نگاه ایران /گروه اجتماعی: تقریبا چند ساعت مانده به تحویل سال 1397، موجی عجیب از قطعی آب در سراسر استان گیلان اعلام شد که بنابر اعلام اپراتورهای شرکت آب و فاضلاب استان گیلان بیش از 4000هزار تماس از نقاط مختلف گیلان پیرامون قطعی آب منطقه خود گزارش کردند. شاید عجیب به نظر برسد در سرزمینی در مجاورت دریای خزر و احاطه شده در ابر و مه و باران و بهره مندی از رودخانه و تالاب های بزرگ و استانی که رکوردهای بارش باران در دنیا را به خود اختصاص داده است، بانگ خشکسالی و کم آبی را در حوالی خود احساس کند. پیش از آغاز سال جدید سازمان آب منطقه ای گیلان هشدار داده بود که باتوجه به خشکسالی و روند نزولی سرانه آب قابل دسترس در استان گیلان چنانچه برنامه ریزی های مناسب برای مهار، بهره برداری و مدیریت بهینه آب زراعی صورت نپذیرد، بروز تنش های آبی در استان در ادامه به اوج خود خواهد رسید. شرایط منابع آبی ایران به قدری بحرانی شده که کارشناسان آن را در نیم قرن اخیر بی سابقه می دانند. این در حالی است که حتی با وجود کاهش پنجاه درصدی بارش باران در میانگین کشور و هر چند که گیلان در کنار آذربایجان شرقی ، غربی ، مازندران، اردبیل ،کردستان و گلستان اوضاع نسبتا بهتری دارد اما با کمی بالا گرفتن مصرف آب از سوی مشترکین شبکه های آبی از مدار خارج می شود و این شرایط نشان از آن است که وضعیت به شکل مطلوبی پیش نخواهد رفت. بنا به ارزیابی عوامل دخیل در افت و قطعی آب در گیلان، موضوعی که بیش از همه برجسته است بحث هدر رفتن آب است. آن هم نه هدر رفتن ناشی از باز گذاشتن آب هنگام مسواک یا موارد این چنینی، بلکه نتیجه هدر رفتن بی رویه آب در بخش کشاورزی است. گیلان با دارا بودن 238 هزار هکتار اراضی شالیزاری، بزرگترین تولیدکننده برنج در کشور است. زمین هایی که بنابر آمارهای موجود بیش از 63درصد آب موجود در استان را مصرف می کنند. سرانه آب قابل دسترسی در گیلان که تا سال 1335 به رقم نزدیک به 7هزار متر مکعب می رسید و اکنون پس از 62 سال به رقمی کمتر از 2700 متر مکعب کاهش داشته است که حتی در مقایسه با سال گزارش سیر نزولی آن نگران کننده است. کاش آمارها به همین حد محدود می شد اما نکته جالب تر آنجایی است که نیمی از آب مورد استفاده کشاورزان هم هدر می رود و استفاده موثری از آن نمی شود. معضل فعلی بی توجهی کشاورزان نسبت به این حجم از هدر رفتن منابع آبی است و این زحمتکشان تمایلی به انجام مراحل کاشت اصولی و الگویی ندارند و آن کاری را انجام می دهند که مختص منافع خودشان باشد. که تا حدودی هم باید حق را به آنان داد و شرایط به نحوی پیش رفته که عذاب آورشدن فعالیت کشاورزی، ریسک پذیری درباره قیمت، آب و هوا و در مضیقه قرار گرفتن فعالان این حوزه موجب شده تا نسبت به سایر پیامدهای غیراصولی انجام فعالیت کشاورزی بی تفاوت باشند. امید می رود دستگاه های مسئول نسبت به این معضل چاره اندیشی کنند و بعنوان نمونه با طرح های تشویقی و تنبیهی برای کشاورزان، آنان را از بحران پیشرو آگاه کرده تا شاهد اضمحلال منابع آبی نباشیم.