فرزاد رشیدی رییس هیأت مدیره انجمن دوست داران میراث مهمترین تعریف اقامتگاه بوم گردی از سال 1994 با هدف محافظت از طبیعت به وجود آمد. اما پش از آن اولین بار در سال 1991 مهمترین تعریف از اکوتوریسم صورت گرفت. اکوتوریسم به عنوان سفری مسئولانه به مناطق طبیعی تعریف شد. اکوتوریستها انسانهای مسئول طبیعت گرد هستند. سفری مسئولانه به مناطق طبیعی که حافظ محیط زیست باشد و سبب رشد جامعه محلی گردد. در این تعریف که در سال 1991 توسط انجمن جهانی اکوتوریسم صورت گرفت بخشی از بازار به نام بازار چکوتوریستها پررنگ تر شد. چکوتوریستها افرادی بودند که با هدف سود رساندن به جامعه محلی به وجود آمدند. در تعاریف لزوما با تعاریف بین المللی یکسان نیستیم. ولی بخش عمده ای از تعریف بین المللی که شامل دغدغه ها است را پوشش می دهیم. سازمان جهانی جهانگردی، سال جاری را سال «گردشگری پایدار ابزاری برای توسعه» نامگذاری کرده است. پایداری در این سازمان بسیار مورد تأکید است و شامل مسائل زیست محیطی، اجتماعی و ... می شود. به این معنا که ثروت کسب شده از این راه به درستی توزیع شود. تولید ثروت با توزیع ثروت بسیار متفاوت است. افزایش تولید ناخالص ملی الزاما به معنای درآمد سرانه ملی نیست و توسعه اقامتگاه های بوم گردی یکی از زوایای توسعه پایدار محسوب می شود. در ایران در حال حاضر نزدیک به 800 اقامتگاه بوم گردی در سطح کشور وجود دارد. در برنامه ششم توسعه پیش بینی شده این رقم به 2 هزار واحد برسد. بیشترین اقامتگاه ها در استانهای اصفهان، کرمان و یزد وجود دارد. اینکه آنها چقدر عقبتر یا جلوتر از گیلان هستند به دو مقوله بستگی دارد. بخش اول درونی و شامل عملکرد افراد و بخش دیگر واقعیات بازار است. نکته قابل توجه آنکه مسیر کلاسیک تورهای ورودی ایران شامل مسیرهای آثار ثبت شده در یونسکو است. مانند اصفهان، شیراز، یزد و کرمان. 22 میراث جهانی در ایران وجود دارد، یکی طبیعی و بقیه تاریخی است و طبیعتا حضور گردشگران به دلیل همین جذابیتها است. گردشگران ورودی به ایران بیشتر دغدغه فرهنگی دارند و تمایل به دیدن تاریخ و فرهنگ ایران دارند و فرهنگ ایران را در بوم گردیها می توانند ببینند. بهترین فعالیت برای بازاریابی گردشگری استان گیلان، قرار گرفتن در مسیر تورهای ورودی است. تور داخلی مهم است اما در اصطلاح عامیانه جیب به جیب است. توسعه گردشگری در هیچ نقطه ای با تور داخلی اتفاق نیفتاده است. می دانیم از ایران هر سال یک اثر می تواند به سازمان یونسکو برای ثبت جهانی اعلام شود. در گیلان حداقل روی سه اثر می توانیم کار کنیم. ماسوله ثبت ملی است، یکی از مهمترین فعالیتهای بازاریابی می تواند اقدام برای ثبت جهانی ماسوله و اعمال فشار به سازمان میراث فرهنگی کشور برای این کار باشد. دومین اقدام می تواند ثبت جنگلهای هیرکانی باشد که پرونده آن تکمیل شده اما بین ایران و آذربایجان اختلافاتی وجود دارد. بخش عمده جنگلهای هیرکانی در گیلان است و می تواند به جذب بخشی از گردشگری که در حوزه گیاه شناسی است منجر شود. سومین موضوع، بررسی ذائقه گردشگران است و بازار این را مشخص می کند. گردشگران علاقمند هستند بزرگترین دریاچه دنیا، انزلی یا کاسپین را بینند که بخش مهمی از جاذبه ها است. در واقع باید برای جذب گردشگر خارجی خود را در محل رجوع آنها یعنی یونسکو یا مانند اقامتگاه بوم گردی «گیله بوم» در سایتهای مرجعی مثل lonelyplanet.com یا امثالهم تعریف کنیم. قرار گرفتن در مکانهای جریان ساز باعث موفقیت می شود. به طور خاص درباره احداث 5 هزار اقامتگاه بوم گردی باید بگویم این نحوه اجرای پروژه است که می تواند آن را به سمت مثبت یا منفی سوق دهد. در مورد اقامتگاه بوم گردی، چه بخواهیم و چه نخواهیم ورود گردشگران در حال افزایش است. اگر آماده باشیم می توانیم معایب را کمتر و مزایا و بهره برداری را بیشتر کنیم. طرح، اشکالاتی دارد اما مخالفان گزینه بهتری پیشنهاد نمی دهند. چه گزینه بهتری وجود دارد؟ شانزده نوع تأسیسات گردشگری داریم و اقامتگاه بوم گردی با توجه به شرایط استان گیلان بهترین گزینه و بدترین گزینه، خانه مسافر است. بوم گردی می تواند به شرط اجرای صحیح، فرصت مغتنم و خوبی باشد. از سوی دیگر چون هنوز به نتیجه نرسیده، املای نانوشته است. نباید از یاد برد اکثر اقامتگاه ها استانداردهای توسعه پایدار در زمینه مسائل زیست محیطی را دارا نیستند. اگر در این روند مانند گذشته برای اقامتگاه هایی که حداقل استانداردها را ندارند مجوز صادر نشود، اتفاق مثبتی در راه خواهد بود. وجه مثبت این روند تاکنون این بوده که اقامتگاهی به دلایل واهی و به دلیل عدم وجود پروانه مخصوص این کار، 15 میلیون تومان جریمه نمی شود. انتقاداتی به استاندار گیلان وارد است اما تصمیم گیری بهترین مدیران دنیا 90 درصد وابسته به اطلاعات است. به عبارت دیگر 90 درصد تصمیم یک مدیر را اطلاعات می سازد. مشاورین استاندار نقش مهم و خطیری نسبت به خودشان دارند، چون آنها هستند که جریان را تعیین می کنند. در واقع موضوع و انتقاد اصلی در استان گیلان معطوف شدن بودجه به گردشگری، بیشتر از ظرفیت است. اگر صنعتی بخواهد رشد کند باید همه زنجیرها با هم تقویت شود. گردشگری به عنوان یک سیستم فرابخشی، همه بخشها چه دولتی و چه خصوصی را درگیر می کند. از طرف دیگر چیزی که قدرت صنعت گردشگری را می سنجد به هم پیوستگی حلقه ها است. شاید این جمله بتواند مشکل را شفاف کند، قدرت یک زنجیر به قدرت ضعیف ترین حلقه آن است. هنوز یک زنجیر شکل نگرفته است. یکی از این حلقه ها، همین شرکتهای پشتیبان است که در این طرح گنجانده شده. برای به نتیجه رسیدن، این طرح نخست باید تبدیل به زنجیر، فرآیند و پروسه شود تا خروجی داشته باشد و بتوان از آن برای واقعیات بازار بهره برد. نیاز است فرآیند شکل بگیرد تا به سیستمی تبدیل شود که می تواند خودش را با بازار به تعادل برساند. در غیر این صورت هر چقدر از بالا حمایت شود، وقتی دست حمایتی برداشته شود سیستم از بین می رود. ولی سیستمی که مبتنی بر واقعیات بازار بنا شده باشد و حامی به عنوان محرک عمل کند، می تواند با حذف حمایت به عملکرد خود ادامه دهد.   * در ادامه پرونده روزنامه اعتماد بخوانید : مشاور استاندار گیلان در امور گردشگری به این پرسش پاسخ داد:  آیا بوم گردی می تواند ۱۰ هزار فرصت شغلی در گیلان ایجاد کند؟ یادداشت / خسرو مهین روستا : اختراع دوباره چرخ؛ ورود دولتی ها ممنوع! یادداشت / نسیم طواف زاده : طرح های بوم گردی و ضرورت حفظ منابع طبیعی