نگاه ایران/فرشاد نوروزپور * برای دومین بار در 16 ماه عمر دومین حضور محمدعلی ثابت قدم بر مسند شهرداری رشت، بحث استیضاح او مطرح شده که واکنش های مختلفی را در جامعه به همراه داشته است. برای اولین بار در شهری که از رکوردداران تغییر شهردار بوده و مردمانش به سختی نام سکاندار اداره شهر را می دانستند تجلی پررنگی از حساسیت هر «شهروند» نسبت به مدیریت شهری و علاقه به مشارکت در اداره شهر دیده می شود که نمایه آن حجم بالای اظهارنظرهای مدیران و مسوولین، فعالین اجتماعی و سیاسی، هنرمندان، اهالی رسانه و شهروندان عادی در رسانه های رسمی و شبکه های اجتماعی است که گویی هرکدام خود را «مسوول» در آینده شهر و موظف به حفظ یا تغییر شهردار شهر می دانند. در زمان نگارش این سطور و در حالی که کمتر از ده ساعت به جلسه استیضاح شصت و چهارمین شهردار رشت باقی مانده می توان با جمع بندی مجموعه اظهارات و تلاش های دو طرف گفت: جریانی به طرفداری از شهردار رشت، از اساس مخالفان محمدعلی ثابت قدم را افرادی جزم اندیش، ضد توسعه، غیرکارشناس، غیربومی، منفعت طلب و بی اخلاق معرفی می کنند و در این سو هم برخی از منتقدان شهردار از او شخصیتی یک دنده، غیر مشورت پذیر، بی توجه به کار جمعی و دارای مشکلات مالی به تصویر کشیده اند. اما آنچه روشن است شهردار رشت و مخالفانش نه این هستند و نه آن. محمدعلی ثابت قدم در برهه ای بر صندلی شهرداری رشت تکیه زد که مرکز استان درگیر مشکلات مختلف بود؛ چند شهردار به فاصله کم برکنار شده بودند و مدت ها خبری از اجرای «هیچ» ایده ای و یا حرکتی حتی کوچک در شهر نبود. در سطح کلان هم کشور با انواع مشکلات مالی دست و پنجه نرم می کرد و بهره مندی از بودجه، گردش مالی و جذب سرمایه گذار دشوارتر از هر زمان دیگری بود. اعضای شورای شهر رشت بعد از عزل محمد ابراهیم خلیلی دنبال گزینه ای بودند تا اکثریت با او همراه باشند اما فرآیند انتخاب ثابت قدم نشان داد که گویا چنین گزینه ای هرگز برای رشت پیدا نخواهد شد. چند مخالف سرسخت شهردار در شورا از همان روز اول انتخاب ثابت قدم مخالفت خود را با او آغاز کردند. مخالفتی که گاهی مرز «اخلاق» را رد می کرد و به هزینه درمان پزشکی همسر شهردار هم کشیده می شد. در این مدت شهردار رشت چند باری به صحن شورا فراخوانده شده است تا پاسخگوی سوالات اعضا باشد. سوالات مطرح شده از ثابت قدم دامنه ای به بلندی تعویق حقوق و پرداخت حق بیمه کارگران تا بی آر تی و چگونگی فعالیت شرکت پلشیر و عدم آغاز به کار شهر بازی و انتصابات و تغییرات مختلف در شهرداری و جذب مشاور و... را دربر می گرفت. تحلیل اولیه درباره استیضاح شهردار رشت در شورا این است که ثابت قدم در شورا 6 منتقد دارد که 4 نفر از آن ها به طورجدی با او «مخالف» هستند اما دیگر اعضای شورا هرچند انتقاداتی نسبت به او دارند اما برکناری ثابت قدم را در این برهه به ضرر شهر می دانند. برآیند کلی نظر افکار عمومی در شبکه های اجتماعی و رسانه ها هم این گونه است که شورای شهر رشت حدود یک سال مانده به پایان عمر پارلمان شهری فرصت ادامه کار را از ثابت قدم نگیرد تا او بتواند پروژه های متعدد نیمه تمام را به سامان برساند؛ چرا که احساس می کند دست کم او برخلاف شهرداران پیشین در حال تلاش برای ساختن شهری بهتر است. شهردار رشت آخرین باری که در صحن شورا حضور پیدا کرد تاکید داشت که هرگز به شورایی که او را برای توسعه رشت انتخاب کرده پشت نکرده و نظرات آن ها را هنگام تصمیم گیری های خرد و کلان لحاظ کرده است؛ ادعایی که دست کم مخالفان بالقوه او در جلسه استیضاح فردا به آن اعتقاد چندانی ندارند. منتقدان ثابت قدم در شورا بر این باورند که او تصمیمات مهم را به تنهایی اخذ می کند و بعد از علنی شدن آنها لایحه آن را به شورا ارایه می کند در حالی که اعضا می گویند شهردار منتخب آنهاست و نباید تصمیمات بزرگ شهری بدون مصوبه شورا که مجمع نمایندگان مستقیم مردم است عملیاتی شود. نگارنده دقیقا در تاریخ 14 مرداد 1394، و در روزهایی که برخی شورانشینان قصد استیضاح ثابت قدم را سه ماه پس از انتخابش داشتند، یادداشتی را در پایگاه خبری نگاه ایران با عنوان «راه حلی برای پایان بحران مدیریت شهری رشت» منتشر کرد (از اینجا بخوانید) و با اشاره به تجربه نزدیک آن روزها یعنی مذاکرات ۵+۱ و ایران برای حل موضوع پرونده هسته ای، پیشنهادی را مطرح کرد که به طرز عجیب و البته غمناکی به نظر می رسد همچنان نسخه خروج از بحران فعلی ذینفعان مدیریت شهری رشت است، سطوری از آن یادداشتدقیقا تکرار می شود: « طرفین بحران فعلی باید با هدف مشترک حل مشکل به نفع شهر وارد ارتباطی تعاملی و بی تنش شوند یک بار برای همیشه حتی با سپری کردن جدی ترین بحث ها و چالشی ترین نکات، مشکل فی مابین را از طریقی مرضی الطرفین حل کنند و به جای تاکید بر تضاد منافع به منافع مشترک پایدار بیاندیشند و بدانند که برای وصل کردن و نه برای فصل کردن نمایندگی مردم را بر عهده گرفته اند. با یادآوری روند مذاکرات برنامه هسته ای، شاید بد نباشد که افراد دو طرف هم برای مدتی گوش خود را بر صحبت های راست و دروغ دلواپسان اطراف خود، ماهی گیران آب های گل آلود و کاسبان بحران در شهر ببندند، تبلت ها و موبایل های خود را خاموش، آتش رسانی به توپخانه های رسانه ای دو طرف را تمام،از جنجال سازی و تحریک بادیگاردهای رسانه ای خود پرهیز کنند تا در آخر کار به نتیجه ای برسند که برای شهروندان و رشت خوش آیند باشد.» هر خواننده مطلع و منصفی گواهی می دهد که قصه روزهای منتهی به دومین استیضاح ثابت قدم همان است که در مرحله قبل بود. مخالفان شورانشین بدون توجه به «مقطع حساس کنونی» و آینده شهر و نظرات کارشناسان، با تاکید بر «اتهامات» و «ابهامات» مالی و رفتارهای شخصی ثابت قدم اصرار به عزل او دارند و از سوی دیگر، جبهه مدافعان ثابت قدم با اتخاذ رویکردی نادرست و اشتباه چنان بسیج عمومی (طبیعی است که انگیزه و زمینه این حمایت و همراهی مردمی به دلیل عملکرد ثابت قدم بر اساس دلایل فوق الذکر موجود بوده است) به راه انداخته اند که اولا گویی مشغول رقابت برای انتخابات شورای شهر هستند و اثری از انتخاب شهردار به آرای 15 عضو شورا نیست؛ که اگر چنین قصدی باشد و اساسا حفظ شهرداری مطرح نباشد نیازی به طرح دیگر مباحث در این یادداشت نیست اما اگر قصد حامیان شهردار رشت حفظ او در مسند است، نباید صحنه را طوری چید که هر چه روز پنج شنبه رقم بخورد مساوی با «شکست» شورانشینان باشد. شورانشینانی که باوجود همه انتقادها از نحوه پیروزی شان در انتخابات و مدارک تحصیلی شان به هر حال از راه صندوق های رای نماینده مردم شده اند. در صورت استمرار وضع فعلی، شورانشینان مخالف و آرای خاموش گمان می کنند اگر در نتیجه فضای سیاه-سفید و دوقطبی ایجاد شده، ثابت قدم شهردار بماند، آنها به عنوان اعضای شورا همچنان «هیچ» انگاشته شده اند و اگر هم عزل شود بازهم آن ها با برچسب های تحقیرآمیز همراه خواهند شد پس -احتمالا- چه بهتر که این بازی  «دوسر باخت» با رفتن طرف مقابل همراه شود. اما آیا تبدیل این بازی به رقابتی با حاصل «برد-برد» نشدنی است؟ شهروندان منتظرند تا مشاهده کنند شهردار رشت در جلسه استیضاح می تواند اعضای منتقد خود در شورا را مجاب کند تصویری که از او در ذهن دارند کامل نیست و او مدیری اقتدارگرا و مشورت ناپذیر نیست. این که ثابت قدم در جلسه روز پنج شنبه می تواند با پاسخ به سوالات 6 عضو شورا آن ها را قانع کند یا 6 عضو مخالف می توانند در جلسات غیررسمی اعضای دارای رای خاکستری و ممتنع در شورا را به سوی خود بکشانند در وضعیت رشت تاثیرات عمیق برجای خواهد گذاشت؛ شاید بتوان با صدای بلند گفت عزل «محمدعلی ثابت قدم» تنها جداکردن او از صندلی شهرداری نیست، بلکه قطع ریشه های در حال رویش و تازه سر از خاک برآورده امید به تغییر، علاقه به ایفای نقش فعال شهروندی و مشارکت در مدیریت شهری است که ثابت قدم برایش نماد است. با همین استدلال و دغدغه است که نگارنده باوجود انتقادهای جدی و اختلاف نظرهای عمیق به برخی رفتارهای فردی محمدعلی ثابت قدم در قامت شهردار، برنامه ها و استراتژی های او(که البته بعضا فقدان استراتژی) در حوزه رسانه،دیپلماسی شهری، گردشگری، اولویت عملی به متخصصین غیربومی و «سیاست در اداره شهر» دارد و یا بسیاری از نقدها «کارشناسانه» بر پروژه های و برنامه های ثابت قدم را می داند اما او را «گزینه مناسب در شرایط موجود» می داند و معتقد است «تعمیر و نگهداری» در شرایط فعلی بهتر از «تغییر» است، تعمیری که نه الزاما همه موارد آن از جانب شورانشینان که از جانب شخص شهردار باید رخ دهد. همانطور که اعضای شورای شهر باید به جلو نگاه کنند؛ ثابت قدم باید گاهی به پشت سر نگاه کند؛در رفتارش با شورانشینایی که به تقدیر او را برگزیده اند تجدیدنظر کند؛ او روی موجی از شعور و تلاش دلسوزان و توسعه باورانی به مسند شهرداری رشت رسید که «وارثانِ شهرهای رفته بر باد»* بودند؛ موجی که قطره های آن این روزها اگر روی گردان نشده باشند، از او فاصله گرفته اند یا آزرده شده اند-که  البته علت این فاصله را در عدم تامین منافع ناصواب دانستن ساده انگاری است- و در نهایت،  شهری می ماند که زخم تغییرات دائمی طی نیم قرن گذشته را بر پیشانی اش دارد، آن هم با چاقوی عدم توسعه یافتگی. (با تغییر؛ تکه ای از آخر شاهنامه سروده اخوان ثالث) *روزنامه نگار