نگاه ایران/سید آرمین سروسر

زمان را از دست ندهید، راهی جز فراگیری سواد رسانه ای برای جلوگیری یا کاهش آسیب های ناشی از استفاده رسانه ها یا به طور کلی حضور در فضای مجازی، وجود ندارد این جمله من خطاب به خانواده ها و والدینی است که هنوز در جستجوی راه حل دیگری برای جلوگیری از آسیب دیدن ناشی از استفاده رسانه ها یا حضور در چنین فضاهایی هستند. البته راه حل های عجیب و غریبی مثل استفاده نکردن یا خیلی کم استفاده کردن از رسانه ها و عدم حضور در فضای مجازی نیز ممکن است به ذهن بعضی از افراد خطور کند که با توجه به رشد و گسترش رسانه ها در بخش فناوری اطلاعات و پیشرفت های دنیای ارتباطات و افزایش دسترسی به رسانه های تعاملی، کاملا غیر منطقی به نظر می رسد. چه بخواهیم و چه نخواهیم، عصر حاضر با رسانه ها پیوند خورده است و اگر به دنبال راه حل مناسبی در جهت مدیریت در این فضاها نباشیم، زمان را از دست داده ایم و با گذشت زمان و عدم داشتن روش های درست برای مدیریت استفاده از رسانه ها و حضور در فضای مجازی، تنها چیزی که با آن رو به رو می شویم رشد هر چه بیشتر آسیب ها در این فضا ها است.

* سواد رسانه ای سال های زیادی است که در خیلی از کشورها به عنوان مهارت ارائه می شود و امتحان خود را پس داده است لذا بهتر است بجای گشتن به دنبال راه حل های جدید ناشی از سلیقه های شخصی، خانواده ها از روشی درست و مبتنی بر اصول مشخصی پیروی کنند تا نتیجه مناسب را بگیرند و لازمه این امر آن است که ابتدا والدین خود با سواد رسانه ای آشنا شوند و این مهارت را فراگیرند و سپس آن را در خانواده خود گسترش دهند.

* جهت فراگیری سواد رسانه ای این نکته لازم به یاد آوری است که تمامی افراد با هر نوع سطح تحصیلات و از هر مرتبه علمی باید با این واقعیت کنار بیایند که سواد رسانه ای، ربطی به داشتن مدارک و مدارج دانشگاهی در سایر علوم، نداشته و حتی توانایی در حوزه مهارت های هفت گانه رایانه و داشتن معلومات در بخش های مفاهیم پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات که جزء سواد رایانه ای افراد محسوب می شود اگر چه می توانند پیش نیاز مناسبی در جهت فراگیری سواد رسانه ای باشند ولی مفهومی متفاوت نسبت به آن دارند زیرا سواد رسانه ای یعنی مهارت و توانایی تشخیص وثوق اخبار و پیام های رسانه ای و توانایی مشخص کردن اعتبار انواع رسانه ها که خود به بخش های مختلفی تقسیم می شود این را بدان جهت عرض کردم چون عده ای بر این باورند که به جهت داشتن مدارک دانشگاهی در سایر علوم و یا سواد رایانه ای، دیگر نیاز به کسب مهارت سواد رسانه ای ندارند که این، تصور اشتباهی است.

* حال می خواهم به این موضوع بپردازم که با فراگرفتن مهارت سواد رسانه ای چه توانایی هایی را به دست می آوریم که در ادامه به نمونه های از آن ها اشاره می کنم:

- می توانیم به شکل موثر و مفید از رسانه ها استفاده کنیم

- توانایی تجریه و تحلیل پیام های رسانه ای را پیدا می کنیم

- می توانیم برای استفاده از رسانه ها و یا حضور در فضای مجازی، برنامه مشخصی داشته باشیم و طبق آن عمل کنیم

- به این توانایی می رسیم که تشخیص دهیم کدام محتوای رسانه ای مفید و کدام مضر است و حتی به چه میزان باید از محتوای مفید رسانه ای استفاده کنیم

- می توانیم تشخیص دهیم که چه مقدار باید از رسانه ها و اطلاعات و محتوای آن ها استفاده کنیم تا هم نیازهایمان مرتفع شود و هم سلامت ما در بخش های روانی و رفتاری به خطر نیفتد

- این توانایی را پیدا می کنیم تا هر مطلب و محتوایی را در رسانه ها و یا فضای مجازی به محض رویت، قبول نکنیم و به دنبال منبع موثق و قابل اطمینان جهت قبول مطالب مشاهده شده می گردیم

- دیگر در برابر رسانه ها منفعل نیستیم و دارای توانایی هستیم که با استفاده از آن، اطلاعات، محتوا و پیام های درست را از نادرست تشخیص می دهیم

- توانایی شناخت رسانه ها را پیدا می کنیم

و سایر توانایی هایی که با استفاده از آن ها می توانیم در برابر رسانه ها و یا حضور در فضای مجازی به شکل مناسبی عمل نماییم که این رفتار درست و اصولی که ناشی از داشتن مهارت سواد رسانه ای است بهترین عملکرد را در مدیریت اینگونه فضا ها ارائه می دهد.

*** بنا بر مطالب گفته شده، هر چه سریع تر خانواده ها و در درجه اول، والدین باید خود را به مهارت سواد رسانه ای مجهز کنند تا بتوانند در عصر حاضر که رسانه ها جزء جدایی ناپذیر زندگی افراد شده است خود و فرزندانشان را در این فضا ها مدیریت کرده تا از آسیب هایی که در اثر عدم داشتن این مهارت، ممکن است برای افراد رقم بخورد، در امان باشند.