نگاه ایران/سجاد کریمی پاشاکی* نظام اسلامی که نمود عینی آن در جمهوری اسلامی ایران تجلی یافته بر گرفته از آموزه های دینی اسلام و مذهبی فقه شیعه است. نظامی که میراث دار حرکت اولیای الهی و در راستای مدل سازی نظام اسلامی پیامبر اکرم (ص) بود و همچنین تلاشی برای پیاده سازی پایه های فکری ائمه اطهار در قالب فقه شیعه عثنی عشری است. از این رو است که نظام ولایت فقیه به عنوان جانشین امام عصر (عج) به عنوان رکن مهم این نظام در راس آن قرار دارد و ساز و کار های دیگر به استناد اصول قانون اساسی تبیین شده و مرجعی برای ساختار اجرایی کشور محسوب می گردد. با توجه به ارزش های حاکم بر نظام اسلامی و قانون اساسی، اصالت منافع در این نظام، بی شک می بایست بر مبنای کسب منافع مشروع در جهت حفظ این نظام باشد و این کسب منافع ابزار عادلانه ای را جهت توزیع آن می طلبد. منافع در نظام اسلامی مبتنی بر مشروعیت و توزیع عادلانه است که شیوه های آن را قوانین مشخص می سازد. از این رو ضمن ارزش نهادن بر منافع فردی و گروهی، هرگاه این دسته از منافع در راستای منافع نظام اسلامی نباشد، تردید بر آن وارد می شود. امام خمینی (ره) به عنوان بنیان گذار انقلاب اسلامی، نقش مهمی در تبیین اندیشه حکومت اسلامی و به تبع آن جمهوری اسلامی ایران داشته و دارد. در مکتب فکری ایشان حفظ نظام اسلامی از ارجح امور محسوب می شود. لذا عنوان کرده اند: این یک تکلیف الهی است برای همه که اهمّ تکلیفهایی است که خدا دارد؛ یعنی حفظ جمهوری اسلامی از حفظ یک نفر ولو امام عصر (عج) باشد. همچنین در جای دیگر فرموده اند: حفظ اسلام در رأس تمام واجبات است، که انبیاى عظام از آدم تا خاتم النبیین (ص) در راه آن کوشش و فداکارى جان فرسا نموده ‏اند و هیچ مانعى آنان را از این فریضه بزرگ بازنداشته؛ و همچنین پس از آنان اصحاب متعهد و ائمه اسلام (ع) با کوششهاى توان فرسا تا حد نثار خون خود در حفظ آن کوشیده ‏اند» (صحیفه امام ج‏۲۱ص ۴۰۳) به توا تر مشابه این سخنان در کلام امام به چشم می آید اما آنچه در این بین جای سوال است؛ حفظ نظام در برابر چه پدیده یا موضوعی از اهمیت چنین والایی بر خوردار است؟ بی تردید این موضوع تنها تمرکز بر دشمن بیرونی ندارد چرا که حفظ نظام تنها مقاومت در برابر دشمنان اسلام را جلوه نمی دهد بلکه علاوه بر آن حفظ و حراست از نظام را تکلیفی شرعی بر عهده کارگزاران و آحاد جامعه اسلامی می داند. این بدان معنا است که آنچه که نظام اسلامی را از مسیر خود منحرف می کند خواه بدعت باشد و خواه فتنه و نیز پافشاری بر منافع فردی و گروهی خارج از چارچوب های قوانین جاری، هر یک خروج نظام از مسیر اسلام را رقم خواهد زد. البته میزان تاثیر هر یک از این دسته اقدامات می تواند قلت و کثرتی داشته باشد اما نتیجه واحد است و آن انحراف نظام از مسیر تعالی و اسلام اصیل. با توجه به این موارد امام راحل حفظ نظام اسلامی را از حفظ جان امام عصر (عج) نیز اولیتر می داند و حق مطلب نیز چنین است که ائمه اطهار و امام عصر (عج) نیز برای حفظ نظام اسلامی از جان خود گذشته و خواهند گذشت. این مطلب نشان می دهد که نظام اسلامی قائم بر فرد نیست بلکه افراد، در راستای اهداف نظام اسلامی نقش آفرینی باید داشته باشند. پس وقتی که منافع فردی و گروهی افراد همراستا با منافع نظام اسلامی نباشد، تایید آن نیز حجت قانونی و شرعی نخواهد داشت. همانطور که بیان شد منافع نظام جمهوری اسلامی ایران و ساختارهای آن در قوانین و مقررات، تجلی یافته است بنابراین تحقق این قوانین رکن اساسی در نیل به اهداف نظام محسوب می شود. لذا می توان چنین گفت که هرگاه در مغایرت با منافع نظام و بر خلاف قوانین و مقررات، فرد، افراد یا ساختارهای اداری به نفع منافع فردی یا گروهی ورود نمایند در واقع ساختار نظام اسلامی را مورد هدف قرار می دهند زیرا اولاً برخلاف قوانین موضوعه گام برداشته و ثانیاً منافع فردی یا گروهی را ارجح بر منافع نظام دانسته و ثالثاً اعتقاد عوام مردم را نسبت به تحقق عدالت در نظام اسلامی، سست می نمایند. آنجاست که حضرت امام (ره) فرمودند: من به همه شما عرض می کنم که اگر – خدای ناخواسته – اسلام در ایران سیلی بخورد، در همه دنیا سیلی خواهد خورد و بدانید که به این زودی دیگر نمی تواند سرش را بلند کند. این الان یک تکلیف بسیار بزرگی است که از همه تکالیف بالا تر است. حفظ نظام اسلامی از اوجب واجبات است، اگر اسلام را می خواهیم باید این جمهوری را حفظش کنیم. * دکترای جعرافیای سیاسی و مدرس دانشگاه