نگاه ایران:  بسته نایلونی کوچکی را از جیب شلوارش بیرون آورد. خبرنگار مشغول سؤال پرسیدن بود. بهزاد سه عدد قرص از آن بیرون آورد و یکی یکی و پشت سر هم آنها را با لیوان آبی که مقابلش بود، خورد. بعد به ادامه صحبت های خبرنگار گوش کرد که از او درباره انفعال اصلاح طلبان در مقابل روحانی می پرسید. از اینکه در ائتلافی که بین اصلاحات و اعتدال شکل گرفته، جریان اصلاحات منفعلانه ظاهر شده است و این آغاز یک جدال بود در پایان نشستی که حزب «ندا» با حضور بهزاد نبوی ترتیب داده بود تا درباره جریان شناسی اصلاحات صحبت کند. به اینجا که رسید، بهزاد گفت شما بر اساس فرضیاتی صحبت می کنید که وجود ندارد. او در ادامه تأکید کرد که مگر در انتخابات ٩٢، ٩۴ و ٩۶ جنبش اصلاحی که در رأس آن شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان است، با روحانی وارد ائتلاف شده؟ یا خاتمی با روحانی در ازای حمایت در انتخابات، شرط بیع گذاشته است؟ در هیچ کدام از این انتخابات، اصلاحات شرایط بیع برای حمایت نداشت بلکه اصلاح طلبان به تشخیص خودشان عمل کردند. نه اینکه با توافقی با روحانی وارد عمل شده باشند و حالا بگویند از آن توافق تخلفی صورت گرفته است. نبوی ادامه داد: آنها خودشان به این نتیجه رسیدند که انتخاب روحانی به صواب نزدیک تر است. می خواهم بگویم پس ما درباره چه حرف می زنیم. ما نه به خاطر اینکه بخشی از کابینه در اختیار اصلاحات باشد و نه به خاطر مزایا بلکه به خاطر مصلحت به جای رئیسی به روحانی رأی دادیم. ما می توانستیم به رئیسی رأی بدهیم چون همان رابطه انتخاباتی که با روحانی داشتیم، با رئیسی هم داشتیم (مقصودش این بود که رابطه ای وجود ندارد). بعد هم ادامه داد: اینکه می گویم اجرتان را ضایع نکنید، این است که شما که برای وزارت و پست نرفتید پشت روحانی. ما به خاطر منافع کشور از او حمایت کردیم. در اینجا همهمه از میان حضاری که در سالن حزب نشسته بودند، بلند شد. یکی گفت پس روحانی خیرالموجودین بود؟! بهزاد با سر، این گفته را تأیید کرد و بعد برای اینکه حرف خود را بیشتر توضیح داده باشد، رو به جمع گفت: «اگر روحانی می گفت حتی یک پست و یک امتیاز یا یک سیاست شما را اجرا نمی کنم، من اگر بودم ترجیحم این بود به روحانی رأی بدهیم. می خواهم بگویم به همین دلیل کسی نرفت دنبال ائتلاف. بله، روحانی خیرالموجودین بود. اگر شما روحانی را انتخاب نمی کردید، می خواستید به چه کسی رأی بدهید. مرد و مردانه اگر روحانی با شرط های ما موافقت نمی کرد، ما چه می خواستیم انجام دهیم؟». دوباره یکی از جمع پرسید؛ خب جهانگیری؟ نبوی با حالتی جدی گفت اینکه خیلی نامردی بود! جهانگیری که نمی توانست در مقابل روحانی قرار بگیرد. اصلا نامردی بود، نیامده بود که بماند. فرض کنید همه اصلاحات گفته بودند شرط ما برای حمایت رفع حصر بود. اصلا فرض کنید خاتمی رئیس جمهور بود. آیا می توانست کاری انجام دهد؟ رفع حصر دست خاتمی بود؟ روحانی اما گفت تلاش می کنم. اگر روحانی بتواند مشکلات اقتصادی را حل کند، درباره رفع حصر هم می تواند کمک کند. به اینجا که رسید، رو کرد به همان سؤال کننده نخستین و گفت: از همه شما دوستان خواهش می کنم از حالا به مردم گرا ندهید که در انتخابات ١۴٠٠ پای صندوق نیایید، چون سر شما کلاه می گذارند! مردم از ٩٢ یاد گرفتند که در هر شرایط پای صندوق حاضر شوند. چون می دانند اگر قهر کنند، نتیجه می شود شورای شهر دوم. ببینید مردم به دنبال اینکه گزینه وزارت علوم، فرجی دانا یا غلامی باشد، نیستند. باید به مردم گفت اگر پای صندوق نیامدید، چه می شود. واقعیت این است هروقت فکر می کنم چرا به روحانی رأی دادم، می بینم برای این است که کسانی نیایند که وضع را بدتر کنند. در مجموع باید بگویم ما ائتلافی نداشتیم که روحانی بخواهد خلاف وعده عمل کند. مردم را مأیوس نکنید، بگذارید خودشان تصمیم بگیرند. در ادامه همین مباحث مجری موضوع انتخاب وزیر علوم را پیش کشید و گفت اصرار الان جریان اصلاحات بر معرفی فرجی دانا در حالی است که همین گزینه نتوانست از مجلس ششم رأی اعتماد بگیرد. بعد این را به تنزل خواهی جریان اصلاح طلبی از آرمان هایش نسبت داد. نبوی در پاسخ گفت من در دوره نمایندگی به هرکسی که آقای خاتمی به عنوان وزیر پیشنهاد کرد، رأی دادم، معتقد بودم خاتمی رئیس دولت اصلاحات است و ما مجلس اصلاحاتیم. اگر دعوایی هم هست، بیرون باید حل کرد. بله. ما یک روزی به فرجی دانا رأی ندادیم. اما حالا او جزء ایده آل های ماست که قابل دسترسی هم نیست. بعد رو به جمع کرد و درباره تنزل طلبی جریان اصلاحات گفت: بله. اگر برگردیم به آن دوره (دوم خرداد) خیلی کارها را ممکن است به شکل دیگری انجام دهیم و روش های قبلی را اجرا نکنیم. این یک بحث گسترده است. ممکن است اشتباهات بزرگی هم شده باشد که همه را مرتکب نشده باشیم. اما یا نمی خواهیم بگوییم یا نمی شود گفت. بنابراین در این فضا تنها ذکر اشتباهات خودمان باعث می شود جریان مقابل آنها را بکوبد بر سر ما. بنابراین بگذارید در این حد کلی بگویم که به نظرم باید بعضی کارها را انجام می دادیم و بعضی کارها را نمی کردیم. اما نگذارید باز کنم. چراکه حرکت اصلاحی باید از بدو شکل گیری بررسی شود. من درباره ٨۴ حرف دارم، درباره عملکرد خودمان در مجلس ششم حرف دارم. ولی اینها در فضایی که همه چیز را بشود بدون تنش مطرح کرد، ممکن می شود، نه اینکه بخشی را گفت و بخشی را نگفت. واکاوی جریان های سیاسی نبوی اما در سخنرانی خود به واکاوی جریان های سیاسی بعد از انقلاب پرداخت و این جریان‍ شناسی را تا بعد از انتخابات ٨٨ و تا امروز ادامه داد. نقطه آغازین بحث خود را جبهه ملی و حمایتش از بنی صدر قرار داد و گفت: جبهه ملی نزدیک به بنی صدر بود. حتی در تجمع ١۴ اسفند هم سران این جمعیت کنار بنی صدر بودند. با رفتن بنی صدر و شروع ترورها، این جریان منفعل شد و عملا از صحنه سیاسی کنار رفت؛ مثلا در مجلس اول ما ٧٠، ٨٠ نماینده نهضتی، جبهه ملی و ملی مذهبی داشتیم که منفعل شدند؛ البته نه از ترس بلکه از نظر سیاسی فکری کم آوردند؛ یعنی از مجموعه کارهایی که انجام شده بود و در رأس آن بنی صدر بود، دفاعی نداشتند. تازه بنی صدر عضو شورای ملی مقاومت هم شده بود؛ تشکلی که مسئولیت ترور خیلی ها را به عهده داشت و نمی توانستند از آن دفاع کنند. بعد از این مرحله جبهه ملی عملا از صحنه سیاسی کنار رفتند و آرایش جدیدی شکل گرفت. به اینها فشارهایی هم وارد شد؛ اما نه در حدی که بگیرند و محاکمه کنند؛ ولی روزنامه میزان متعلق به نهضت را هم زمان با روزنامه انقلاب اسلامی بستند که مشی آنها هم مثل هم بود. شکل گیری آرایش جدید چپ و راست مسلمان پنکه سالن می چرخید و سکوت به طور کامل بر جمع حکمفرما بود. بهزاد با همان لحن آهسته یکنواخت ادامه داد: «از اینجا آرایش جدیدی شکل گرفت بین مجموعه خط امام و این آرایش به چپ و راست معروف شد. چپ مسلمان نه به معنی کمونیست و مارکسیست؛ بلکه چپ هایی که گرایش عدالت خواهانه قوی تر داشتند. راست مسلمان هم نمی گفتند ما گرایش عدالت خواهانه نداریم؛ ولی مثل چپ ها هم اعتقاد نداشتند که باید کارهایی کرد؛ چه در قالب احکام دینی و چه نظراتی که مغایرتی با احکام شرع نداشته باشد تا بتوان عدالت اجتماعی را پیاده کرد. راست مسلمان معتقد بود و به چپ ها می گفت شما نمی خواهد به خدا کمک کنید. شما همین که احکام خدا را پیاده کنید، تکلیف عدالت مشخص می شود و کار اضافه ای نمی خواهد انجام دهید. شروع این موضوع از داخل سازمان بود و به تدریج این گرایش ها در حزب جمهوری اسلامی هم شکل گرفت که ما جزء چپ ها بودیم. او ادامه داد: نمایند جناح راست حسین زیبایی نژاد بود و دوستان او که جناح راست بودند، به تدریج در حزب جمهوری اسلامی هم به وجود آمدند. مهندس موسوی و دوستانش جناح چپ حزب جمهوری شدند و عسگراولادی و دوستانش جناح راست شدند. این آرایش تا پایان دولت موسوی ادامه داشت. آغاز راست و چپ مدرن نبوی از اینجا وارد دوره هاشمی رفسنجانی شد و گفت: با روی کارآمدن هاشمی رفسنجانی، این آرایش دچار تغییرات جزئی شد. در جناح راست دو دسته پیدا شدند، راست سنتی و راست مدرن. مدرن ها معتقد به اقتصاد باز و آزاد بودند؛ ولی با معیار جدید. سنتی ها هم معتقد بودند؛ اما نه با معیار جدید. مثلا بانک و بیمه و مالیات را خلاف شرع می دانستند و می گفتند مالیات ممنوع است و فقط باید خمس و زکات داد. چپ ها هم در این دوران به دو دسته تقسیم شدند که یک دسته چپ سنتی بودند و یک دسته هم مدرنی که هر دو گرایش عدالت طلبانه داشتند؛ ولی راه های آنها تخیلی و غیرقابل اجرا بود. نه اینکه چپ مدرن به مفهوم جهانی آن باشند؛ بلکه با دید جدید وارد صحنه سیاسی شدند و این آرایش تا دوره اصلاحات ادامه یافت. دوره اصلاحات نبوی درباره دوره اصلاحات هم گفت: بعد از پیروزی خاتمی در ٧۶ به تدریج آرایش جدیدی با عنوان اصلاح طلبی و اصولگرایی شکل گرفت. در همان دوره دوم خاتمی هم هر دو جریان حالت جبهه ای داشتند و حزب واحدی وجود نداشت. اصلاح طلبان چپ های قدیم بودند به همراه راست مدرن و بخشی از گرایش چپ جدید. اینها کنار هم قرار گرفتند و از اصلاحات خاتمی حمایت کردند. در مقابل آنها، راست سنتی بود به همراه بخشی از راست مدرن و بخشی از چپ جدید. در دوم خرداد ٧۶ اسمی از اصلاح طلبی مطرح نبود. این اسم بعدها مطرح شد و شاید خود خاتمی هم اینها را اصلاح طلب نام گذاری نکرد. عده ای نام گذاری کردند و از نیروهایی استفاده کرد که معتقد به اصلاح وضع موجود در چارچوب قانون اساسی و نظام بودند؛ آن هم با روش های قانونی و مردمی که وضع موجود را به وضع بهتر تغییر بدهند. این دو طیف تا بعد از انتخابات ٨٨ وجود داشتند. بعد از این انتخابات به تدریج آرایش اصلاح طلب و اصولگرا دستخوش تغییر شد. آرایش در جریان ٨٨ به ٨٨ که رسید، رو به جمع که عموما چهره های جوان بودند، کرد و گفت: فکر نمی کنم شما ٨٨ را به یاد بیاورید! شماها بچه بودید! آرایش بعد ٨٨ این گونه شد که یک طرف معتدل و یک طرف تندرو شکل گرفت. تعدادی از راست سنتی قدیمی هم با اینکه اعتقادی به این گرایش ها ندارند؛ اما دنبال این جریان می روند. انتخابات ٩٢ نبوی ادامه داد: در سال ٩٢ روحانی نامزد رئیس جمهوری شد. او عضو جامعه روحانیت بود و عضو چپ های این تشکل هم نبود؛ اما در نهایت در ٩٢ اصلاح طلبان به این نتیجه رسیدند که به جای عارف از روحانی حمایت کنند. این سرآغاز آرایش جدیدی شد. روحانی رئیس جمهور شد. در این فضا هم اصلاح طلبان از او حمایت کردند و هم ساکتین فتنه و هم خواص! در انتخابات ٩۴ هم فهرست هایی دیدیم که در آنها عناصر اصلاح طلب، مستقل و اصولگرای معتدل هم بود و تا امروز هم این طیف بندی وجود دارد. اصلاح طلبان امروز هم جزء معتدلان هستند، اینها غیر از تندروهایی هستند که اصل نظام را قبول نداشتند. این آخرین آرایش کشور است. البته اینها روش است، ایدئولوژی نیست. اصلاح طلبان چه کنند در آخرین بحث خود درباره اینکه اصلاح طلبان در شرایط فعلی چه باید بکنند، گفت: اولین توصیه من این است که آنها (اصلاح طلبان) سازمان خود را تقویت کنند؛ چگونه؟ یعنی احزاب سعی کنند روز به روز تشکیلات خود را تقویت و خود را به تشکل واقعی تبدیل کنند. این ٢٠، ٣٠ حزب، به معنای واقعی حزب نیستند. من ندا را یک تشکل می دانم؛ اما ضعیف هستند. اتحاد و کارگزاران و اعتمادملی و… تشکل هستند؛ اما حزب قوی نیستند و تا رسیدن به آن کار زیادی دارند تا جبهه اصلاحات را به جبهه نیرومندی تبدیل کنند. بنابراین چه بسا برخی از این احزاب بهتر باشد باهم ادغام شوند. چه بسا خیلی از این احزاب فرقشان با بقیه مشخص نیست. بهتر است ادغام شوند و یک تشکل نیرومند ایجاد کنند. در شرایط فعلی، شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان که نماینده ٢۵ حزب و اشخاص حقیقی است، تشکل نیرومندی است که باید بتواند جای شخصیت های حقیقی را بگیرد و این کارِ امروز و یک هفته نیست. او ادامه داد: تشکل ها باید بتوانند موقعیت بهتری پیدا کرده و توانایی تأثیرگذاری در فضای سیاسی را پیدا کنند و به همان میزان بتوانند جای اشخاص حقیقی را بگیرند. مثلا کدام یک از این احزاب به اندازه «تکرار می کنم» می توانند جای این شخصیت حقیقی را بگیرند؟ نمی توانند. بنابراین باید هم تشکل ها و هم احزاب تقویت شوند. حتی شنیدم شورای عالی در حال بررسی برگزاری کنگره سراسری است تا اشخاص حقیقی در کنگره انتخاب شوند. دومین حرکت این است که بین این جریان با جناح های معتدل و اصولگرا و مستقل، تعامل بیشتری برقرار شده و شکل رسمی تر به خود بگیرد؛ یعنی سعی کنند یک جبهه ائتلافی از اصولگرایان معتدل، مستقلان عاقل و اصلاح طلب شکل بدهند. این به معنی ازبین رفتن اصلاح طلبی و اصولگرایی نیست. ١۵ میلیون رأی رئیسی کم نیست در همین جا، اشاره کرد به میزان آرای رئیسی و گفت: ١۵ میلیون رأی رئیسی رأی کمی نیست. آقای رئیسی که شناخته شده نبود؛ این رأی را جریان اقلیتی ایجاد کرد که قدرت سازماندهی و بسیج زیادی دارد به اندازه صد حزب اصلاح طلب. آنها این رأی را با کار تشکیلاتی به دست آوردند، نه فقط با وعده. البته وعده هم شرط است؛ ولی کار تشکیلاتی هم خیلی مهم است. من شنیدم در این انتخابات در تک تک روستاها درباره سند ٢٠٣٠ صحبت شده بوده و همین توانسته بود موضع عده ای را تغییر دهد. او ادامه داد: ممکن است اصلاح طلبان فکر کنند رأی مردم را دارند یا به عبارت درست تر داشتند؛ چون نمی دانم این روند تداوم می یابد یا نه؛ مثل خرداد ٧۶ و اصلاحات که به شکل واقعی تغییر کرد. بنابراین اگر مردم رأی دادند، معلوم نیست این روند تا چه زمانی ادامه پیدا می کند. به همین دلیل، تشکیل ائتلاف بزرگ تری از اعتدال و جبهه اعتدال، مفید و لازم برای ادامه کار است. عدم تقابل با تندروها او در ادامه آخرین راهکار اصلاحات را مقابله نکردن با تندورها عنوان کرد و گفت: جامعه ما طاقت آن مدل جنگ ها و جدل ها را ندارد (اشاره به زمان اصلاحات و ٧۶)؛ این به معنی عبور از حرف ها (احتمالا شعارها) نیست. ما باید یکدیگر را به رسمیت بشناسیم و یکدیگر را نوکر اجنبی ندانیم. در عین اینکه رقابت می کنیم، تعامل هم داشته باشیم. طوری نباید باشد که تنش های داخلی به کشور که از نظر اقتصادی و موقعیت خارجی گرفتاری زیادی دارد، لطمه بزنند. روحانی اگر مشکل تنش داخلی نداشت، بهتر می توانست از نتایج برجام استفاده کند. ما نباید با جناح تندرو کشور تنش داشته باشیم. از این جریان در همین حد که دموکراسی را در حد انتخابات ٩۶ قبول کرد، قبول کنیم تا کشور فضای آرام تری را تجربه کرده و مشکلات حل شود. جلسه که تمام شد، با همان قامت لاغر و خمیده در حلقه ای از جمعیت گرفتار آمد؛ با این حال باحوصله به ادامه صحبت ها توجه کرد. در همین مسیر از پله های دفتر حزب بالا رفت و خود را به نمازخانه رساند تا نماز اول وقتش را بخواند.