمع آوری سنبل آبی مدتی است که جمع آوری آزولا و آسیب هایش چندان مورد توجه قرار نمی گیرد. رئیس اداره حفاظت از محیط زیست انزلی در گفت وگو با همشهری اظهار می کند: از آن جا که خطر آزولا نسبت به سنبل آبی کمتر و ضعیف تر است، تمرکز ما بیشتر روی سنبل آبی است و نیرو و امکانات و بضاعت و تلاش های ما بر سنبل آبی متمرکز شده است. «اکبر میغی» درباره افزایش آزولا می گوید: این گیاه هنگام جاری شدن سیلاب ها از نقاط مهجور و حواشی تالاب، به دلیل جریان های آب به صورت موقت وارد عرصه می شود و در معرض دید قرار می گیرد.در این مواقع گمان برده می شود که گیاه بیشتر شده اما نمی شود به شکل قاطع در این باره نظر داد ولی می توان گفت آزولا با یک نوسان محدود، همیشه در آب بندان ها وجود داشته است.  هزینه جمع آوری آزولا میغی درباره جمع آوری آزولا برای مصارف کشاورزی و دامپروی اظهار می کند: اکنون 2 یا 3 مجموعه در استان به صورت جدی به عرصه استحصال و استفاده از آزولا  برای مصارف کشاورزی و دامپروی ورود کرده اند. سازمان حفاظت محیط زیست از این مجموعه ها حمایت می کند و برای واحدی که به صورت صنعتی به انجام این کار بپردازد، مجوزهم  می دهیم. عده ای هم به صورت خرد از این گیاه استفاده می کنند و البته صاحبان آب بندان ها هم برای بهره وری بهتر خودشان از عرصه، این گیاه را جمع آوری می کنند. وی یادآوری می کند: جمع آوری آزولا - با توجه به ساختار خاص تالاب و عمق متفاوتش و همچنین از آنجا که عموماً این گیاه را در نواحی کم عمق داریم - به صورت دستی، سخت و هزینه بردار است. بنابراین برای افرادی که بخواهند از این گیاه استفاده کنند به خاطر هزینه بالا، مقرون به صرفه نیست و گرنه همه از ان استقبال می کنند و با خواصش آشنا هستند. میغی تصریح می کند: گروه های ذی نفع، فعالان کشاورزی و مجموعه محیط زیست با مانورهای مختلفی تلاش می کنند این روند مطلوب تر شود و بتوانیم آثارش را در عرصه بیشتر از پیش ببینیم. وی بیان می کند: برخی از دوستان در پارک علم و فناوری شهرستان تلاش می کنند روش های مقرون به صرفه تری برای جمع آوری آزولا بیابند تا استقبال از جمع آوری و مصرف آن افزایش یابد. بی تردید فراهم آوردن امکان تعامل بیشتر بین پژوهشگران، دانشگاهیان و فعالان صنعت و تجارت و دستیابی به راهکارهای علمی برای جمع آوری آزولا و استفاده بهینه از آن می تواند صرفه اقتصادی برای گیلانیان داشته باشد و همچنین مرهمی برای دردهای تالاب های آسیب دیده استان باشد.