نگاه ایران/صالح سپهری فر مترجم و روزنامه نگار حوزه دانش در لابه لای اخبار مربوط به محدودیت دسترسی به پیام رسان تلگرام، هر از چند گاهی واژ ه ای شنیده می شود که برای مخاطبان آشنا به حوزه فناوری دیجیتال بیش از هر زمان دیگری جذاب شده است. این واژه چیزی نیست جز «بلاک چین»! کافی است این عبارت را در گوگل جستجو کنیم تا با اهمیت این فناوری در دنیای امروز آشنا شویم. از تاکید ولادیمیر پوتین بر اینکه روسیه باید پیشتاز این فناوری در دنیا شود تا آذری جهرمی (وزیر ارتباطات) که بر این باور است «بلاک چین در چند سال آینده تحولی شگرف را در دنیا ایجاد می کند.» بخشی از هیجان عمومی است که بلاک چین در دنیای فناوری، اقتصاد (و البته سیاست!) ایجاد کرده است. اما شاید برای مخاطب غیر فنی این سئوال ایجاد شود که بلاک چین چیست و چرا این قدر اهمیت دارد؟   بلاک چین؟ بلاک چین اولین بار با عرضه بیت کوین (اولین ارز دیجیتال دنیا) به صورت عملی اجرایی شد. بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که الگویی متفاوت از پول رسمی (fiat money) دارد. پول رسمی از سوی بانک های مرکزی و در ازای پشتوانه ای که معمولا به شکل طلا یا فلزات گرانبهاست عرضه می شود. در واقع اعتبار و ارزش پول رسمی در کشورهای مختلف به همین پشتوانه (و گاهی عوامل دیگری نظیر قدرت آن کشور در تعاملات منطقه ای و بین المللی) بستگی دارد. اما بیت کوین، بر خلاف پول رسمی، هیچ پشتوانه سنتی ندارد. در تراکنش ّهای معمولی، درخواست انتقال پول از سوی فرستنده به یک مرکز داده (مستقر در بانک مرکزی) ارسال می شود. این درخواست با اطلاعات کاربر (موجودی بانکی فرد) انطباق داده می شود و در صورت وجود مبلغ کافی این تراکنش صورت می گیرد. اما چون در بیت کوین خبری از حضور بانک مرکزی یا هر نوع نهاد متمرکز واسطه نیست، اطلاعات مربوط به موجودی هر کاربر در یک دفتر کل توزیع شده قرار دارد. منظور از دفتر کل توزیع شده این است که این اطلاعات بین همه رایانه های موجود در شبکه (که اصطلاحا گره نامیده می شود) توزیع می شود. هر درخواست انتقال بیت کوین توسط همه این رایانه ها بررسی می شود. در صورتی که کاربر فرستنده موجودی کافی داشته باشد، تراکنش صورت می گیرد. اطلاعات این تراکنش بر روی آنچه بلوک (Block) نامیده می شود ثبت می شود. مجموعه این بلوک ها که دربردارنده اطلاعات همه تراکنش ها از ابتدا تاکنون هستند را اصطلاحا زنجیره بلوکی یا همان بلاک چین (Blockchain) می نامند. فناوری بلاک چین در شبکه بیت کوین موجب جلوگیری از کلاهبرداری می شود، زیرا یک کاربر بدون موجودی نمی تواند مبلغی را به فردی دیگر انتقال دهد. همچنین پس از درج اطلاعات بر روی بلاک چین، این اطلاعات دیگر قابل دستکاری نخواهد بود. یعنی بر خلاف سرورهای معمولی که ممکن است دچار حملات هکری یا حتی مشکلات فنی شوند، این اتفاق برای بلاک چین نمی افتد. در واقع، غیرقابل هک بودن و نیز جلوگیری از تقلب از مهم ترین ویژگی های فناوری بلاک چین هستند.   فراتر از بیت کوین با وجود اینکه فناوری بلاک چین برای اولین بار با بیت کوین به صورت عملی مورد استفاده قرار گرفت، کاربردهای آن به هیچ وجه به این ارز دیجیتال محدود نمی شود. در واقع شاید بتوان نسبت «بلاک چین به بیت کوین» را همانند نسبت «اینترنت به ایمیل» دانست. شفافیت بالای اطلاعات، غیر قابل هک بودن و نیز پایداری به مراتب بالاتر از الگوهای معمول ذخیره اطلاعات سبب شده بلاک چین به عنوان نیروی پیشران در شکل گیری نسل بعدی ارتباطات دیجیتال (موسوم به وب ۳) مطرح شود. به همین دلیل تعجبی ندارد که در اخبار فناوری، شاهد فعالیت شرکت ها و موسسات بزرگ برای بهره گیری هر چه زودتر و بهتر از بلاک چین هستیم. یکی از اصلی ترین کاربردهای فناوری بلاک چین، در زمینه مدیریت بهتر زنجیره تامین، به ویژه در حوزه موادغذایی است. چندین استارتاپ و نیز نام های آشنایی همچون والمارت در حال طراحی سامانه هایی برای پایش و رهگیری محصولات کشاورزی از زمان تولید تا لحظه عرضه نهایی در فروشگاه به مشتری هستند. فناوری بلاک چین می تواند کارایی شیوه های کنونی را به شدت افزایش دهد. برای نمونه، فروشگاه های زنجیره ای والمارت پیش از استفاده از بلاک چین یک سامانه برای رهگیری مبدا انبه عرضه شده در فروشگاه هایش تهیه کرد. برای اینکه سامانه مذکور مبدا دقیق را نشان دهد، ۶ روز و ۱۸ ساعت و ۲۶ دقیقه زمان لازم بود. در مقابل، فناوری بلاک چین به والمارت کمک می کند این اطلاعات را تنها ظرف ۲/۲ ثانیه به کاربر اعلام کند! البته شتاب برای بهره گیری از فناوری بلاک چین فقط به کشورهای توسعه یافته محدود نمی شود. امارات عربی متحده پروژه ای ملی با هدف استفاده از این فناوری را آغاز کرده است. این همسایه جنوبی قرار است تا سال ۲۰۲۱ و بهره گیری از زنجیره بلوکی، صرفه جویی ۳ میلیارد دلاری در هزینه های خود انجام دهد. به این ترتیب تا این سال، نیمی از همه تعاملات دولتی بر بستر بلاک چین صورت خواهد گرفت. همچنین این کشور طرح جداگانه ای برای تهیه شناسنامه کامل خودروها از لحظه تولید تا اسقاط با این تکنولوژی دارد. برگزاری انتخابات با شفافیت بالا، تهیه شناسنامه برای جواهرات و ثبت املاک فقط برخی از کاربردهای شگف انگیز بلاک چین در آینده هستند.   گیلان، بلاک چین و فرصت پیش رو گیلان با برخورداری از تعداد زیادی نیروی انسانی فعال در حوزه دیجیتال و نیز مراکز متعدد دانشگاهی در رشته ّهای مربوط به فناوری اطلاعات از ظرفیت خوبی برای پیشتازی در این فناوری در سطح ملی و حتی منطقه ای برخوردار است. به همین دلیل به نظر می رسد آشنایی سیاست گذاران و مدیران استان از یک سو و علاقه مندان به فناوری از سویی دیگر با بلاک چین و کاربردهای آن می تواند زمینه را برای حضور موثر استان در آینده این فناوری در کشور هموارتر سازد. همایش آموزشی بیت کوین و فناوری بلاک چین در گیلان که با حضور سه نفر از سرشناس ترین کارشناسان این حوزه در سطح ملی برگزار می شود، نخستین رویداد در نوع خود با محوریت این تکنولوژی است. امید است این همایش بتواند فرصتی مغتنم برای استان به منظور آغاز حرکتی استوار در مسیر توسعه گیلان باشد.   گفتنی است پایگاه خبری و تحلیلی نگاه ایران حامی رسانه ای این همایش است. این رویداد در روز جمعه ۲۱ اردیبهشت از ساعت ۱۳ الی ۱۷ در تالار حکمت دانشگاه گیلان برگزار می شود. همچنین ضمن پذیرایی با ناهار از شرکت کنندگان، مدرک معتبر نیز از سوی این دانشگاه اعطای خواهد شد.  مخاطبان نگاه ایران می توانند بلیت «ویژه مهمانان رشدجو» را برای شرکت در این همایش تهیه کنند.   نگاه ایران: انتشار اخبار و یادداشت های دریافتی به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت انجام رسالت مطبوعاتی و احترام به مخاطبان منتشر می شود.