نگاه ایران/گروه اجتماعی:  این روزها اگر از هر کدام از شهروندان بپرسیم که مشکل رشت چیست، غالباً خواهند گفت که شهر توسعه پیدا نکرده است اما وقتی در برابر تغییر و تحولات شهری قرار می گیرند، از خود مقاومت نشان می دهند چون درک درستی از توسعه ندارند. بنابراین سوال این است که چرا ما باید با فرآیند توسعه شهر همراه باشیم؟ برای اینکه به پاسخ این سوال برسیم، ابتدا نیاز است توسعه را بشناسیم. توسعه به فرآیندی گفته می شود که متضمن بهبود مداوم همۀ عرصه های زندگی انسانی، اعم از مادی و معنوی، و نیز بنیان های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باشد. شهر برای اینکه به این نقطه ی آرمانی برسد، نیاز به ایده و برنامه دارد که مهم ترین اصل توسعه محسوب می شود. البته برنامه به تنهایی نمی تواند ما را به هدف غایی برساند بلکه اصولی مثل نظم پذیری، قاعده مندی، قانون مداری، تولید ثروت و رفاه و غیره حایز اهمیت است. هر کدام از این شاخص ها اهمیت زیادی دارد زیرا هدف غایی اش پاسداری از منافع عمومی و منافع شهر است. وقتی منافع عمومی در نظر گرفته شود، کیفیت شهر بالا می رود و رفاه ایجاد خواهد شد. بنابراین اولین و مهمترین لازمه ی این امر وجود سیاست گذاران و تصمیم گیرانی است که صاحب اندیشه باشند و در خلال این اندیشه، منافع عمومی را به درستی تشخیص دهند. به عنوان نمونه کسی که از تفکر عقلانیت برخوردار است، وقتی پای پرداخت عوارض و پس گرفتن بدهی های شهر پیش می آید، بحث قانون را به منافع شخصی یک عده ترجیح می دهد. زیرا می داند اگر در ساز و کار قانونی و عقلانی شهر خلل وارد شود، ناهماهنگی های زیادی حاصل خواهد شد و نتیجتاً شهر و شهروند است که ضرر خواهد کرد. بنابراین شهر بیش از هر چیز به فرد متعهد و مسئولیت پذیر احتیاج دارد که منافع عمومی را با هیچ چیز عوض نکند و به قیمت تضعیف منافع یک عده با هر منصب و جایگاهی، منافع عمومی را نادیده نگیرد. در گفتمان عقلانیت و توسعه کسی به خود اجازه بی قانونی نمی دهد؛ نه اینکه از قانون بترسد بلکه برای جامعه، خود و دیگر شهروندان احترام قائل است و منافع شهر را بر هر چیز دیگری ارجح می داند. مثلاً چندی پیش در شهر مسئله بدهکاران دانه درشت شهرداری رسانه ای شد که محصول بی توجهی به قانون طی سالیان متمادی بود. شاید باورش سخت باشد که یک سوم بودجه شهر که باید جهت رفاه حال عمومی و از بین بردن شکاف طبقاتی و برابری هزینه شود، در جیب یک عده معدودی باشد که روز به روز با حق مردم جیب هایشان را پر پول تر می کنند. شاید در این مورد نتوان شخص یا افراد خاصی را مقصر دانست بلکه تنها مقصر اصلی فقدان تفکر عقلانیت و توسعه است که امکان ریشه دواندن چنین فسادهایی را در ساختار ما می دهد. در نظر بگیرید ساز و کاری قانون مندی وجود داشت و کسی به خود اجازه نمی داد از حقوق شهروندان منفعت شخصی ببرد و این مقدار پول به چرخه ی عملیاتی شهر تزریق می شد چه اتفاقی می افتاد؟ بارها و بارها شنیده ایم که عده ای از نابرابری در شهر و تبعیض در مناطق کم برخورداری مثل صف سر، وولکس، عینک و غیره داد سخن داده اند. این، واقعیتی بدیهی است که محلات کم برخوردار ما به دلیل عدم وجود زیرساخت های لازم با مشکلات زیادی مواجه هستند و در پی همین توسعه نیافتگی شهر در معرض تهدیدها و آسیب های اجتماعی قرار دارند. اما تکرار و بازگو کردن آن دردی از اهالی این محلات رفع نمی کند بلکه اندیشه و در کنار آن حاکمیت قانون لازم است تا برای همیشه خطی قرمز بر مشکلات این مناطق کشیده شود. مثل همین پس گرفتن بدهی شهر از بدهکاران دانه درشت که به جای تامین منافع آنها می شد امکان تولید ثروت و افزایش بهره وری شهر و از بین بردن شکاف های طبقاتی را محقق کرد. به همین دلیل است که یکی از مهمترین اصول توسعه که اصل ثابت آن هم بشمار می رود، استفاده از توانایی های فکری و سازماندهی نخبگان است. زیرا منافع عمومی و برابری طبقاتی نه با شعار حاصل می شود نه با ژست، بلکه تنها از طریق نظم و قانون محوری می توان به این اصل دست یافت، و لازم است تصمیم سازان شهری با درک صحیح از معیارهای عقلانیت با تفکر و اندیشه ی پایه شهر همراه و همگام باشند. اما آنچه به مراتب مهم تر از همه است، عقلانیت اجتماعی و نقش تاثیرگذار مردم است که می توانند انتخاب نخبگان امکان تولید اندیشه را در پارلمان شهری فراهم کنند. زیرا اگر هر کدام از ارش ها و معیارهای عقلانیت و توسعه نادیده گرفته شود، اولین چیزی که در معرض تضعیف قرار خواهد گرفت، منافع عمومی و کیفیت زندگی شهروندان است. ولی اگر از منافع عمومی و مصلحت شهر پاسداری شود، منافع شخصی تک تک افراد جامعه عادلانه از خلال آن تامین خواهد شد. باید کسانی را به شورای شهر بفرستیم که واقعا ه دنبال عدالت و منافع عمومی باشند، نه اینکه دغدغه شان این باشد که خود را عین عدالت و تامین کننده منافع عمومی معرفی کنند و بقیه را سازشکار و به قول دکتر شریعتی، عمله ظلمه! چنین فردی تنها به فکر منفعت شخصی خودش است، چون تامین منافع عمومی نیاز به عمل دارد نه حرافی و قهرمان سازی از خود. اگر شهروندان چشم انداز عقلانی از توسعه شهر داشته باشند کسانی را راهی ساختمان میرزا خلیل رفیع می کنند که منافع عمومی را به منافع شخصی، گروهی یا قومیتی ترجیح می دهند و منافع عمومی را در عمل شان لحاظ می کنند نه در حرف.