[caption id="attachment_6614" align="alignnone" width="139"] کیوان بهمنش[/caption] سرانجام انتظارها به سر رسید و شارمند خوشفکر رشت ، برای اولین بار نسبت به استقرار پست معاونت برنامه ریزی و پژوهشی شهرداری رشت ، در مرداد ماه سال جاری همت گمارد و طی ابلاغی ، محمد رضا شیرزاد مدیرعامل اسبق سازمان پارکها و فضای سبز و شهردار سابق منطقه ۵ شهرداری رشت را به سمت معاون برنامه ریزی و پژوهشی سازمان بحران زده خویش منصوب نمود . فارغ از دارا بودن و یا دارا نبودن شرایط احراز این پست توسط نامبرده بالا ، از یک نگاه علمی و عرفی ، تدوین استراتژی توسعه شهری  “ CDS ”  باید به عنوان مهمترین مطالبه شهردار از این معاونت جدیدالخلق باشد . پست سازمانی که از نظر نخبگان سازماندهی ، در واقع شاهرگ حیات یک سازمان بوده و هرگونه مطالبه گری سطحی و دم دستی و غیر علمی از این پست سازمانی در واقع حکم خشت کج اول یک بنای سازمانی را در پی خواهد داشت ! در اهمیت معاونت برنامه ریزی یک سازمان باید خاطرنشان کرد که ؛ برنامه ریزی در واقع مهمترین وظیفه رهبری یک سازمان بوده و مانند پلی ، زمان حال را به آینده مربوط می کند . برنامه ریزی در واقع به آن دسته از اقدامات یک رهبر اطلاق می شود که مشتمل بر پیش بینی هدفها و اقدامات لازم برای رویارویی با تغییرات و مواجه شدن با عوامل نامطمئن ، از طریق تنظیم عملیات آینده است . هدف اساسی برنامه ریزی تقلیل میزان قبول خطر نسبت به اتفاقات احتمالی (انعطاف پذیر بودن) و اتخاذ تدابیری هماهنگ برای دست یابی به موفقیت های سازمانی است. و این موضوعات قطعاً بر شهردار علم گرای شهر رشت پوشیده نیست و به همین مقصود است که نگارنده این یادداشت ،  تدوین استراتژی توسعه شهری  “ CDS ”را مهمترین خواسته ای میداند که شهردار رشت باید از معاونت برنامه ریزی سازمان شهرداری رشت مطالبه نماید ! استراتژی توسعه شهری  “ CDS ”چیست ؟ از نظر متخصصان علوم مدیریت استراتژیک ، به فرایند تهیه چشم انداز بلند مدت یک شهر که بر اساس آن بر نامه اقدام (Action Plan) کوتاه مدت تهیه میشود ، استراتژی توسعه شهری یا City Development Strategy   گفته میشود . از لحاظ تاریخی اولین بار ، برنامه ریزان شهری شهر کلکته هندوستان ، در سال 1966 به دنبال یافتن پاسخی برای علت فقر فزاینده و رکود اقتصادی در شهر کلکته بودند و در این راستا با مطالعات انجام یافته ، راهبردهایی در زمینه فقرزدایی اتخاذ نمودند که این راهبردها به CDS شهرت یافتند . از نمونه های موفق CDS می توان به شهر بنگلور نیز اشاره کرد که امروزه مرکز بین المللی IT در جهان به شمار می رود. در واقع  CDS  رویکردی علمی نسبتاً جدیدی  در مدیریت بهینه شهرها است که بر اساس دو پیش فرض مهم بنا شده است . پیش فرض اول به تمرکززدایی از فعالیت ها در مدیریت شهری میپردازد و پیش فرض دوم به مباحث افزایش سهم مشارکت های مردمی و به کارگیری فعالانه سازمان های غیردولتی اعم از صنفی و تخصصی در تمام تصمیم گیری های مربوط به مسائل شهری ورود جدی مینماید . اگر شهردار جوان و علم گرای شهر ما ، به دقت به این دو پیش فرض نگاه نماید ، قطعا با نگارنده این یادداشت هم عقیده خواهد بود که فقدان این دو پیش فرض در سازمان شهرداری رشت ، یعنی تمرکز زدایی از فعالیتها و افزایش سهم مشارکتهای مردمی ، دو مبحث بسیار مهم در بحث های عارضه یابی سازمان بحران زده شهرداری رشت است که متاسفانه این عارضه های حاد  به ایشان به ارث رسیده است ! و با اطمینان خاطر میتوان گفت اگر شهردار رشت ، در از بین بردن این دو عارضه موفقیت حتی نسبی حاصل نماید ، هم میتواند خود را به عنوان یک شهردار تاریخ ساز در تاریخ بلدیه رشت مطرح نماید و هم کشتی بحران زده سازمان شهرداری رشت را به ساحل آرامش و کارامدی هدایت نماید . لذا به همین خاطر است که تاکید می نماییم تدوین استراتژی توسعه شهری  “ CDS ” باید به عنوان اولین و مهمترین وظیفه در سرلوحه شرح وظایف معاونت برنامه ریزی و پژوهشی شهرداری رشت لحاظ و مورد مطالبه گری جدی شهردار رشت قرار گیرد . برای تهیه برنامه CDS  چه  مواردی را باید مبنای عمل قرار داد ؟ معاونت برنامه ریزی شهرداری رشت ، برای تهیه برنامه CDS  میبایست موارد زیر را به عنوان مبنای عمل ، مورد توجه قرار دهد : اول- تعریف موقعیت شهر و  ویژگی های مختلف آن دوم- تعیین سهم شهر از اقتصاد ملی میهن سوم- ترسیم اقتصاد آینده ( چشم اندازهای مطلوب و امکان پذیر ) چهارم- ارتقای منافع آتی شهروندان ( از جمله محور قرار دادن بحث توسعه پایدار و کیفیت محیط زیست انسانها و تأمین حقوق آنها ) پنجم- برنامه های غلبه بر فقر و بیکاری ششم- حکومت های شهری موفق ( ترسیم ویژگی های آن ) به طور خلاصه ، و در یک چارچوب کلی CDS ، بر مبنای مشترکات عمومی شهرهای یک منطقه یا ایالت  و جزئیات برنامه های  طرح آمایش یک سرزمین یا منطقه پی ریزی می شود . و علاوه بر دو پیش فرض  اساسی ذکر شده در بالا یعنی تمرکززدایی و مشارکت شهروندان  ، دارا بودن اقتصاد باز و تعامل با مرزهای پیرامون نیز از جمله عوامل ضروری و مهم  برای  موفقیت طرحریزی CDS است ؛ به این صورت که هر شهر بتواند نقش ویژه خود را (متفاوت با نقش کشور) در رقابت بین المللی (صادرات کالا و خدمات) به دست آورد. طرحریزی CDS همیشه رویکردهای اقتصادی صرف ندارد ، بلکه بر مبنای  زمینه ها و خصوصیات یک شهر مورد مطالعه قرار گرفته و از درون آن  استراتژی های  مختلفی بدست خواهد آمد . بنابراین مهمترین وظیف معاونت برنامه ریزی شهرداری رشت در این چالش را میتوان به شرح زیر عنوان نمود :

• سازماندهی و ارزیابی (ارزیابی وضع موجود و طرحهای بالا دست)
• تدوین چشم انداز و استراتژی، چشم انداز شهر در دوره های 10 تا 20 ساله با خصوصیاتی چالش پذیر و واقع بینانه و قابل درک و دربرگیرنده اجرا و نظارت (پایش) ،

و در این مسیر ، باید اهداف نظارت (پایش) کاملاً روشن و مشخص بوده و موارد زیر را شامل شود: الف- تشکیل یک گروه مسئول اجرا ب- تدقیق برنامه اجرایی ج- تهیه و تدوین سلسله مراتب عملکرد د- ترسیم مسئولیت ها ه- تبیین اثرات مورد انتظار و- شکل بندی نظام نظارت ز- فرایندهای حل مناقشات بین بهره وران و ذینفعان اهداف طرحریزی CDS  چیست ؟    اهداف CDS  که باید درتمامی مراحل تهیه و اجراء آن مد نظر معاونت برنامه ریزی شهرداری رشت قرار گیرند عبارتند از : -  دستیابی به مدیریت و حاکمیت شهری بهبود یافته - دستیابی به رشد اقتصادی و اشتغال فزاینده - کاهش فقر و تداوم آن   اصول CDS  چیست ؟    بانک جهانی شهرهای پایدار را شهرهائی میداند که: - قابل زندگی هستند(Livable) - رقابتی هستند(Competitive) - بانکی هستند(Bankable) - خوب مدیریت و اداره میشوند (Well managed and well governed ) به عبارت دیگر در مسیر طرحریزی CDS  ، اصول فوق چهار رکن اصلی CDS  را تشکیل میدهند ، که به صورت خلاصه میتوان به شرح زیر آنها را عنوان نمود : * قابل زندگی بودن (Livability): شهری قابل زندگی است که در آن همه ساکنین از فرصتهای یکسان برای مشارکت و بهره مندی از زندگی اقتصادی و سیاسی شهر برخوردار باشند * رقابتی بودن  (Competitiveness) :

• شهرهای رقابتی شهرهایی هستند که اقتصاد قوی با رشد اشتغال، در آمد و سرمایه گذاری همه جانبه دارند.
• لازمه توسعه کارآمد شهری فراهم آوردن شرایط مناسب برای افزایش بهره وری افراد و مؤسسات است.
• در شهرهای رقابتی، تولید، سرمایه گذاری، اشتغال و تجارت به شکل پویا و در اراتباط با فرصت های بازار شکل می گیرند

  *قابل بانکی بودن (Bankability): شهرهای بانکی شهرهائی هستند که دارای سیستم مالیه شهری کار آمد در استفاده از منابع در آمدی و هزینه ای خود هستند.   *مدیریت و حاکمیت خوب شهری (Good urban management and Governance) : -حاکمیت شهری به استفاده از قدرت برای اداره توسعه اجتماعی و اقتصادی شهر گفته میشود. عناصر حاکمیت خوب شهری عبارتند از:

• حساب پس دهی (Accountability)
• شفافیت (Transparency)
• اصل رقابت (Contestability)

  اجزاء اصلی CDS  کدامند : اجزاء CDS  با در نظر گرفتن شرایط و ویژگیهای هرشهر متفاوت میباشند . ولی عموماً سه جزء اصلی CDS  را میتوان به شرح زیر عنوان نمود : 1-  طراحی و ارزیابی ( تشکیلات سازمانی برای فرآیند و ارزیابی و ضعیت شهر ( وضع موجود ) 2- چشم انداز و استراتژی ( تنظیم چشم انداز بلند مدت و تعیین استراتژیها ) 3- اجراء و نظارت ( اجراء برنامه عمل، نهادینه کردن فرآیند CDS  و نظارت بر آن، مرور بر استراتژیها ) نتایجی که از CDS  بدست خواهیم آورد  : -  تغییرات مدیریتیgovernance)  ) و نهادی -  برنامه های سرمایه گذاری ( شامل زیر ساخت های اجتماعی و فرهنگی ) -  مکانیز مهای نظارتی در پایان هرچند نمیتوان تمامی مباحث طرحریزی CDS  را در یک یادداشت خلاصه نمود ، ولی با توجه به پارامترهای بالقوه و ویژگی های خاص  شهر زیبا ولی محروم از تحصیل رشت و  استعدادها و توان های مختلف بالقوه این شهر ، اعم از چشم اندازهای طبیعی- آثار تاریخی و فرهنگی- زمینه های رشد صنعت و معدن و گردشگری و توریستی و ... ، به جرات میتوان اذعان نمود که اگر تدوین استراتژی توسعه شهری  “ CDS ”  سرلوحه وظایف معاونت برنامه ریزی شهرداری رشت قرار گیرد و این رویکرد علمی  به مهمترین و اصلی ترین مطالبه شهردار متخصص رشت از این معاونت تبدیل گردد ، این رویکرد  می تواند زمینه مناسبی جهت رونق و شکوفایی شهر رشت قرار گرفته  و شاهد گامی استوار  و علمی و واقع گرا به سمت پویاسازی اقتصاد شهر رشت باشیم . امید آن است  که شهردار علم گرا و جوان شهر رشت به همراه مدیران اصلی سازمان خود  بتوانند برای استفاده از دستاوردهای دانش امروز جهان بستری فراهم کنند تا کارشناسان و متخصصان مختلف بتوانند تجارب آن سوی آبها را بومی نموده و در تطابق با پتانسیل های موجود جهت ارتقا و رونق شهر زیبای رشت ، دردانه عروس زیبای شهرهای شمالی میهن عزیزمان ، به کار گیرند.