نگاه ایران:  این روزها که چندصد میلیون چشم، به «جام جهانی فوتبال» روسیه دوخته شده، تا ببینند بالاخره این «جام زرین زیبا» از آن که می شود و باد به پرچم چه کشوری خواهد وزید، از «جام های جهانی ایرانی» بگوییم که تا ابد از آن ماست و چشم جهانیان به آن. از پهنۀ ایران هرجا را بنگری، درازای تاریخ در آن پیداست؛ اوایل قرن نوزدهم بود که اکتشافات باستانی در ایران قوت گرفت و بریتانیایی ها و فرانسوی ها البته برای دستیابی به امیال خود، سبب خیر شدند و اکتشافات و کاوش های باستانی در ایران را کلید زدند تا دیرینه ترین و پربها ترین آثار باستانی این جغرافیای کهن را به جهانیان و البته خود ما معرفی کنند. از جمله مهمترین آثار باستانی و اشیای تاریخی کشف شده در ایران، جام های زرینی هستند که داشتن هر یک از آنها آرزویی دست نایافتنی برای اغلب کشورهای جهان است. بد نیست به بهانه به نمایش درآمدن «هفت شاهکار زرین هنر ایرانی از دوران باستان» که جام های کلاردشت و مارلیک نیز بین آنهاست، با ذکر شرحی از مهمترین جام های زرین ایرانی که در موزه های ایران و جهان نگهداری می شود بار دیگر به تمدن پویا و پایای خود ببالیم. جام مارلیک کاوش های مارلیک یکی از بی سابقه ترین کاوش های جهان است زیرا تاکنون کمتر دیده شده است که در کاوش های باستان شناختی، گنجینه ای چنین گران بها چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت به دست آید. در این کاوش ها همچنین انبوهی جام های طلا، نقره، مفرغ، موزاییک، چینی و بدل چینی به دست آمد که در میان آنها نمونه های بی مانندی وجود دارد که در هیچ یک از کاوش های علمی جهان مانند آن ها پیدا نشده است. «جامی به نام مارلیک»؛ جام مارلیک جامی از زر ناب و به ارتفاع 18 سانتی متر است، ارتفاع نقش های برجسته جام به 2 سانتی متر می رسد. نقش میانی جام، درخت زندگی است که در هر دو سوی، 2 گاو بالدار از درخت بالا می روند. هویت ایرانی سازندهٔ این جام از نمایش نیم رخ بدن حیوان ها و سر آن ها از رو به رو آشکار است. در کفّ این جام نیز گلی نقش بسته که در میان آن یک خورشید با شعاع منظم نمایانگر است. اسکناس های پانصد ریالی ایران بعد از تأسیس بانک مرکزی با تصویری از نقش جام مارلیک چاپ و نشر می شد. نقش جام مارلیک از سال 1341 هجری شمسی تا سال 1358 بر یک سوی این اسکناس ها جلوه گر بود. جام حسنلو جام طلای حسنلو یکی از آثار باستانی برجسته ایران است که در جریان کاوش های «رابرت دایسون» در تپه حسنلوی نقده در سال 1336 کشف شد. این اثر قدمتی 3200 ساله دارد و احتمالاً نقش بسزایی در شکل گیری هنر دوره بعدی یعنی دوره مادها داشته است. این اثر 21 سانتی متر بلندی، 25 سانتی متر قطر و 950 گرم وزن دارد و بر روی جام، نقش خدایگان سه گانه: خدای زمین، خدای آب و خدای خورشید حک شده است. نقش پهلوانی که با هیولا می جنگد، الهه ای ایستاده روی دو قوچ، نقش بدن انسان بر پشت یک پرنده و مطابقت صحنه ها با یک حماسه حوری از نقش های موجود بر روی این جام است. وقتی برای اولین بار این جام در سال 1377 به نمایش عمومی گذاشته شد، بازدیدکنندگان دیدند که بر روی بدنه این جام معروف، نقش های بسیاری حک شده است که احتمالاً داستانی حماسی را روایت می کند. در جلد اول کتاب کهن دیار که قسمتی از مجموعه آثار ایران باستان در موزه های بزرگ جهان را به تصویر کشیده، در رابطه با این جام آمده است: «در ردیف بالایی، ایزدی بالدار سوار بر گردونه ای که یک گاو نر آن را می کشد، به سوی کاهنی در حرکت است که جامی در دست دارد و در این حال از دهان گاو، رودی جاری است که احتمالاً نماد حیات و باروری محسوب می شود. در ردیف پایینی و زیر گردونه حیات، پهلوانی در حال نبرد با موجودی نیمه انسان و نیمه اژدها است. از تصاویر قلم زنی شده آن سوی جام می توان به ایزدهای شاخدار سوار بر ارابه، کاهنانی که در حال حمل قوچ های قربانی هستند، پهلوانی که گرز و کمان در دست دارد، مردی که در حال رام کردن شیر است و پدر و مادری که در حال بازی با کودک خردسالشان هستند، اشاره کرد. این جام که در زیر اسکلت مردی یافته شده، ضربه خورده و کج می باشد. کارشناسان بر این باورند که این مرد با در دست داشتن جام در حال فرار از دست سپاه مهاجمان بوده، و چون در حال فرار جانش را از دست داده جام در زیر فشار بدنش ضربه خورده و کج شده است. در حال حاضر این جام در موزه ایران باستان نگهداری می شود.» جام شیردال و گاو بال دار جام شیر دال و گاو بال دار یکی از اشیای باستانی است که در تپه مارلیک در رودبار استان گیلان واقع در ایران کشف شده است. در قسمت بالای این جام زرین، نقش شیر افسانه ای دال وجود دارد که نیمی از بدنش شیر و نیم دیگرش دال (عقاب) است. این جام متعلق به حدود 800 تا 900 سال پیش از میلاد است که از غاری در شمال غربی ایران دزدیده شد، سال 2003 از یک قاچاقچی عتیقه مصادره شد و اکنون در آمریکا نگهداری می شود. ایرانیان باستان، شیردال ها را دارای قدرت شفابخش و همچنین پاسبانی از گنجینه ها می دانسته اند، از همین رو طرح این موجود افسانه ای در بسیاری از مجسمه ها و بناهای باستانی ایران به کار رفته است. جام نقره ای زن عیلامی جام نقره ای زن عیلامی از آثار باستانی دوره عیلام است. بر روی این سنگ نگاره نقش زنی عیلامی و در دستانش دو شیء ناشناس وجود دارد و لباس زیبایی بر تن کرده است. بر بالای این جام نوشته ای به صورت نوار باریکی از خط عیلامی حکاکی شده است. جام نقره ای زن عیلامی در یک و نیم کیلومتری شمال غربی صفحه تخت جمشید در شهرستان مرودشت استان فارس در حال کندن قناتی کشف شده و قدمت آن به سال 2200 پیش از میلاد یعنی اواخر هزاره سوم (دوره ایلامی کهن) بر می گردد. این جام معروف به جام سیمین مرودشت است و در موزه ایران باستان تهران نگهداری می شود. جام هیولای دوسر و غزال جام هیولای دوسر و غزال از آثار به جا مانده از فرهنگ و تمدن مارلیک است. کاربرد اصلی این جام نامشخص است اما به نظر می رسد ساغر یا از این قبیل ظروف بوده است. جنس این ظرف الکتروم (آلیاژ نقره و طلا) است و روی آن، قلم کاری و برجسته کاری صورت گرفته و تصویر هیولا یا اژدهایی با فک باز به چشم می خورد که با هر پنجه خود غزالی را در چنگ گرفته است. تکوک طلایی بز کوهی هگمتانه تکوک طلایی بز کوهی هگمتانه از آثار باستانی دوره هخامنشی است که در هگمتانه کشف شده است. این ریتون به شکل سر یک بز کوهی ساخته شده است. تکوک طلایی بز کوهی هگمتانه در موزه ایران باستان نگهداری می شود. تُنگ زرین املش تُنگ زرین املش در نیمه هزاره چهارم خورشیدی ایرانی ساخته شده است و یک دسته دارد که بر روی بدنه پرچ شده و نگارهای زنجیره ای بر روی تنه قرار دارد. در زیر آن نگار ستاره چهار پَر و چهار نگار پیکان مانند دیده می شود، پهنای دهانه تُنگ زرین املش، چهار سانتی متر، تَه آن پنج سانتی متر و بلندی آن نزدیک به 10سانتی متر است. جام عمارلو یکی دیگر از جام های جذاب ایرانی، جام عمارلو است که در تپه تاریخی عمارلو در 14 کیلومتری رودبار کشف شده و قدمت آن به هزاره اول پیش از میلاد بر می گردد. جام زرین عمارلو 11.5 سانتی متر ارتفاع دارد که در ردیف زیرین آن، نقش انسانی زانو زده و گلدان به دست، مشاهده می شود و این نقش چهار بار از چپ به راست تکرار شده است. در کنار هر کدام از این آدم ها، درخت زندگی در گلدانی دیده می شود که بالاتر از سطح زمین قرار گرفته و با رشته هایی به گلدان های در دست انسان متصل است. در ردیف بالا نقش شیری درنده در حال حمله به گوزنی چهار بار از چپ به راست تکرار شده است. شیر با دست های بلند شده در حال فشار آوردن بر گوزنی است که پاهای عقبش به حالت زانو بر روی خاک قرار گرفته است. ارزش بیمه ای این جام نمایش داده شده در نمایشگاه بن، یک میلیون و دویست هزار یورو برآورد شد. جام زرین کلاردشت جام زرین کلاردشت یکی از عجیب ترین جام های کشف شده در ایران است؛ این جام طلایی نقش برجسته ای از تصویر شیر دارد که سر شیر ها از اطراف به آن پرچ شده است. گفته می شود که این جام در سال 1318 در جریان سخت و ساز در تپه گنج طلا کلاردشت در محل قصر اجابیت کشف شده است. ساخت این جام به حدود سه هزار سال پیش بر می گردد و هنر فلزکاری این جام در آن زمان، این اثر را تبدیل به یکی از جام های دیدنی و عجیب کشور کرده است. این جام 235 گرم وزن دارد و ارتفاع آن 10 سانتی متر است. کف جام با نقش ترنج هندسی محصور در نوار زنجیره ای که درون آن گل های شش پر حک شده، تزئین شده است. ارزش بیمه این جام نمایش داده شده در نمایشگاه بن، یک میلیون یورو تعیین شده است. به گزارش ایرنا، میراث فرهنگی منحصربه فرد، غیرقابل جایگزین و در میان همه مردم جهان از ارزش و احترام برخوردار است. میراث بر جای مانده از گذشتگان در مطالعهٔ تاریخ بشر مؤثر هستند چرا که حفظ آن ها نیازهای گذشتگان را بازگو می کند و در پس هر یک داستانی نهفته است، از دیدگاهی دیگر حفظ آثار می تواند به اعتبارسنجی خاطرات گذشتگان کمک کند. وقتی چشم به جذابیت های جهانی داریم، گوشه چشمی هم به داشته های غرورانگیز خود کنیم.