نگاه ایران:  رنگارنگی جای جای گیلان که در طول سال به دست مادر طبیعت جاذبه ای وصف نشدنی برای گردشگران رقم می زند، تنها در طبیعت آن خلاصه نمی شود بلکه این جلوه های زیبایی را در صنایع دستی متنوع و رنگارنگ هنرمندان گیلانی نیز از دیرباز می توان دید. چادرشب بافی، لباس های محلی قاسم آباد، رشتی دوزی، خراطی، ابریشم کشی، حصیربافی، قفل سازی، چلنگری و چموش دوزی تنها چند جلوه از فهرست ۹۰ رشته ای صنایع دستی گیلانیان است. بر اساس آخرین آمار ارائه شده توسط مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان از تعداد ۹۰ رشته صنایع دستی ثبت شده در گیلان تنها ۵۰ رشته به حیات کم و بیش خود ادامه داده و تقریبا نیمی از ۹۰ رشته به دست فراموشی سپرده شده اند و این در حالی است که رشته های باقی مانده نیز حال و روز خوبی نداشته و اگر همت همین چند هنرمند باقی مانده در هر رشته نبود، کسی نمی دانست که بر سر این آن ها نیز چه خواهد آمد. چموش؛ پای افزاری باقیمانده از نیاکان نام هنر: چموش دوزی قدمت: بیش از ۳۰۰ سال شهر زادگاه هنر: بخش های فومنات معرفی کوتاه هنر: چموش دوزی هنری است که در نواحی کوهستانی گیلان رواج داشته و محصول آن چموش است که نوعی پای افزار به شمار می آید. ماده اصلی آن چرم گاو دباغی نشده بوده و هیچ گونه دوخت و میخی در آن به کار نرفته است. این محصول دارای بندهای پشمی یا تسمه های بلند بوده که آن هم از جنس چرم است و از دور تا دور چموش می گذرد. بند را به ساق پا می پیچانند و سر تسمه، به قوزک پاه گره می خورد. بیشترین کاربری: جنس چرمی چموش مانع از نفوذ رطوبت بوده و در گذشته خصوصا در نواحی کوهستانی گیلان به عنوان کفش مورد استفاده بوده است. هنرمندان به نام این عرصه: اطلاعات دقیقی از هنرمندان به نام این عرصه در گذشته در دست نیست چرا که چموش دوزی در اکثر نواحی کوهستانی بخش فومنات گیلان انجام می شده است. هنرمندان بازمانده: ۲ تا ۳ نفر وضعیت فعلی این هنر در استان: در حال حاضر گستردگی تولید را همچون گذشته ندارد اما، همچنان در شهرک تاریخی ماسوله ۲ تا سه نفر از هنرمندان چموش دوز مشغول به این کار هستند. علل رکود و مهم ترین چالش های پیش روی احیا: از دست دادن کارایی و جایگزین شدن کفش به عنوان پاپوش ارائه راهکارهای حفظ و احیاء: تغییر کاربری و هماهنگی با شرایط روز چموش های اناری - عنابی رنگ که زمانی اصیل ترین و رایج ترین پاپوش های مردم گیلان بودند، در خاطر مردم این دیار به خوبی نقش بسته است. در عکس های به جا مانده از میرزا کوچک خان جنگلی می توان رد پای چموش که به عنوان پاپوش مردان و زنان آن دوران مورد استفاده قرار می گرفته است را دید. چرا که این پای افزار به دلیل ساخته شدن از جنس چرم، عایق بسیار مناسبی در برابر رطوبت زمین های خیس گیلان بوده و روزگاری به عنوان بهترین، بادوام ترین و زیبا ترین پاپوش مردم این دیار مورد استفاده قرار می گرفته است. از آنجا که چموش از دیرباز تا نزدیک به یکصد سال پیش مورد استفاده مردان، زنان و کودکان این استان بوده، چموش دوزی نیز یکی از شغل ها و در عین حال هنرهایی محسوب می شده که کسب و کار خوبی برای دوزندگان آن به همراه داشته و بر اساس شواهد موجود، کثرت کارگاه های چموش دوزی در نواحی کوهستانی گیلان به خصوص شهر ماسوله، موید این ادعا است. اما با گذشت زمان نه تنها چموش ها جای خود را به کفش های پلاستیکی و چرم های صنعتی دادند بلکه هنر دوخت چموش از چرم طبیعی نیز در معرض نابودی قرار گرفت. با اینکه پوشیدن چموش چرمی بدون پاشنه در جاده ها و راه های جنگلی و کوچه پس کوچه های خاکی کوچه ها بهترین پاپوش محسوب می شد اما با تبدیل سنگفرش طبیعی جاده ها به آسفالت، این پاپوش نیز به مرور زمان کاربرد خود را از دست داد و کم کمک از سلیقه بازار دور و دور تر شد. در حال حاضر نیز چموش دوزی گستردگی تولید خود را از دست داده و تنها به عنوان هنری تزئینی به حیات خود ادامه می دهد. مهارت چموش دوزی که تا قبل از این به صورت سینه به سینه از استاد به شاگرد منتقل می شده است، با تغییر شرایط زندگی و بی رغبتی نسل های جدیدی به استفاده از این پاپوش و همچنین بی تمایلی به یادگیری آن، و با کهنسال شدن نسل باقیمانده از اساتید این کار، در آستانه منسوخ شدن قرار گرفته است. ادامه حیات چموش در گرو حمایت مسئولان مهدی کاووشیان از معدود استادانی است که همچنان چموش می دوزد. وی که در حوزه صنایع دستی و استفاده از چرم طبیعی از تجربه ای ۴۵ ساله برخوردار است در گفتگو با خبرنگار مهر دلایل افول چموش دوزی را اینگونه توضیح می دهد: تغییر شرایط زندگی امروز و تبدیل زمین های گلی و نرم به خیابان های خیابان های آسفالت باعث شد تا چموش نیز کاربری خود را از دست داده و دیگر قابل استفاده به عنوان پاپوش رایج برای تردد نباشد. این هنرمند پیشکسوت که منطبق نبودن نیاز امروز مصرف کننده با محصول چموش را عمده ترین دلیل منسوخ شدن این هنر می داند بیان می کند: هر چند دیگر پاپوش برای استفاده روزمره چندان مناسب نیست اما این ظرفیت را دارد که با تغییراتی اندک خود را با شرایط زندگی امروز وفق داده و به حیات خود ادامه دهد. کاووشیان نبود حمایت از چموش دوزی را از دلایل دیگر افول چموش دوزی می داند و می افزاید: وقتی یک هنر مورد حمایت قرار نگیرد مسلما روزهای فروغ خود را از دست می دهد و متاسفانه چموش دوزی نیز مورد حمایت مسئولان قرار نگرفته است. اگرچه به گفته این استاد چموش دوزی چند کارگاه کوتاه مدت در زمان های مقرر در گیلان برای آموزش هنر چموش دوزی به علاقمندان برگزار شده اما آموزش این هنر نیز مانند بسیاری از صنایع دستی دیگر بر اساس برنامه ریزی مدون و هدفمند انجام نشده است و از قرار تمایلی برای آموزش های هدفمند در این باره نیز از جانب مسئولان وجود ندارد. نبود بازار برای چموش استاد کاووشیان ادامه می دهد: آموزش بدون پشتیبانی و بازایابی برای محصولات صنایع دستی بی فایده بوده و این شرایطی است که باید دولت برای هنرمندان ایجاد کند زیرا دغدغه هنرمندان تازه کاری که به این عرصه وارد می شوند این است که بتوانند از هنر خود منبع درآمدی داشته باشند و نمی توان در چنین شرایطی بدون کمک نهادهای مربوطه رونق را در حوزه صنایع دستی به ویژه برای جوانان مهیا کرد. وی با ابراز گلایه از بی توجهی مسئولان می گوید: با وجود چنین شرایطی نمی توان انتظار نوآوری و خلاقیت و همچنین استقبال جوانان را از هنری چون چموش دوزی داشت. این هنرمند می افزاید: اگر چموشی که قابلیت کاربرد دارد و در عین حال با سلایق بازار هماهنگ است با خلاقیت و نوآوری تولید شود، باید بازار فروش داشته باشد و مورد حمایت قرار گیرد. کاووشیان ادامه می دهد: اگر با برگزاری دوره های مختلف چموش دوزی را آموزش بدهیم و در عین حال برای این هنر و صنایع دستی بازاریابی قوی صورت نگیرد، هیچکدام از جوانان انگیزه ای برای تولید آن نخواهند داشت و به راحتی این هنر- صنعت منسوخ می شود. وی تصریح می کند: امروزه بسیاری از مردم برای خرید کفش هایی که از چرم صنعتی تولید شده اند قیمت های گزاف پرداخت می کنند در حالی که اگر چموش هایی که با چرم طبیعی دوخته می شود با سبک و سیاق و سلیقه های امروزی در بازار وجود داشته باشند به طور قطع مورد استقبال مردم قرار می گیرد زیرا کیفیت آن را می توان تضمین کرد. معرفی صنایع دستی در نمایشگاه ها، راهکار سازمان میراث فرهنگی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز در رابطه با سایه تهدید منسوخ شدن هنر چموش دوزی به خبرنگار مهر اظهار می کند: اگر از فعالیت هنرمندان این رشته ها حمایت نشود مطمئنا این رشته ها در آینده نزدیک منسوخ خواهند شد به طوری که رشته های متعددی از صنایع دستی گیلان همچون چموش در خطر فراموشی کامل قرار دارند. سلمان شاه محمدی به عرصه پررونق صنایع دستی در صورت حمایت و توجه بیشتر اشاره و بیان می کند: هر کدام از این رشته ها می توانند عرصه ای برای اشتغال زایی باشند لذا تلاش شده تا با برگزاری کارگاه های آموزشی برای علاقمندان در رشته هایی چون چموش دوزی، علاوه بر اینکه از منسوخ شدن آن ها جلوگیری کرد بلکه انگیزه حضور جوانان در این رشته ها را افزایش داد. وی با بیان اینکه تلاش شده با ایجاد مرکز صنایع دستی در ماسوله، مانع از منسوخ شدن چموش دوزی شد، می افزاید: اینکه به عنوان تولید انبوه به رشته های صنایع دستی نگاه شود درست نیست زیرا صنایع دستی محصول ذوق و هنر دست هنرمندان است اما به طور قطع عرضه دست سازه های هنرمندان ماهر و متبحر گیلانی همچون چموش دوزی در نمایشگاه های مختلف ملی و بین المللی در راستای بازاریابی و جلوگیری از منسوخ شدن این هنر تاثیرگذار است. شرایط نامطمئن بازار فروش محصولات صنایع دستی یکی از دغدغه هایی است که باعث شده تا نه تنها جوانان به یادگیری، حفظ و احیای هنرهای دستی علاقه ای نشان ندهند که حتی استادان باقیمانده را نیز به نوعی رنجور کرده است. هنرهایی که هرکدام از دامان فرهنگ، طبیعت و رسوم هر منطقه بیرون آمده میراثی است که فراموشی آن ها، فراموشی بخشی از فرهنگ دیرینه کشور است.