نگاه ایران/نیلوفر روحی: عصر روز پنجشنبه ۲۸ تیرماه نگاهی به سینما و هنر عباس کیارستمی به بهانه دومین سال درگذشتش با طرح جستارهایی از فرزام امین صالحی، رضا خباز و کاوه حوصله دار صابر و استقبال بسیار خوب علاقمندان در سالن رحمدل مجتمع فرهنگی هنری خاتم الانبیا برگزار شد.

میراث هنری عباس کیارستمی

در آغاز برنامه، کاوه حوصله دار صابر به صحبت پیرامون میراث هنری عباس کیارستمی پرداخت و با اشاره به کتاب هایی که از برداشت های روزانه و ورکشاپ های کیارستمی نوشته شده است گفت: عباس کیارستمی تاکید بسیاری بر خود بودن داشته است. او افزود: نگاه کیارستمی به محیط پیرامون و زندگی روزمره بوده است و تاثیر پذیری کمتری از سینما و ادبیات داشته و این خود بودن در تمام آثار و مصاحبه های کیارستمی مشهود است. در ادامه بخش هایی از فیلم کوتاه نان و کوچه، اولین فیلم عباس کیارستمی به نمایش درآمد و پس از آن بخشی از صحبت های کیارستمی پیرامون کیستیِ کیارستمی پخش شد.

حوصله دار در ادامه با اشاره به مسئله و دغدغه داستان در سینمای کیارستمی گفت: کیارستمی بسیار داستان گو است، از فیلم مسافر که اولین فیلم بلند کیارستمی ست تا فیلم های انتهایی چون کپی برابر اصل این خصلت مشهود است.

او افزود: کیارستمی با پرداختن به مسائلی چون سماجت کودکان، تاثیر زمان بر رابطه زوج ها و ... داستان هایش را روایت می کند، داستان هایی که ساده نیستند بلکه ساده روایت می شوند. او افزود: داستان هایی که هسته اولیه آن ها کودکان بودند، که این تا حدودی می تواند تحت تاثیر سابقه کاری در کانون پروشی فکری و دغدغه خودش به عنوان یک پدر و شناخت رفتاری کودکان باشد. در ادامه بخش هایی از فیلم خانه دوست کجاست پخش شد و پیرامون تکنینک های فرمی و محتوایی آن صحبت شد. در همین راستا بخش هایی از فیلم زندگی و دیگر هیچ نیز پخش شد. در ادامه بخش هایی از فیلم طعم گیلاس نیز پخش شد که در راستای آن پیرامون داستان گویی صحبت شد.

صابر تاکید کرد که منظور از داستان گویی، داستان در قالب خودش است و مشهود است که فراز و فرود داستانی در فیلم های کیارستمی کم می شود . کم کردن طرح داستانی در فیلم کپی برابر اصل به سمتی پیش می رود که کلمات و فواصل بینشان داستان را بیان می کند. صابر در ادامه به خواندن بخش هایی از کتاب فیلم کوتاهی درباره دیگران پرداخت.

سیاست و حرکت در سینمای عباس کیارستمی

در ادامه رضا خباز با پخش بخشی از مصاحبه عباس کیارستمی به صحبت پیرامون سیاست و حرکت در سینمای عباس کیارستمی با تمرکزی بر دوره ی اول فیلمسازی اش پرداخت و گفت: تعدادی از منتقدین فیلم های کیارستمی را فیلم های کارمندی دانستند و این جریان حتی زمانی که فیلم های دیگری از او در سینمای جهان دیده شد ادامه پیدا کرد. و تعدادی هم سینمای کیارستمی را بی تعهد به جامعه و اتفاقات کشور می دانند خباز در ادامه با اشاره به کتاب تهران پاریس نقدهای دیگری که به سینمای او وارد شده بود را بیان کرد.

او ادامه داد: عباس کیارستمی رابطه ای شخصی با سیاست داشته و می توانیم ببینیم که او تنش هایی که در زندگی شخصی اش وجود داشته را بیان می کند نه تنش های زندگی اجتماعی. در ادامه بخش هایی از سه فیلم کیارستمی به نمایش گذاشته شد که در راستای آن به صحبت پیرامون تکنیک قاب در قاب در فیلم های کیارستمی پرداخت و بنیان گذاشتن متافیزیک خود کیارستمی را اتفاقی مهم در ایدئولوژی سفت و سخت موجود در سینمای آن زمان دانست و افزود: بداهت در فیلم به سادگی به دست نمی آید.

خباز در ادامه گزارش را یکی از سیاسی ترین فیلم های کیارستمی دانست که ملال روزمره ای در روابط شخصی یک زوج را نشان می دهد. او در ادامه با اشاره به فیلم کلوزآپ رابطه پر تنش عباس کیارستمی با ایدئولوژی حاکم را بیان کرد و با پخش بخشی از فیلم، نمود تصویری آن را به نمایش گذاشت. و افزود: چگونه از زندگی گفتن، مواجهه ای با وضعیت موجود است که در آثار کیارستمی مشهود است.

خباز ادامه داد: فیلم های داستانی کیارستمی نیز تحت شعاع ساخت فیلم آموزشی بوده است و سرشار از پرسش و پاسخ هایی ست که فیلم هایش وجود دارند. او افزود: تکثر معنا و حرکت به سمت پست مدرن، وضعیت غیر دموکراتیکی در سینمای کیارستمی ایجاد می کند.

خباز در ادامه؛ مرگ و زندگی، زن و مرد سنت و مدرنیته را تنش هایی دانست که در تمام آثار کیارستمی مشهود است و افزود؛ ما نیاز به بازخوانی فمنیستی سینمای کیارستمی داریم.

سینماگری تجربی

در ادامه فرزام امین صالحی، کیارستمی را سینماگری تجربی دانست و گفت: هیچ چیز در سینمای او وجود ندارد که با فیلم های قبل و بعد از آن متفاوت باشد. کیارستمی نو آوری نکرد بلکه به سنت های سینمای ریشه بازگشت و سینمای آلترناتیو یا سینمای دیگر را شکل داد، او به تغییرات بدوی جزئی معتقد بود که جهش کیفی آثارش در نتیجه تغییرات کمی بوده است. او در ادامه با ارائه توضیحاتی سینمای کیارستمی را درگیر و متعهد دانست و گفت: سینمای سیاسی کیارستمی سینمایی فردی است که اکتیویست سیاسی نیست. او افزود که منتقد باید با کار برخورد کند چون نقد اثر هنری خود یک اثر هنری است و منتقد نباید به صحبت های فیلمساز در مصاحبه هایش توجه و نیت خوانی کند و بهتر است مرگ مولف را در نظر گرفته و فقط با خود اثر مواجه شود.

او ادامه داد: سینمای کیارستمی سینمایی تجربی، جشنواره ای، هنری و اما بسیار با ارزش است.

او در ادامه به چرایی این که سینمای کیارستمی در جهان مورد تقدیر و احترام اما در ایران مورد نقد قرار گرفت پرداخت و گفت: این از بی سوادی منتقد حرفه ای سینما در ایران نشات می گرفت. صالحی در ادامه به بررسی جشنواره فیلم کن پرداخت و تقدیر عباس کیارستمی در این جشنواره را ارزشمند دانست.

او افزود: ما تلفیقی از کلاسیسیم و مدرنیسم را در آثار کیارستمی می بینیم که نمی توانیم بپذیریم او تاثیری از سینما و ادبیات نپذیرفته باشد. او همچنین با روشنفکران بسیاری نیز در ارتباط بوده که در آثارش تاثیر گذار بوده اند.

صالحی ادامه داد: کیارستمی روشی خلق می کند که سینما را بارور می کند. ما سینماگران بسیاری داریم که به اصطلاح سینما پر کن نبودند اما تاریخ سینما برایشان ارزش قائل است.

و در آخر کیارستمی را فیلمساز تجربی بزرگی دانست که به سینمای ایران بسیار اضافه کرده است و بسیاری از سنت های فراموش شده سینمای جهان را مجددا به جهان یاد آوری کرده است.

برنامه با گفتگو و پرسش و پاسخ با حاضرین ادامه پیدا کرد و به پایان رسید.