نگاه ایران/مزدک پنجه ای روزنامه نگار مـنصوروار گـر ببرنـدم به پـای دار مردانه جان دهم که جهان پایدار نیست دکتر حشمت مهمان گیلانی هاست و البته محل اقامتش در یکی از محله های قدیمی که نزدیک به مرکز شهر رشت است، قرار دارد. هر سال در تاریخ ۱۱ آذر، سال روز شهادت میرزا کوچک جنگلی در اخبار و رسانه ها پیرامون نهضت جنگل، حق طلبی ها و عدالت خواهی های میرزا و یارانش صحبت و دائما به قول ها و تفکرات میرزا و رفتار آزادی خواهانه آن ها توجه داده می شود اما وقتی به ۱۲ آذر و پساپس آن روزهای دیگر می رسیم، فراموش می کنیم برای زنده نگه داشتن و احترام به آزادی خواهی افرادی که از منافع شخصی گذشتند و جان بر کف نهادند، برای استقلال و آزادی بدون توجه به قومیت گرایی جنگیدند، تلاش و اقدامی شایسته انجام دهیم. باید بپذیریم که نهضت جنگل تنها با یک نفر شکل نمی گرفت، میرزا یک نفر بود و مطمئنا بدون وجود یاران و گروهش نمی توانست تاثیر گذار باشد. بر این اساس معتقدم همان قدر که به نقش میرزا به عنوان یک آزاده در تحقق استقلال و آزادی ایران اشاره می شود باید به نقش و جایگاه همراهان او نیز توجه کرد. «زمانی که روس ها در سال ۱۳۲۹ قمری برابر با ۱۲۸۶ شمسی از طریق آستارا به خاک ایران تجاوز کرده و به شهرهای انزلی و رشت هجوم آوردند، «جمعیت اتحاد اسلام» که دکتر حشمت از اعضای فعال آن بود، به مقابله و مبارزه با روس ها پرداخت و گروه های مختلفی را به نقاط مختلف گیلإن اعزام داشت. دکتر حشمت همیشه در اندیشه خدمت به مردم منطقه و رشد فرهنگ مردم بود و در تماس با روشنفکران و آزادی خواهان) رانکوه (لنگرود و رودسر و همزمان با دایر کردن «نظام ملی» در لاهیجان، از آنان برای گسترش فرهنگ و آبادانی منطقه و نیز ایجاد راه های ارتباطی و کمک به تهی دستان و توجه به بهروزی دهقانان یاری می طلبید»(از اینجا بخوانید) به یاد داشته باشیم که دکتر حشمت یک پزشک بود و شهر و دیار خود را ترک گفت و با تهیه ی دارو و سایر خدماتی که می توانست در عرصه ی پزشکی و.. به جنگلی ها دهد یکی از ستون های نهضت جنگل به شمار می رفت و شایسته نیست او را خائن بپنداریم و در شهری که مقیم آن است با او به مانند یک غریبه رفتار کنیم. آیا ما میزبان شایسته ای بوده ایم؟ لازم می دانم در اینجا یادآوری کنم طبق اسناد موجود «سال پس از شهادت دکتر حشمت بار دیگر رشت به تصرف جنگلی ها درآمد. نخستین اقدام میرزا این بود که به سوی آرامگاه دکتر حشمت برای ادای احترام رفت و در زیر درخت کهنسال مسجدی که مدفن دکتر حشمت است، سخنان خود را با آیه ای از قرآن کریم آغازکرد (وَلا تَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ- ای پیامبر! هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده اند، و نزد پروردگارشان روزی داده می شوند- سوره آل عمران – آیه ۱۶۹) و گفت: «با فقدان این مرد بزرگ هنوز کمرمان راست نشده است. این ضایعه برای ما بسیار گران و تحملش بسیار سخت بود و از خداوند متعال می خواهیم ما را موفق بدارد تا تقاص خونش را از جلادان خون آشام بگیریم. ۲ چند سال پیش یکی از اقوام که جنب مزار دکتر حشمت در محله چله خانه سوپرمارکت دارد با پدرم که در آن زمان مسوول روابط عمومی شورای اسلامی شهر رشت بود، تماس گرفت و عنوان داشت که چند ژاپنی علاقه مند به نهضت جنگل، مراجعه کرده اند و می خواهند قبر دکتر حشمت را از نزدیک ببیند اما درش قفل است و ما مجبور شده ایم برای آن ها از مسجد محله نردبان بگیریم و از دیوار بالا بروند و این باعث آبرو ریزی است، آن ها می پرسند چرا قبر دکتر پر از علف شده و سر در و رنگ و نمای خوبی ندارد چرا برای عموم قابل دسترسی نیست! البته بعد ها این در بازگشایی شد اما به دلیل شب خوابی های عده ای بی خانمان که بعد ها به دلیل بی توجهی محلی برای تخلیه ی ادرار عده ای بی فرهنگ شده بود، مجددا بسته شد، اخیرا نیز کلید آن را به یک مغازه دار داده شده که البته باز همانند گذشته در آن بسته و غیر قابل مشاهده برای عموم است. لازم به ذکر است قبر دکتر حشمت در جوار عمارت شهرداری منطقه دو قرار دارد و در طول این سال ها شهرداران منطقه از پنجره ی ساختمان محل استقرار می توانسته اند وضع نابسامان آن را روئت کنند اما چرا هیچ اقدام عاجلی برای بازسازی آن صورت نمی گیرد، بر همگان پوشیده است! آیا شهردار رشت که دغدغه ی جذب گردشگر و توریست دارد و به اقتصاد گردشگری اهمیت می دهد، نمی خواهد برای دکتر حشمت که غریب و مهمان شهر است، قدمی بردارد. آیا ما رشتی ها دین خود را به او که بی مزد و منت به عنوان یک پزشک حاذق در راه جنگل قدم نهاد. ادا کرده ایم، آیا صرف نام نهادن یک میدان و یک نماد نه چندان جذاب می تواند پاسخ گوی آن همه ایثار باشد. نمادی که مدت زیادی است بی عینک است و از ظاهر مناسبی به لحاظ زیبایی منظر برخوردار نیست. به قول استاد مرحوم ابراهیم فخرایی که از یاران میرزا و نویسنده کتاب «سردار جنگل» است، در قسمتی از یادداشت های خود آورده است: «درباره مرحوم دکتر حشمت زیاد کار نشده است و جامعه آزادی خواه حق اش را به نحو احسن ادا نکرده است. شنیده ام، هر وقت محصول برنج شمال را که از آب حشمت رود مشروب می شود برمی دارند، قسمتی از آن را به نام خیرات و شادی روح احداث کننده حشمت رود برای مستضعفین و بینوایان اختصاص می دهند» ۳ دکتر حشمت در روز چهاردهم اردیبهشت سال ۱۲۹۸ شمسی برابر با یازدهم شعبان ۱۳۳۷ قمری و دوم ماه مه ۱۹۱۹ میلادی درگذشت. پیکر او را کاس آقا حسام معروف به خیاط که از آزادیخواهان قدیمی مقیم رشت بود تحویل گرفت و در گورستان محله چله خانه به خاک سپرد. سید اشرف الدین حسینی معروف به «نسیم شمال» به مناسبت اعدام دکتر حشمت دو بیت شعر زیر را سرود: رشت شد نامدار ایوالله/شاد شد مالدار ایوالله دکتر طالقانی اندر رشت/رفت بالای دار ایوالله