| شنبه، 01 اردیبهشت 1403
نگاهی به نمایش «تنها خدا حق دارد بیدارم کند»
       کد خبر: 148574
نگاه ایران/ علیرضا طیاری منتقد تئاتر کنج خلوتی، اتاقی در بیمارستان، تخت بیمار و تنهایی های کودکی که در احتضاری حزن انگیز، فرا رسیدن تدریجى مرگش را سخت نفس می کشد. نمایش با درخشش خط نوری مساحتی نمادین از اتاق آغاز می شود و طنین صدای مونولوگ "اسکار"، کودک ده ساله نمایش، فضا را در بر می گیرد: (گزارش تصویری نمایش) "همه ی آنها ایستاده بودند و از پنجره ی اتاق من به آسمانی نگاه می کردند که پر بود از منور های رنگی... یکی گفت: انگار خدا امشب از آسمانش پایین تر آمده. و من هر چه نگاه کردم جز آسمان هیچ چیزی ندیدم!" نقل از نمایش. و این یعنی معجزه ای قرار نیست اتفاق بیافتد، اما شاید کسی بیاید؛ "کسی که مثل هیچ کس نیست!"/فروغ. "مادر صورتی" شخصیت مهربانی است که می آید تا بکوشد؛ تغییری در حال کودک ایجاد کند. "زن(مادر صورتی): من توی آیینه، یه اتاق می بینم، با دو پنجره روی دیوارش. از میون پرده های کنار زده ش یه کوه می بینم. کوهی که یه مشت ابر بالای سرش جمع شدن و منتظرن که ببارن. اما آسمون هنوز آبیه، اسکار. و پرنده ها میون این آبی آسمون پرواز می کنن. اسکار: توی خونه چی هست؟ زن: صبر داشته باش، توی خونه، روی یکی از دیوارای یه اتاق، یه آیینه هست. رو به روی آیینه یه پیرزن واستاده. اون پیرزن، منم اسکار. (...) اسکار: پس من کجا رفتم اگه توی آیینه نیستم؟ زن: خودت چشماتو باز کن و ببین... چشماتو باز کن، اسکار. تاریکی... " نقل از لحظات واپسین نمایش تماشاخانه نوپای "هامون" شهر باران، این روزها میزبان نمایش "تنها خدا حق دارد بیدارم کند." است. دقایق کوتاه این اجرا در میدان جاذبه ی دیالوگ دو پرسوناژ نمایش، به سرعت سپری می شود. "اسکار" بر تخت تیمارگاه، چون شعله ی شمعی رو به خاموشی، در اشک و آه؛ باقی روزهای زندگی اش را مغموم مزه مزه می کند و "مامان صورتی"؛ فرشته ای زمینی، با بال های نهان بر شانه، با کوله بار امید در جنگ با "اندوهی فراگیر"؛ به "بطن درد" می تازد و چون پروانه ای به گرد آتش، پر می زند. اگر غم را چو آتش دود بودی جهان تاریک ماندی جاودانه/شهید بلخی از آنجا که واقعیت همیشه حرف آخر را می زند؛ مرهم "مهربانی" و "همدلی"، بر احساس زخمین کودک که در چنگال مرگ گرفتار آمده، چندان کارگر نیست. از این منظر؛ مخاطب در لحظات نمایشی این اثر؛ نظاره گر چالشی تلخ از "فهم مرگ" است که نه فرافکنی و نه فرار به جلو و نه فراست؛ نمی تواند از سنگینی و تلخی اش بکاهد. - آه این چگونه تلخ آبی است که با هیچ انگبینی، شیرین نمی شود؟ - لعنت بر سیاه چاله ی مرگ؛ که درمان و چاره ای ندارد! پس این نمایش، در بن بست ترین کوچه ی دنیا، به جستجوی روزنه ی امید، تا سقف آسمان و ستاره، پیش می رود. اما کنکاش این اجرای غم انگیز پرسش های مشترک بی پاسخی را مطرح می کند که از دردی مشترک، مایه می گیرند و مسیر سرنوشت را به زیر چرخ پنچر تقدیر، کوتاه می کنند! "اسکار: من بعد مرگم کجا می رم؟ زن(مادر صورتی): نمی دونم. هیچکی نمی دونه!" از متن نمایش در خصوص رسالت متن باید به پرسش های زیر پرداخت: -  آیا متن این نمایش مترصد گیراندن اشک از نگاه تماشاچی است؟ - آیا متن با واقعیت گریزی، در جستجوی مفری برای عبور از تنگ گاه روایت است؟ - آیا پریشانی و تشویش و ناآرامی برآیند اثرگذاری متن بر مخاطب است؟ خوشبختانه پاسخ هر سه پرسش منفی است! بی تردید اولین دستاورد خوب این اجرا ایجاد حس همذات پنداری کامل با هر دو شخصیت نمایش است که ادراک و احساس مخاطب را از مفاهیم "هستی" و "نیستی" در بر می گیرد. یادمان نرود، چه پرشمارند مردمی که از مایند و آن چه را که تماشاچی در این نمایش چون "خوابی تاریک" می بیند، در بیداری می زیند. پس تعمیم پذیری این اثر، دستاورد دیگری است که نمی توان آن را نادیده گرفت و نانوشته گذاشت. "اسکار: مردن چیز خوبی نیست. اصلا چیز خوبی نیست. نه برای این که نیستی، برای این که فراموش می شی. درست از همون وقت که معلوم می شه می خوای بمیری، همه به خودشون می گن اون مردنیه، می شه از کنارش گذشت، همه دارن از کنار من می گذرند. زن (مادر صورتی) به یک بار، سیلی محکمی به صورت اسکار می زند. اسکار:  فقط می خواستی ثابت کنی که می تونی بزنی؟ زن سیلی دیگری به صورت اسکار می زند. اسکار: اگه منتظری اشکای منو ببینی، هیچ وقت نمی بینی شون. زن سیلی دوباره ای به صورت اسکار می زند..." از متن نمایش این لحظات نفس گیری از نمایش است که بعید می دانم، مخاطب نشسته بر جایگاه، تکانه های عاطفی اش را از جان و دل دریافت نکند. پس روایت این نمایش دردی است که تکثیر می شود و واقعیت محتومی است که خود را به تلخی بیان می کند. باید به انرژی و مهارت نقش آفرینی هر دو بازیگر توانای نمایش "تنها خدا حق دارد بیدارم کند." اشاره کنم که به خوبی توانستند آتش درام این نمایش را بگیرانند. "گریم" اسکار و "پوشش" مادر صورتی اثرگذاری وجه دیداری این اجرا را تعمیق کردند. کلیپ تصویری دقایق ابتدای اجرا که از پلان بالا؛ بی تابی های اسکار را به تماشا گذاشته بود، منطبق بر تم و به جا بود. بر اساس آنچه گفته شد؛ در جمع بندی این نمایش تک پرده باید به پدیدآورندگانش درود فرستاد؛ اگر چه با بازگفت قصه اش به غصه های مان افزود، اما در عین حال تلاشی درخور را برای زنده نگاه داشتن امید می جست و این خود قداستی ستودنی است. محمد چرمشیر، نویسنده این اثر، نگاهی آزاد به داستان اسکار و خانم صورتی نوشته ی اریک ایمانویل اشمیت، با ترجمه ی مهتاب صبوری داشته که به کارگردانی؛ محمد عاقبتی و نمایش پردازی؛ مهدی چاکری و نقش آفرینی؛ لیلی رشیدی و غزل شجاعی به روی صحنه رفت. همچنین آهنگساز این نمایش؛ علی معینی، طراح لباس و آکسسوار؛ جلیله هیبتان، طراح تصاویر؛ علی شیر خدایی، مشاور طراحی صحنه؛ بهروز غریب پور، مشاور طراحی نور؛ رضا بهجت، مجری طرح و مدیر تولید؛ رها جهانشاهی، دستیار کارگردان و دستیار تولید؛ نادر مقدم، طراح پوستر؛ صالح تسبیحی، مدیرروابط عمومی؛ ایلیا شمس و عکاس این نمایش؛ البرز تیمور زاده بودند. همچنین عوامل اجرای نمایش "تنها خدا حق دارد بیدارم کند" در شهر باران به شرح زیر هستند: مدیر پروژه؛ سبا غروی، دستیار اجرا؛ مونا محبوب، مدیر هنری سالن: محمدحسن معجونی، مدیریت سالن؛ محمدامین رضامند، مسئول هماهنگی سالن: یاسمین ناظری و مدیر روابط عمومی: سید فرزام حسینی. گفتنی است؛ این نمایش دیدنی به اهتمام"گروه تئاتر لیو - گروه  تئاتر ما" از 24 الی 28 مهر 96 در تماشاخانه هامون، اجرا شد. نگاه ایران: انتشار اخبار و یادداشت های دریافتی به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت انجام رسالت مطبوعاتی و احترام به مخاطبان منتشر می شود.
به اشتراک بگذارید:

نگاه شما:

security code