نگاه ایران/ مارال زادقربان: مراسم شب گارنیک آساطوریان شرق شناس و ایرانشناس ارمنی از سوی مجمع اسلامی فرهنگیان گیلان عصر روز پنجشنبه در رشت برگزار شد. در این برنامه که با رونمایی از اولین شماره مجله دیلمان همراه بود شمار زیادی از چهره های فرهنگی استان گیلان حضور داشتند. پروفسور آساطوریان یکی از شرق شناسان برجسته جهان است که به زبان- قوم شناسی (Ethnolinguistics) می پردازد. زبان قوم شناسی شاخه ای از زبان شناسی است که ارتباط بین زبان و فرهنگ را می کاود. او به چندین زبان زنده دنیا تسلط دارد و به راحتی به فارسی سخن می گوید. شاگردان بسیاری از گیلان در مقطع دکترا در نزد او دوره عالی را گذرانده اند. علاوه بر این فعالیت های قوم شناسی او در زمینه گیلان نیز بسیار برجسته است و به تازگی کتاب جدیدی به زبان روسی در زمینه اقوام حاشیه جنوبی دریای خزر در دست انتشار دارد. در پیش سخنرانی شب گارنیک آساطوریان، دکتر ابراهیم صفری یکی از شاگردانش درباره ایشان به حاضران گزارشی داد. طبق توضیحات صفری آساطوریان سال ۱۳۳۱ (۱۹۵۳) در تهران متولد شد. خانواده او در سال ۱۳۴۴ به ارمنستان مهاجرت کرد و وی دوره دبیرستان را در ارمنستان گذراند. آساطوریان تحصیلات دانشگاهی خود را در ایروان در رشته ایران شناسی طی کرد و دکتری خود را در کرسی خاور شناسی درلنینگراد و دکتری عالی خود را درمرکز شرق شناسی روسیه در رشته زبان و فرهنگ پیش از اسلام ایران به پایان برد. صفری ادامه داد: نتیجه پژوهش و مطالعات زبان شناسی، مردم شناسی و فرهنگ شناسی آساطوریان تعداد زیادی مقاله و کتاب با موضوع زبان و فرهنگ بومی ایران است. به گفته شاگرد این زبان شناس همه آثار آساطوریان توسط خودش به زبان فارسی و چندین زبان دیگر از جمله انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، تاجیکی، کردی نوشته شده است. بر اساس این توضیحات، گارنیک آساطوریان در سال ۱۹۸۹ ریاست بخش ایران شناسی آکادمی علوم ارمنستان را به عهده گرفت و درسال ۱۹۹۷ ریاست کرسی ایران شناسی در دانشگاهای ایروان را پذیرفت. همچنین به دنبال تاسیس مرکز ایران شناسی در قفقاز آساطوریان ریاست این مرکز را از ابتدا تاکنون بر عهده دارد. این چهره فرهنگی سردبیرمجله بین المللی ایران-قفقاز در هلند است. صادق ترین دوران مطبوعات ایران محمدتقی پوراحمد جکتاجی از پیشکسوتان عرصه فرهنگی گیلان یکی از سخنرانان جلسه بود. مدیر مسوول و سردبیر مجله فرهنگی و ادبی گیله وا با ابراز تاسف از کاهش شهروندان ارمنی در گیلان از ارتباط صمیمی خود با آساطوریان و همکاری های علمی ایشان گفت. مدیر مسوول مجله گیله وا سپس شرح مختصری از تاریخچه چاپ و نشریات در گیلان ارائه داد و از کسانی چون زنده یاد فریدون نوزاد یکی از محققان این عرصه یاد کرد. او با اشاره به نهضت جنگل و دوران مشروطه از نشریات آموزگار، جنگل و خیرالکلام نام برد و دوره مشروطه را از صادق ترین دوران مطبوعات ایران دانست. جکتاجی افزود: ۱۸۵نشریه در گیلان دارای مجوز است که از این تعداد ۹عنوان روزنامه، ۵۰ هفته نامه، ۱۲دوهفته نامه، ۳۰ ماهنامه و چندین عنوان فصلنامه است. او افزود اما در مجموع نشریات فعال به ۱۸۵ عنوان نمی رسد. مدیر مسوول مجله گیله وا دلیل عدم فعالیت نشریات مختلف در استان را دشواری های تولید محتوا، مشکلات اقتصادی و همچنین دلایل قانونی اعلام کرد. جکتاجی در پایان برای مجله دیلمان عمر طولانی آرزو کرد. فعالیت های ایران شناسی یک زوج یکی دیگر از سخنرانان شب گارنیک آساطوریان همسرش دکتر ویکتوریا آرکلوا بود که سخنرانی اش را به زبان انگلیسی انجام داد. ویکتوریا آرکلوا هم متولد ۱۹۶۸ گنجه و دانش آموخته ی زبان آلمانی و انگلیسی در دانشگاه زبان های خارجه در کشور روسیه است. آراکلوا دکترای رشته ایران شناسی با گرایش مطالعات تطبیقی ادیان دارد و استادیار کرسی ایران شناسی در دانشکده شرق شناسی و معاون مرکز ایران شناسی در قفقاز است. او دبیر مجله ایران قفقاز است. بخشی از توضیحات آرکلوا در شب بزرگداشت همسرش درباره فعالیت های ایران شناسی او و آساطوریان بود. او همچنین گفت پژوهش در مطالعات فرهنگی و قومی مربوط به دریای خزر و حاشیه آن را در برنامه ی خود دارد. گارنیک آساطوریان و نوستالژی گیلان آخرین سخنران این گردهمایی فرهنگی گارنیک آساطوریان بود که مراسم برای بزرگداشت او برپا شده بود. «چوواقفم که نه جاوید ماند این منزل / به ناز و نعمت دنیا نبوده ام مایل/ به سوی حق نشناسم رهی به جزره عشق/مراد من همه بوده است طواف کعبه عشق» این شرق شناسان برجسته جهان با خواندن این شعر فارسی که سروده ی یکی از دانشمندان روسیه است گفت که همواره این دو بیت را سرلوحه زندگی خود قرار داده است. آساطوریان گفت بودن در جمع فرهیختگان گیلان در کنار هوا و فضای خاص گیلان برایش حالتی عرفانی و نوستالژیک دارد. رییس مرکز ایران شناسی در قفقاز با یادی از مرحوم افشین پرتو محقق گیلانی او را از مفاخر گیلان دانست و معرفت پرتو نسبت به گیلان و ایران را ستود. او از تخصص خود در زمینه زبان و لهجه های بومی ایرانی به خصوص زبان کردی کرمانجی و همچنین از تحقیقات خود در مورد فرهنگ شناسی و مردم نگاری اقوام کرد به حاضران توضیح داد تحقیقاتی که در مرکز شرق شناسی لنیین گراد روسیه انجام شده است. همچنین آساطوریان از چاپ کتاب خود به نام «ایرانشهر قدیم تا اسطوره آذربایجان» به زبان روسی خبر داد که پژوهشی با مضمون دموگرافی و زبان شناسی اقوام حاشیه دریا خزر است. ایران یک فلسفه است سردبیرمجله بین المللی ایران-قفقاز، فرهنگ ایرانی را فرهنگی آمیخته با معرفت و مرام دانست و گفت: برای مطالعه این فرهنگ، محقق خود نیز باید مرام ومعرفت ایرانی داشته باشد. این زبان شناس، با بیان اینکه ایران را تنها یک کشور نمی داند بلکه آن را یک منش و فلسفه می داند ادامه داد: فرهنگ ایران در بطن سرزمین ایران تولد یافته و تمام اقلیت های آن خاص سرزمین ایران است نه جایی دیگر. آساطوریان افزود: لهجه ها و فرهنگ های مختلف ایرانی دارای یگانگی تاریخی هستند و ریشه های مشترک دارند و پیوند خاص میان فرهنگ ها و زبان های بومی ایران قابل تامل است. او اشاره کرد که در پی تحولات اجتماعی و فرهنگی اخیر در ایران از اقلیت فارس نام برده می شود در صورتی که این امر صحیح نیست. به گفته این زبان شناس افراد در جامعه ایران به اقلیت و اکثریت های قومی و زبانی تقسیم می شوند به گونه ای که یک فرد در خانه خود با فرهنگ و آداب سنتی نژادی خود یک اقلیت است اما در مجامع عمومی همچون دانشگاه جزئی از یک اکثریت به حساب می آید. این زبان شناس با اشاره به نام مجله «دیلمان» از فرهنگ خطه دیلمان نیز صحبت کرد. آساطوریان ریشه های زبانی و فرهنگی این منطقه را به آناتولی نسبت داد و از شباهت های خاص زبان این دو منطقه سخن گفت. این زبان شناس همچنین در پایان درباره مباحث تخصصی پیرامون علم زبان شناسی با حاضران سخن گفت. رونمایی ازمجله دیلمان دقایقی از مراسم شب گارنیک آساطوریان به رونمایی از اولین شماره مجله دیلمان اختصاص پیدا کرد. مجله ای که از سوی آساطوریان ایران شناس وگیلان شناس ارمنی رونمایی شد. صاحب امتیاز، مدیرمسئول و سردبیر مجله دیلمان مهدی بازرگانی روزنامه نگار گیلانی است. آساطوریان ضمن تبریک به بازرگانی برای تاسیس مجله ی دیلمان، ریزبینی و دقت در مطالعات این گونه نشریات را به مخاطبان خود توصیه کرد. در بخشی از سرمقاله مجله دیلمان به قلم مهدی بازرگانی آمده است:گیلان امروز ما نیاز دارد تا از خود بشنود، سرمایه های فرهنگی اش را بشناسد و علوم مختلف انسانی وفنی را در خدمت اهداف بومی توسعه خود درآورد. محوریت این شماره از دیلمان به علت درگذشت مورخ گیلانی افشین پرتو به وی اختصاص دارد. در پایان این مراسم نیز یک جلد از مجله دیلمان به حاضران در نشست اهدا شد.