| شنبه، 08 اردیبهشت 1403
روایتی از «سازخانه سعدی» از دریچه گیل نگاه؛
کد خبر: 182248
نگاه ایران/ نیلوفر روحی: عصرِ یکی از همین روزهای سبزِ اردیبهشت، از شلوغیِ کوچه پس کوچه ها گذشتیم و محله قدیمی باقرآباد را تا جایی پیش رفتیم که عطر چوب، نویدِ آوای گرمِ بربط را به گوشمان برساند و به گفتگویی صمیمی با رضا حسینی، موسس اولین و تنها کارگاه تخصصی ساخت بربط در تاریخ رشت نشستیم که در ادامه می خوانید؛
(گزارش تصویری را از اینجا ببینید)
از رضا حسینی و اولین بربطِ سازخانه سعدی
رضا حسینی در سال ۱۳۶۷ در محله ساغریسازان رشت متولد و از کودکی با صنعت چوب آشنا شد.
وی از 9 سالگی به فراگیری ساخت دکورهای چوبی در کارگاه نجاری مسعود پورغلامی پرداخت و پس از آن به آموختن معرق چوب در محضر استاد حسین کریمی مشغول شد و طی چند سال موفق به برگزاری چندین نمایشگاه گروهی و انفرادی در شهر رشت و نقاط دیگر شد. او در ادامه به پیکرتراشی و مجسمه سازی با چوب نیز پرداخت.
همچنین او که از کودکی نواختن کمانچه را آموزش دیده بود و در همان دوران با ساخت یک سنتور ماکت علاقه خود را علاوه بر صنعت چوب به موسیقی نیز نشان داده بود، توسط پدرش مورد تشویق قرار گرفت و در این راستا با اساتید بسیاری آشنا شد.
برادر دوقلوی وی؛ رامبد حسینی که از نوازندگان خوب این شهر است نواختن ساز عود را آغاز کرد و پس از مدتی به نواختن سازی به نام بربط پرداخت که این مسئله باعث شد رضا حسینی مطالعاتی درباره این ساز به عمل آورد و پس از مدتی تصمیم به ساخت آلات موسیقی بگیرد که در راستای این تصمیم فعالیتش را در کارگاه سه تار سازی انوشیروان در محضر استاد انوشیروان شعبان زاده آغاز و به آموزش و ساخت سه تار پرداخت.
او پس از مدتی تصمیم به تاسیس اولین و تنها کارگاه تخصصی ساخت بربط در تاریخ شهر رشت گرفت و با تحقیقات و مطالعات بسیار و راهنمایی های اساتید موفق به ساخت اولین قالب بربط شد و تست صدا با موفقیت رو به رو شد.
گفتنی است که صفر تا صد این ساز کاملا سنتی و بدون دخالت هیچ دستگاهی، با دست ساخته می شود.
در ادامه از رضا حسینی خواستیم که مطالعاتش را در قالب تاریخچه ای مختصر از ساز بربط در اختیار علاقمندان بگذارد؛
او در آغاز با اشاره به اصالت این ساز گفت: متاسفانه در ایران فکر می کنند که ساز عود ساز اصلی است در صورتی که ساز بربط یکی از سازهای قدیمی ایرانی و برگرفته از ساز لیر است که از سازهای باستانی ایران به شمار می آید.
حسینی افزود؛ بربط تک شبکه است و کاسه ای کوچک و دسته ای بلند دارد که سازهای بسیاری را با الگوگیری از این ساز ساخته اند مانند ساز لوت و یا ساخت عود به زمانی بازمی گردد که اعراب وارد ایران شدند، با ساز بربط آشنا شدند و تغییراتی در آن ایجاد کردند (سه شبکه، کاسه بزرگ، دسته کوچک) و نامش را العود گذشتند.
او افزود: سنگ نوشته ها و کتیبه ها نشان می دهند که ساز بربط ۱۵۷۳ سال پیش از دوره آشور و بابل نواخته شده که نتیجه می گیریم این ساز که از کهن ترین سازهای بشر بوده توسط ایرانیان نواخته می شده، همچنین این ساز به نقاط مختلف نیز سفر کرد و توسط اروپاییان نیز نواخته شد.
ساز بربط که کاملا با چوب ساخته می شود دارای شش سیم جفتی یا به عبارتی دوازده سیم است که با مضراب پلاستیکی نواخته می شود، البته در زمان گذشته به جای مضراب های کنونی از پر پرندگان استفاده می شد .
اشتغال زایی و صادرات
ادامه گفتگویمان اما مانند مصاحبه با دیگر اهالی هنر به شکایت و گله از عدم حمایت و بی توجهی مسئولین فرهنگی گذشت. رضا حسینی در این راستا، فرهنگ، هنر و هنرمندان یک کشور را شناسه های سنجش آن کشور دانست و گفت اگر فرهنگ و هنر نابود شود چیزی از کشور باقی نمی ماند.
او افزود؛ هنر می تواند در جهان سفر کند، من حتی از خارج از کشور هم سفارش ساخت ساز داشتم و بسیار مورد تحسین قرار گرفته ام و با رزومه ای که دارم در خارج از کشور به راحتی می توانم به عنوان هنرمند به زندگی ام ادامه دهم اما امیدوارم مسئولان فرهنگی ذره ای اهمیت برای هنر قائل شوند و کمی مورد حمایت قرار بگیرم تا سازخانه ام را گسترش دهم و چند شاگرد استخدام کنم تا به آنها نیز ساخت ساز، معرق کاری، منبت کاری، پیکر تراشی و... را آموزش دهم و هر کدام بتوانند به صورت جداگانه وارد این عرصه شوند و یا حتی از همین پتانسیل صادرات ساز استفاده کنیم و به کشورهای دیگر ساز صادر کنیم.
حسینی در پایان صحبت های خود از همراهی کسانی که در این راه مشوق و حامی او بودند تشکر کرد و گفت: از استاد عزیزم انوشیروان شعبان زاده که همواره حامی من بود و در آموزش ساخت ساز مرا کمک کرد ممنونم؛ تشکر ویژه از جناب لطفی وهمینطور عباس راهی که در تأسیس این کارگاه همراهی ام کرد و به خصوص علی حصارکی، بازرس میراث فرهنگی که در برپایی و تجهیز این کارگاه همراه من بود.
او در پایان ضمن تشکر ویژه از همراهی های همسر خود، ستاره پورمحمد ادامه داد: او کسی بود که با دلگرمی ها و تشویق هایش باعث شد که باجرئت و توان بیشتری به این کار بپردازم و اگر امروز سازخانه سعدی، اولین سازخانه تخصصی و رسمی ساخت بربط در رشت است، این افتخار را به همسرم که همواره در این راه پشتیبان من بود تقدیم می کنم.
او در آغاز با اشاره به اصالت این ساز گفت: متاسفانه در ایران فکر می کنند که ساز عود ساز اصلی است در صورتی که ساز بربط یکی از سازهای قدیمی ایرانی و برگرفته از ساز لیر است که از سازهای باستانی ایران به شمار می آید.
حسینی افزود؛ بربط تک شبکه است و کاسه ای کوچک و دسته ای بلند دارد که سازهای بسیاری را با الگوگیری از این ساز ساخته اند مانند ساز لوت و یا ساخت عود به زمانی بازمی گردد که اعراب وارد ایران شدند، با ساز بربط آشنا شدند و تغییراتی در آن ایجاد کردند (سه شبکه، کاسه بزرگ، دسته کوچک) و نامش را العود گذشتند.
او افزود: سنگ نوشته ها و کتیبه ها نشان می دهند که ساز بربط ۱۵۷۳ سال پیش از دوره آشور و بابل نواخته شده که نتیجه می گیریم این ساز که از کهن ترین سازهای بشر بوده توسط ایرانیان نواخته می شده، همچنین این ساز به نقاط مختلف نیز سفر کرد و توسط اروپاییان نیز نواخته شد.
ساز بربط که کاملا با چوب ساخته می شود دارای شش سیم جفتی یا به عبارتی دوازده سیم است که با مضراب پلاستیکی نواخته می شود، البته در زمان گذشته به جای مضراب های کنونی از پر پرندگان استفاده می شد .
اشتغال زایی و صادرات
ادامه گفتگویمان اما مانند مصاحبه با دیگر اهالی هنر به شکایت و گله از عدم حمایت و بی توجهی مسئولین فرهنگی گذشت. رضا حسینی در این راستا، فرهنگ، هنر و هنرمندان یک کشور را شناسه های سنجش آن کشور دانست و گفت اگر فرهنگ و هنر نابود شود چیزی از کشور باقی نمی ماند.
او افزود؛ هنر می تواند در جهان سفر کند، من حتی از خارج از کشور هم سفارش ساخت ساز داشتم و بسیار مورد تحسین قرار گرفته ام و با رزومه ای که دارم در خارج از کشور به راحتی می توانم به عنوان هنرمند به زندگی ام ادامه دهم اما امیدوارم مسئولان فرهنگی ذره ای اهمیت برای هنر قائل شوند و کمی مورد حمایت قرار بگیرم تا سازخانه ام را گسترش دهم و چند شاگرد استخدام کنم تا به آنها نیز ساخت ساز، معرق کاری، منبت کاری، پیکر تراشی و... را آموزش دهم و هر کدام بتوانند به صورت جداگانه وارد این عرصه شوند و یا حتی از همین پتانسیل صادرات ساز استفاده کنیم و به کشورهای دیگر ساز صادر کنیم.
حسینی در پایان صحبت های خود از همراهی کسانی که در این راه مشوق و حامی او بودند تشکر کرد و گفت: از استاد عزیزم انوشیروان شعبان زاده که همواره حامی من بود و در آموزش ساخت ساز مرا کمک کرد ممنونم؛ تشکر ویژه از جناب لطفی وهمینطور عباس راهی که در تأسیس این کارگاه همراهی ام کرد و به خصوص علی حصارکی، بازرس میراث فرهنگی که در برپایی و تجهیز این کارگاه همراه من بود.
او در پایان ضمن تشکر ویژه از همراهی های همسر خود، ستاره پورمحمد ادامه داد: او کسی بود که با دلگرمی ها و تشویق هایش باعث شد که باجرئت و توان بیشتری به این کار بپردازم و اگر امروز سازخانه سعدی، اولین سازخانه تخصصی و رسمی ساخت بربط در رشت است، این افتخار را به همسرم که همواره در این راه پشتیبان من بود تقدیم می کنم.
نگاه شما:
.gif)