[caption id="attachment_3834" align="alignnone" width="129"] یوسف مولایی *[/caption] حضور «یوکیا آمانو» در وین و دیدار او با وزیران امور خارجه کشورهای عضو گروه 1+5 و نیز سفر امروز او به تهران را نمی توان با تعبیر «ورود آمانو به مذاکرات هسته ای » تبیین کرد، زیرا سازمان بین المللی انرژی هسته ای به عنوان سازمان تحت مدیریت وی وظیفه اصلی نظارت بر فعالیت های هسته ای کشور های عضو پیمان  NPT را بر عهده دارد. بنابر این آمانو   در مقامی است که باید  در سفر به کشورهای عضو به موارد اختلافی رسیدگی کند و مواردی را که به لحاظ فنی در قالب پروتکل الحاقی و پادمان مطرح است به بحث بگذارد. با این حال تقارن سفر او به تهران و دیدارهایی که با رئیس جمهوری و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران خواهد داشت، با مذاکرات هسته ای که در وقت اضافه در وین پیگیری می شود، می تواند نشان دهنده اتفاقاتی مثبت در روند کلی مذاکرات باشد. به نظر می رسد که می توان سفر آمانو به تهران را این گونه تفسیر کرد که مذاکرات پیشرفت های خوبی به لحاظ سیاسی داشته است و حالا زمان آن رسیده است که آخرین مباحث دقیق فنی درباره جزئیات توافق به بحث گذاشته شود. از آنجا که بیشتر ابعاد فنی باید از سوی آژانس پیگیری و تأیید شوند، حضور دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در مذاکرات و رایزنی او با مقامات کشور های حاضر در مذاکره اجتناب ناپذیر می نماید. بنابر این سفر آمانو به تهران را می توان  سفری با هدف  ایجاد هماهنگی بیشتر و در راستای کمک به پیشرفت و به نتیجه رسیدن مذاکرات تعبیر کرد، زیرا مطمئناً طرفین این مذاکرات نسبت به یکی از مسائل اساسی مطرح در آن یعنی چگونگی دسترسی های آژانس به مراکز هسته ای بر مبنای آنچه در پروتکل الحاقی پیش بینی شده، دغدغه هایی دارند. از یک سو ایران باید تعهداتی را بپذیرد که هم نافی حاکمیت ملی اش نباشد و  هم زمینه ساز افشای اسرار امنیتی و نظامی اش نشود. از سوی دیگر طیف مقابل نیز مدعی است برای اطمینان از اینکه ایران  در مسیر برنامه هسته ای با اهداف نظامی حرکت نمی کند،  به ابزارهایی برای شفاف سازی و راستی آزمایی نیازمند است. بنابر این طبیعی است که طرفین با چنین ملاحظات متعارضی بر سر مفهوم دسترسی با یکدیگر اختلاف داشته باشند. با این حال، این مباحث بیش از آنکه مسائلی قابل طرح در مذاکرات سیاسی باشند، بحث هایی بشدت فنی و علمی را می طلبند. اینجا است که آمانو به عنوان دبیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته ای، می تواند با طراحی فرمول های دقیق برای روند راستایی آزمایی  که ابعاد آن برای دو طرف پذیرفتنی باشد، به پیشرفت روند مذاکرات در ایستگاه پایانی کمک رساند. در واقع، آمانو به عنوان مدیر کل آژانس قادر است با ابتکارات و توصیه های فنی خود حلال یکی از دو مسأله اساسی باشد که در آخرین روزهای مذاکره همچنان محل اختلاف بوده اند. *استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل