نگاه ایران/ مختار جباری* در جامعه شناسی مسایل اجتماعی فرایندی وجود دارد که این فرایند ابتدا از ایجاد حس مشترک در مورد یک یا چند مساله اجتماعی آغاز می شود و سپس عقلانیت مشترک شکل می گیرد و بدنبال عقلانیت مشترک سازوکار حل مساله طراحی می شود. شهر رشت به لحاظ شاخص های توسعه دچار مشکلات جدی است درک این مشکلات حتی بدون ابزار علمی و مطالعات توسعه ای قابل فهم است . وقتی شهروندان رشتی مسافرتی به اصفهان،تبریز،ارومیه ،قزوین و... داشته باشند پس از بازگشت دچار یک حس تحقیر می شوند. شهری که بسیاری از اولین های دوران مدرن و فعالیت های مدنی را داشته امروز در نقطه ای نامناسب قرار دارد. در این مطلب کوتاه امکان ارایه آمار وجود ندارد و اگر می توانستم به آمار اشاره کنم شهروندان شهر باران متوجه عمق کمی و کیفی فاصله ما با شهرهای دیگر می شدند .بگذارید به یکی دو نمونه اشاره کنم که می گوبند العاقل یکفیه بالاشاره. در سال های گذشته بودجه شهرداری رشت از شهرداری ارومیه همواره بیشتر بود مثلا در سال 1390بودجه شهرداری رشت حدودا 130 میلیارد بود و در همان زمان بودجه ارومیه حدودا 110 میلیارد ،در سال 1391 بودجه شهرداری رشت 190 میلیارد می شود و شهرداری ارومیه 180 میلیارد اما در سال 92 بودجه شهرداری رشت حدودا 200 میلیارد شده و شهرداری ارومیه به 450 میلیارد می رسد و در سال 1393 بودجه شهرداری رشت به حدودا به 250 میلیارد می رسد که همه این بودجه نیز محقق نمی شود و در همان سال (1393) بودجه شهرداری ارومیه به 1000 میلیارد می رسد. شهر رشت با جمعیتی تقریبا برابر با شهر ارومیه حدودا یک دهم ارومیه، اتوبوس داخل شهری دارد و تقریبا یک سوم شهر قزوین اتوبوس دارد! شهر رشت اکنون فاقد کارکرد اقتصادی است .امروزه در دنیا برای اینکه شهری دارای کارکرد اقتصادی باشد بدنبال شناسایی و بهره برداری از موتور محرکه توسعه هستند .با یافتن موتور محرک توسعه هر جامعه می توان چرخه توسعه آن جامعه را شکل داد . اکنون سوال این است موتور محرکه توسعه در کدام موضوع نهفته است ؟ 1-مکان محوری:ممکن است مکان یک شهر خود موجب شکل گیری چرخه توسعه آن شود و به تعبیری موتور محرکه توسعه آن شهر باشد مثلا کنار دریا بودن 2-موضوع محوری: ممکن است براساس موضوعیتی موتور محرکه توسعه شهری شکل گیرد مثلا شهرهای مذهبی چون مشهد یا شهر ژنو چون محل حضور سازمان های بین المللی است. 3-رویداد محوری: بعضی از شهر موتور محرکه توسعه شان مبتنی بر رویدادهایی است که در آن شهر شکل می گیرد مانند کن که رویداد بزرگ سینمایی در آن اتفاق میافتد. اکنون سوال این است موتور محرکه توسعه رشت چیست و کجاست؟ دوستانی که در مخالفت طرح بازآفرینی شهرداری رشت که رشت را طی 4 سال متحول خواهد کرد و نقطه مهم و آغازین آن هم پرروژه پیاده راه سازی بافت مرکزی است چنین مطرح می کنند که چرا شهرداری اقدام به احیاء دو رودخانه داخل شهر نمی کند ،آیا واقف هستند که احیاء دو رودخانه به حدود 2900 میلیارد پول نیاز دارد که البته شهرداری تمام عملیات اجرایی احیاء دو رودخانه آماده کرده است ولی تامین منابع مالی آن چگونه میسر است ؟ آیا دوستان می دانند حتی اگر دولت بتواند مانند امسال که 50 میلیارد برای احیاء دو رودخانه هر سال اختصاص دهد چند سال زمان لازم است ضمن اینکه آگاهان حوزه اقتصاد می دانند که دوره راهبری توسعه توسط دولت دیگر تمام شده است چرا که دولت در ایران با بیش از 300 هزار میلیاردبدهی به بخش خصوصی و یکصدهزار میلیارد بدهی به بانک مرکزی دیگر عملا منابع مالی برای راهبری توسعه ندارد. به ناچار باید به سمت جذب سرمایه گذار رفت و از ظرفیت سرمایه های ملی و خارجی بهره برد. ولی سوال اینجاست چرا سرمایه گذاران ملی وارد رشت نمی شوند ؟ چرا سرمایه گذاران در تبریز و اصفهان و قزوین سرمایه گذاری می کنند اما در رشت انگیزه اینکار وجود ندارد؟! تا زمانی که موتور محرکه توسعه رشت به حرکت نیافتد چرخه توسعه شکل نمی گیرد . پروژه بافت مرکزی شهر با تمام توجیهات فنی که دارد به واقع بدنبال برند سازی برای شهر است .این برند سازی همان موتور کوچک است که با روشن شدن خود موتور بزرگ یعنی توسعه و تحول شهر را نیز به حرکت در میاورد.آنانی که علت مخالفت با اقدام شهرداری در پروژه پیاده راه سازی بافت مرکزی را اولویت احیاء رودخانه ها یا امور دیگر می کنند به واقع موکول به امر محال می کنند چرا که نه دولت توان تامین منابع مالی دارد و نه می توان در قبض آب و برق مردم این منابع مالی را تامین کرد. پروژه بافت مرکزی الگوی ملی و فراملی از برند سازی را ایجاد می کند. بی تردید انجام کاری چنین سترگ مشکلاتی را درحین اجرا برای مردم فراهم می کند اما دوستان توجه دارند هر تحول بنیادین سه مولفه اساسی دارد: 1-مشارکت 2-هزینه 3-تحمل برای تحولات بزرگ باید هزینه کرد و باید تحمل آن هزینه را هم داشت. در تعجبم که چرا بعضی ها به فکر راه انداختن کمپین مخالفت با اقدام شهردار هستند در حالیکه امروز رشت در آستانه تحول جدی قرار گرفته است و باید پس رفتگی چند دهه گذشته جبران شود و این اتفاق نخواهد افتاد مگر با همراهی، همگامی و نیک اندیشی و شهر اندیشی. *مشاور عالی شهردار رشت