نگاه ایران / قاسم خوش سیما

بی شک تنگناهای موجود دراقتصاد جهان، سیاست گذران دنیا را به این نتیجه رسانده که اقتصاد مبتنی بر صنعت یا اقتصاد نفتی به درجه ای از اشباع رسیده که حتی اقتصادهای نوظهوروقدرتمندی مانند چین،برزیل،آفریقای جنوبی و هند نیز در تامین مواد اولیه و مهمتر از آن بازارهای مصرف، با چالش های جدی پیشرو هستند. جایی که سرریز نیروی کار موجود در عرصه نیروی انسانی جهان، حکومت ها را به این نتیجه رسانده که جهت برون رفت از اوضاع موجود می بایست تدابیر جدیدتری را اتخاذ نمایند. به طوری که اسناد نشان می دهد اقتصادهای ورشکسته ای مانند ترکیه – با تجربه تورم 120درصدی - از سال 2001 با اتخاذ برنامه های بنیادین در حوزه  اقتصاد توانست از گردشگری و اقتصاد مبتنی بر صنعت توریسم نیزبه عنوان محرکی بزرگ بر بخش بزرگی از مشکلات خود فائق آیند.

از مقدمه که بگذریم بحث در خصوص اقلیم خزر و اختصاصا شهرستان مرزی بندر آستاراست که به دلیل دارا بودن 18 کیلومتر از طول نوارساحلی و دیگر جذابیت های پیرامونی اش که در ادامه خواهیم شمرد، آوردگاه قابل اعتنایی درغرب استان گیلان نام گرفته است که علاوه بر استان متبوعش، قادر است نیازهای" گردشگری دریایی "غرب کشور را نیز پاسخ دهد و با تکیه بر امکانات ملی در تولید ثروت محلی افق های موجود را چابک تر نماید.

به بافت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حتی زیرساختی شهرستان مرزی بندر آستارا باز می گردیم. شهرستانی که به دلیل دارا بودن بازارچه ساحلی معروفش از دیریاز مورد توجه گردشگران سنتی بوده است و با وجود تغییر نسل مهمانان و تحول ذائقه مشتریان در سالهای اخیر، هنوز جا برای سوزن انداختن ندارد و خانواده ها آنجا را محلی برای خرید اجناسی می دانند که هر مسافری مجاب به تهیه آنهاست. سوغاتی های دم دستی غالبا ارزان قیمت و سبک وزن که به دلیل تنوع، سهولت در حمل و نقل، خانواده پسند بودن و غیره خریدشان کماکان برای مسافران جذاب است. از این خاصیت قدیمی سواحل آستارا که بگذریم نگاه به تاریخچه این شهرستان نشان می دهد که این اقلیم در دیباچه کهن خود دارای مردمان صمیمی و با فرهنگی است که به عنوان کارگزاران واقعی صنعت توریسم، درک نسبتا کاملی از فرهنگ گردشپذیری دارند. به طوری که " آستارا لی لار" درک کرده اند می بایست همسفرگی مسالمت آمیزی را با مهمانان خود داشته باشند و این تفکر " منافع محور" در میان آنان نهادینه شده است.فرهنگ گردشپذیری که شاید در دیگر شهرهای مشابه کمتر به چشم آید و مردم در مراودات اجتماعی، گاها توریست را " غریبه " بدانند اما این نوع از نگاه غیر حرفه ای هرگز در شهرستان آستارا به چشم نمی آید.

اکنون قبل از آنکه به دیگر شایستگی های این قسمت مهم از نوار ساحلی خزر بپردازیم ذکر این نکته مهم است که بدانیم شهرستان آستارا نقطه استراتژیک و حدفاصل گردشگری دریایی مابین استان گیلان و استانهای غربی کشور است که از موهبت مجاورت با دریا محرومند.جایی که پایش خودروهای دارای نشان های منتصب به استانهای غربی مانند اردبیل، آذربایجان های شرقی و غربی و ... حکایت از آن دارد این قسمت از نوار ساحلی شمال ایران با همه ی نقاط ضعف و قوتش توانسته است در پیشانی استان گیلان، نقش میان دار را در ارتباط با گردشگری دریایی ایفاد نماید و همواره پاسخگوی نجیبی برای نیازهای موجود باشد.

اما سوی دیگر، آستارا در مبحث صنعت توریسم با پتانسیل های جدیدی روبه رو شده است و در اوضاع رکود عمومی که اقتصاد نفتی ما با آن دست و پنجه نرم می کند این شهرستان با گردش مالی کم نظیر خود در چنین حوزه ای - نسبت به دیگر نقاط کشور- توانسته است نظر کارشناسان و سرمایه گذاران را به خود جلب نماید. جایی که بافت سیاسی اجتماعی و درراس آن فرمانداری شهرستان نیز با درک اوضاع در 26و27بهمن ماه سال گذشته با برگزاری " اولین همایش ملی فرصت ها و محدودیت های سرمایه گذاری در شهرستان آستارا" با زیرکی هرچه تمامتر، محوریت صنعت توریسم را حاکم بر فضای همایش نمود و با ارائه اطلاعات کاملی از قابلیت های شهرستان - که در ادامه خواهیم شمرد – فضای سرمایه گذاری استان و کشور، ملتفت این موضوع گردید که به لحاظ نسبی این پهنه از مرز کشور دارای چه پتانسیل های پیدا و پنهانی است و با برجسته نمودن تفاوت های موجود نسبت به سایر اقلیم مشابه، بسیاری از شاخک های مطالعاتی را متوجه نوار ساحلی آستارا کرد که نمونه هایی مانند سرمایه گذاری در بخش تفریحات هوایی با پرنده های سبک، پروژه عظیم ساخت مبلمان ساحلی در ساحل سفیر امید، پارک آبی دولفیناریوم ،آغاز مطالعات ساخت رستوران دریایی، شهربازی کودکان و... که اکثر آنها محصول همین اطلاع رسانی ها و نمایاندن ظرفیت های شهرستان به سرمایه گذاران متنوع در حوزه های متعدد است.

چند کوچه آنطرف تر مبحث مناقشات ارزی حال حاضر کشور است که این بندر به دلیل مشترکات مرزی با کشورهای آسیای میانه و مبادلات ارزان و آسان با مرز نشینان جمهوری، آذربایجان توانسته است به بازار بزرگی برای جذب ارز آن کشورها تبدیل شود و نقش خود را در این زمینه نیز ایفاد نماید.

از دیگر موهبت های شهرستان آستارا در مبحث گردشگری، موقعیت منحصر به فرد این قسمت از سرزمینمان در جذب توریسم سلامت است که چنین مبحثی سالیان اخیر جایگاه بسیار رفیعی را در جهان پیدا کرده است. جایی که بلوک های منطقه ای مانند آنچه در پیرامون خزر موجود است با توجه به سطح خدمات سلامت در یکی از کشورهای همسایه و تفاوت قیمت های آن کشور با سایرین، همچنین دسترسی های ارزان، امنیت،هتلینگ همراهان و مفاهیمی از این دست، بازار سلامتی تشکیل میشود که در این شبکه نیز شهرستان آستارا دارای رزومه بوده و پتانسیل های استفاده نشده معنا داری دارد.

در همین ارتباط آنچه در آینده بیش از پیش بر جذابیت های گردشگری آستارا خواهد افزود اتصال کامل آن به شبکه ریلی کشور است و شاید از معدود شهرهای توریستی میهنمان باشد که به هر سه راه ارتباطی یعنی دریایی، ریلی و جاده ای دسترسی آسان و ارزان دارد. جایی که همکنون نیز با اتصال راه آهن این شهرستان به شبکه ریلی کشور آذربایجان این دسترسی ها در حد مبادلات کالا فراهم است.

اما جمیع مواردی که به اختصار در بالا شمردیم در کنار جاذبه های غیردریایی آستارا مانند آبشارهای معروفی چون لاتون، پارک های جنگلی کوچک و بزرگ مانند بی بی یانلو، تالاب استیل، دهکده حیران، کوههای سرسبز و باشکوه آسپینه که مشرف بر منطقه آستارا شکوه ویژه ای به این بخش از سرزمین مادریمان بخشیده است.

در مجموع آنچه از نقاشی زیبای پروردگار بر این قسمت از ساحل گرانبهای خزر می بینیم سراسر ثروت الهی است که به لحاظ تغییر در ادبیات مالی جهان، می تواند نفش همان نفتی را بازی کند که امروزه در جنوب ایران محمل درآمدهای کشورمان است. درآمدهای بی نظیر این بخش که چنانچه مقایسه آن با نفت برایمان غیر قابل باور باشد به آن علت است که یا برخی برنامه ریزان و سیاست گذاران مرتبط، اعتقادی به آن ندارند و یا آنکه تخصصشان نسبت به چنین موضوعاتی اندک است که بیشتر برنامه های نوین در حد حرف عقیم مانده است. جایی که درآمدهای نفتی حاصل از استحصال مواد فسیلی رو به افول است و قطعا نفس های این نوع از اقتصادهای جهان مانند جنوب آسیا به شماره افتاده است اما صنعت توریسم جایی است که هرچه بیشتر از آن برداشت شود قطعا به روزتر نیز خواهد شد و الگوهایی مانند سنگاپورو تایلند این نکات را تائید خواهد نمود.

در پایان شهرستان مرزی بندر آستارا و اختصاصا ساحل زیبایش را یکی از بهترین نقاط کشور برای سرمایه گذاری های دوسویه می دانیم که در یک رابطه متقابل هم نفع آن برای مردم سراسر میهنمان وخصوصا مردم غرب کشور باشد که دسترسی کمتری به چنین امکاناتی دارند و هم آنکه انتفاع مالی آن به مردم بومی برسد که سود حاصل از ثروت سازی های محلی درهر اقلیمی میتواند از فشار بر بودجه های ملی تک محصولی تا میزان بسیار بالایی بکاهد.