| چهارشنبه، 05 اردیبهشت 1403
به‌بهانه‌ی درگذشت صاحب کتاب‌فروشی "کاوه‌ و یادِ چند کتاب‌فروش رشت؛
       کد خبر: 166546
علیرضا پنجه ای شاعر و روزنامه نگار شعبان فرحمند که سال های نوجوانی و تازه جوانی ام _ از آن جا که منزل استیجاری ما واقع در کوچه چهرزاد، کوی خمیران زاهدان رشت بود _ مشتری کتاب فروشی کوچک شان در حاشیه ی پل عراق بودم، سرانجام در پی عارضه ی نخاعی با قریب به ۹۰ سال عمر،  به آرامش ابدی رسید. خاطره ی نخستین کتاب شعرم "سوگ پاییزی"  در  پشت ویترین کتاب فروشی کاوه _که بعدها نام نوه ی پسر بزرگش شد  را به خاطر دارم _ نیز آشنایی ام با  کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که  چه اثری در شکل گیری شخصیت ادبی ام داشت. در پی این آشنایی : خواندن"ماهی سیاه کوچولو" ، "افسانه های آذربایجان"، "الدوز و کلاغ ها"، "تلخون"، "بیست و چهار ساعت در خواب و بیداری" آثار صمد بهرنگی، آثار شاملو، برتولت برشت، ناظم حکمت، داستان "پخمه"ی عزیز نسین و کتاب های پیش از انقلاب و سه سال بعد از انقلاب.  حتی خواندن کتاب های مشترک انتشارات یاشار و کتابِ کاوه را تا تعطیلی ناگزیر کتاب فروشی  و معضلاتی که بار مضاعفی بر دوش پیرمرد نهاد. عصرها نوعروسش می آمد و درِ گوشی با پدر همسرش از ملاقات با همسرش می گفت. باری بهمن ماه یک خاطره ی دیگر  از این شهر را با خود  زیر خاک برد. پیرمردی را  که مشقات بسیار کشید. او را  که از راه اجاره ی چند چشمه اتاق نمدار خانه اش واقع  در حریم رودخانه، مخارج طاقت فرسای عائله ی سنگینش را  بر دوش کشید و  مضافا بر آن ، بار سنگین هزینه ی رفت و آمد تا  زندان  را  برای دیدن پسر بزرگش که مربی نقاشی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود. همو را  که پس از  آزادی توسط مردم انقلابی، بر شانه های  کسی که بعدها   شهید قلی پور نامیدندش با سلام و صلوات به رشت آورده شده بود. پیرمرد ابتدا با خیاطی و  از راه تعمیر و رفوی لباس های سربازان و افسران نیروی دریایی روزگار  می گذراند. او جز بار سهمگین زندانی سیاسی شدن پسر بزرگش، و رنج های مبتلابه،  همین امسال شاهد مرگ نا به هنگام پسر دومش هادی بود و چه سخت به سر آمد ماه های آخر عمرش. گویی رنج از همان جوانی که او را از  روستایی در خلخال به رشت کشانده بود، هم ذاتش شده بود.  او که قریب سه دهه پیش همسرش را نیز از دست داده بود، انگار هرگز از زندگی نخواست تا  روی خوش نشانش دهد. باری روشنفکران نسل پیش از ما و ما   خاطرات تلخ و شیرین بسیاری با او دارند. نسل ما ، نسلی که  با عضویت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شخصیت  فرهنگی شان شکل گرفت و بعضا مشتری خرید  کتاب  نسیه از کتاب فروشی کاوه بود و با کتاب فروشی نصرت و طاعتی  هم خاطره کم نداشت و ندارد. با مرگ او یاد ِ نامایاد عبدالعلی طاعتی افتادیم ، همو که "نخستین نغمه ها"ی سایه  را منتشر کرده  و برایش مقدمه هم نوشت؛  اگرچه  ما در کتاب فروشی و انتشارات بیشتر با فریدون و فرهاد طاعتی مراوده داشتیم  و نامایاد نصرت شهرابی،  مَردِ شوخ و نازنینی که او نیز مشقات طاقت فرسایی از ناحیه ی پسر خود در  مبارزه   با رژیم ستمشاهی متحمل شده بود. باری ناصر پسر نامایاد نصرت  اکنون نیز پیرانه سر چراغ کتاب فروشی نصرت را روشن نگه داشته است، همو  با نوآوری هایش به ویژه در  دهه ی چهل ، پنجاه و شصت و  معرفی کتاب و مجلات هنری_ادبی و شخصیت های هنری و ادبی ویترین کتاب نصرت  را به مطبوعات مطرح کشور  کشانده بود . کتاب فروشی ای که  گاه صدها جلد از کتاب ها و نشریات ما را با معرفی و تبلیغات منحصر می فروخت. به روح نامایاد شعبان فرحمند درود می فرستم که مسبب  ادای دین  به تعویق افتاده ام  شد.  به یاد دارم پس از  واقعه ی تاراج کتاب ها پیرمرد دچار چکنم چکنم های تامین زندگی شد. پس از مدتی،  از میان چند دفترحساب و کتاب،   تنها دفتری که صاحب این قلم  ۶۰ ریال بدهکارش بود را  پس  آورده بودند و من چون  با پسرش مهدی دوست بودم_ و بعدها با سایر فرزندانش_، از این رو گاه با نامایاد فرحمند در فروش کتاب همکاری می کردم ، به همین بهانه هم در پاسخ به این که گاه طعنه ای از سر شوخ طبعی می زد و می گفت  چه فرقی کرد برای ما  پس آوردن دفتر بدهکاران؟  شماها  که  پول بده نیستید، و من هم در پاسخش قاه قاهی می زدم و  می گفتم  ما که اجرت شاگردی مان بیش تر از بدهکاری مان است. و او بلادرنگ  دست می کرد در جیب جلیقه اش و سکه ای می گذاشت کف دستمان و بعد تو خودمان می خندیدیم. باید تصریح کنم که  روزگار اگرچه هرگز  به او روی خوش نشان نداد اما معنویت  هم هیچ گاه از او رخت بر نبست. باری پیرمرد در برزخی ترین ایام زندگی اش جز به انسان و انسانیت نه اندیشید و همواره  زیستی اخلاق مدار داشت.و کتاب فروشی اش پاتوق همه ی نحله های کتاب خوان. او سرانجام در بزنگاهی  که ارزش های انسانی تحت هر  لوایی به هیچ انگاشته می شود، پنجشنبه پنجم بهمن ۹۶ دیده از جهان فرو بست. *** شایان ذکر آن که:مراسم ترحیم آن زنده یاد سه شنبه دهم بهمن ساعت ۱۵ تا ۱۷ در مدرسه مژدهی خیابان مطهری رشت منعقد می شود.
به اشتراک بگذارید:

نگاه شما:

security code