نگاه ایران/ ایمان رنجکش

امروزه گریز به نظریه بازی ها برای پیش بینی، سنجش و ارزیابی رخدادهای سیاسی و تجاری جهان ابزار مهمی پنداشته می شود. چه آن موقع که بروس مسکیتا محقق و استاد دانشگاه نیویورک با تکیه بر این ابزار به تحلیل انتخابات و وقایع سیاسی ایران می نشست و چه اکنون که بازار داغ واکنش ها نسبت به خروج ترامپ از توافقنامه برجام نقل محافل است.

هفته ای که گذشت به دلهره آورترین شکل ممکن سپری شد و دونالد ترامپ زیر ساعت ها مذاکرات و رایزنی های طولانی بین دولت روحانی و باراک اوباما زد و به تنهایی کشورش را از برنامه جامع اقدام مشترک خارج کرد.

با کنارهم چیدن این اتفاقات و با نگاهی به نظریه بازی ها، اینطور استنباط می شود که روحانی از یک چیکن گیم که با محوریت ترامپ تله گذاری شده بود به سلامت عبور کرده است. شیوه برخورد تاجرمسلکی ترامپ با مسائل مختلف حکایت از این دارد که وی با بحران آفرینی بر روی هر مسئله حتی کوچکی، سعی در تصاحب کاسبی های خاص خود را دارد. بحران هایی که یکی از ریشه های اصلی آن از طریق توییت های مکرر او نشات میگیرد و با چیدن سناریوهای اینچنینی به کسب منافع خود میپردازد.

چیکن گیم یا بازی ترسوها یکی روش های او در برخورد با مسائل است. بعنوان مثال در این بازی دونفر در اتومبیل هایشان با سرعت به طرف یکدیگر می رانند، بازنده کسی است که اوّل فرمان اتومبیلش را بچرخاند و از جاده منحرف شود. بنابراین: اگر یکی بترسد و منحرف شود دیگری می برد؛ اگر هر دو منحرف شوند هیچ کس نمی برد اما هر دو باقی می مانند؛ اگر هیچ کدام منحرف نشوند هر دو ماشین هایشان (و یا حتی زندگیشان را) می بازند.

اما اینجا شاید پیش بینی ها بر طبق میل ترامپ رقم نخورد و او زودتر از روحانی فرمان را چرخاند و از میدان بازی خارج شد. تیم دیپلماسی ایران هم با اشراف کامل خود بر نیت ترامپ که به قصد واژگون ساختن همه دستاوردها سیاست گذاری میکند و در حالی که ترامپ انتظار داشت در ادامه روحانی هم با دلواپسی های موجود دچار انحراف شود و با خروج ایران از برجام، میدان خالی شده و به خواست خود همانطور که در سخنرانی اش اشاره کرد دست یابد ، اما روحانی بدون هراس بر پدال گاز پافشاری کرد و ادامه حضور ایران در برجام با ایستادگی مثلت اروپایی (انگلیس، فرانسه،آلمان) و همراهی روسیه و چین و منجرشدن به منزوی کردن و خرد شدن قدرت آمریکا در جامعه جهانی، گواه تناسب این مثال و ادامه مسیری است که باید تداوم یابد.