| سه شنبه، 04 اردیبهشت 1403
نگاه ایران/سیده طاهره خادم هر گفتمانی چه قدرت باشد و چه پادقدرت، حول عقاید، باورها و ایدئولوژی ویژه و در نتیجه واژگان و اصطلاحات بخصوصی شکل می گیرد. این واژگان و اصطلاحات هستند که علاوه بر این که مرز آن گفتمان را از گفتمان های رقیب منفک و متمایز می کنند، به سامان دهی و حتی کنترل ذهن مخاطب خود می پردازند. در این رهگذر مطالبی چون ایدئولوژیِ حاکم بر گفتمان، هم مفصل سازِ عناصر گفتمانی در کوتاه مدت است و هم خود در دراز مدت ممکن است در ذهن مخاطب، دچار جرح و تعدیل شود. گفتمان ها در قالبِ این نوع مفصل بندی ها به مشروعیت بخشی به خود می پردازند و با به چالش کشیدن باورهای گفتمانِ رقیب، حتی از آن مشروعیت زدایی می کنند. امر مشروعیت گفتمانی آنچنان بر روابط و مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تاثیرگذار است که حتی گفتمان رقیب برای کسب مشروعیت، واژه ها، اصطلاحات و استعاره های گفتمانی را که مورد اقبال است، مصادره به مطلوب می نماید تا بتواند بخشی از مخاطبان آن گفتمان را جذب خود کند. (خادم و دیگران، 1396) نگارنده که رساله دکترایش درباره دو گفتمان اصلاح طلبی و اصول گرایی در دوره های قدرت و پادقدرت بوده و یک دوره شش ساله را صرف مطالعه واژگان دو گفتمان و استخراج و تحلیل استعاره های دو گفتمان کرده است، عقیده دارد با این که گفتمان اصلاح طلبی از واژه های تخصصی و مشروعیت بخشی تخصصی استفاده می کند، که این خود می تواند باعث شکاف گفتمانی با طبقه متوسطِ پایین و طبقه پایین جامعه باشد، ولی در نهایت اقبال کلی جامعه و مشروعیت آن به حدی ست که گفتمان اصولگرا بسیاری از واژگان پر بسامد آن را مصادره به مطلوب کرده است. اما آنچه باعث نگارش این یادداشت شده این است که در جریان التهابات اخیر، واکنش های برخی از افراد شاخص اصلاح طلب، در نوعی شتابزدگی، بسیار شبیه واکنش های همیشگیِ اصولگرایان و در پاره ای موارد حتی از آن ها هم فراتر بود. در این جریانات، واژه های متداولی را که مردم روز و شب از جناح اصول گرا می شنیدند، از جناحی شنیدند که همواره حد اقل در پای صندوق های رای حامی اش بودند، واژه هایی چون دسیسه، فریب خورده، اغتشاشگر و ... چیزهایی بودند که مشروعیت گفتمان اصلاح طلبی را به شدت دچار اختلال می کنند. و این متاسفانه همان چیزی است که دکتر زیباکلام هم نوشتند که بازندۀ اصلی این جریانات، اصلاح طلبان بودند. این بر بزرگان و اکابر جریانات سیاسی ست که حداقل برای حفظ مشروعیت خود، حتی به هنگام محکوم کردن یک عمل، از واژگان استفاده درست به عمل بیاورند تا احساسات جمعی را جریحه دار نکنند و اگر مشروعیتی بر خود نمی افزایند، به ناگاه سرمایه مشروعیت سیاسی و اجتماعی خود را بر باد ندهند. چرا که به این صورت هم آن جناح متضرر می شود و هم جامعه ای که احساس می کند هیچ سخنگویی ندارد و جامعۀ بی سخنگو که خشم در آن نهادینه می شود، خواه ناخواه به طرز فاجعه باری به خشونت کشیده می شود. بیاییم فارغ از مرز بندی های جناحی و مسائل حزبی- جناحی خود، درد این مردم را که مستٲصل و بی سخنگو مانده اند، درک کنیم. این شاید اولین و کوچکترین قدم ایجاد امنیتِ روانیِ فردی و اجتماعی در هر جامعه ای باشد. پ. ن. خادم، سیده طاهره و دیگران ( 1396) بررسی چگونگی ساخت و تعامل استعاره های گفتمان های قدرت و پادقدرت در روزنامه های ایران بر اساس مدل هارت و لوکس(2007) و چارتریس بلک (2004)، مجله علمی - پژوهشی جستارهای زبانی، انتشار آنلاین از خرداد 96 نگاه ایران: انتشار اخبار و یادداشت های دریافتی به معنای تائید محتوای آن نیست و صرفاً جهت انجام رسالت مطبوعاتی و احترام به مخاطبان منتشر می شود.
به اشتراک بگذارید:

نگاه شما:

security code