نگاه ایران/مریم صابری: تالاب عینک برای کسی ناشناخته نیست البته عنوان بزرگ ترین تالاب شهری و پتانسیل بالای آن برای گردشگری سبب این شهرت نشده است. گونه گیاهی به نام سنبل آبی و یا همان اهریمن سبز سبب شد تا مَثَل «عدو شود سبب خیر» در اینجا مصداق پیدا کند و آوازه تالاب تا سطح ملی هم مطرح شود. آغازی برای یک احیا سازمان های مردم نهاد و شهرداری رشت وارد میدان شدند تا این تالاب را ازاین گونه مهاجم پاک سازی کنند. در هفته ملی محیط زیست  سال 95  کمپینی با شعار «برای نجات تالاب عینک کمک کنیم» در مجموعه کمپینگ تالاب عینک برگزار شد. شهرداری رشت و سازمان های مردم نهاد میزبان برنامه ای بودند که تلاش داشت تا توجه مردم محلی امیر مرادی مدیر پدافند غیرعامل استان گیلان را نسبت به تالاب جلب کند. موسسه سرزمین ایده آل ما و موسسه  سبزکاران و شهرداری منطقه 4 تا پایان خرداد توانستند سه هکتار تالاب را پاک سازی کنند . حمایت رسانه ها در نشان دادن تلاش بی دریغ این سه گروه و هل من ناصرینصرنی خوانی شان سبب شد تا پدافند غیرعامل استان با پی بردن به احتمال ایجاد آلودگی در دیگر منابع آب شیرین وارد عمل شود و دیگر دستگاه ها را به کمک فرابخواند. روز شلوغ باغ تیمسار 4 مرداد 95 تالاب عینک و باغ تیمسار شلوغ ترین روز خودش را پشت سر گذاشت. ده ها خبرنگار و عکاس به همراه نیروهای سازمان آتش نشانی، اداره شیلات رشت، سازمان حفاظت محیط زیست و دهیاری پیر بازار ، سازمان زندان ها و فرماندار رشت در کنار سازمان های مردم نهاد و شهرداری و شورای شهر حضور داشتند تا همان واژه غریب «همکاری بین بخشی» در این تالاب رخ دهد اما درعین حال کسی حضور و کمک آب منطقه ای که طبق قانون مالک تالاب عینک شناخته می شود را احساس نمی کرد. هرچند بعداً گفته شد که تجهیزاتی مانند بیل مکانیکی این شرکت به محل تالاب عینک ارسال شده است. بالاخره به کمک این دستگاه ها در تاریخ 28 مرداد اعلام شد که تالاب عینک در یک کار جمعی و با مشارکت حدود هزار نفر ، ۲۸ نهاد و شش سمن انجام داده و در این عملیات، هشت هزار و ۲۰۰تن گیاه مهاجم سنبل آبی را از ۱۱ هکتار پهنه آبی تالاب پاک سازی شده است. کاری که به دلیل مشارکت سازمان های مردم نهاد و دستگاه های اداری بارها مورد تمجید مقامات عالی استان و کشور قرار گرفت. بعدازاین کار بسیاری امید آن داشتند تا کار سرمایه گذاری و اجرای طرح های تفریحی و گردشگری مانند پل چوبی با سرعت بیشتری پیش برود. حکایت همچنان باقی است اما به نظر می رسد که دعوای اداری  شهرداری و شرکت آب منطقه ای گیلان وارد مرحله جدیدی شده بود. بازدید اعضای گروه بهداشت و محیط زیست شورای شهر رشت به همراه  خبرنگاران در 29 دی ماه 95 بخش دیگری از مشکلات پنهان تالاب عینک را مشخص کرد. بخشی که در امتداد پارک دانشجو و به صورت یک زائده در بین ساختمان های مسکونی شهرک حمیدیان قرار دارد و زندگی در این قسمت از تالاب در میان فاضلاب خانگی، زباله، نخاله ساختمانی، آزولا و حتی سنبل آبی ازدست رفته دیده می شد. در این میان بسیاری از انتقادها متوجه شرکت آب منطقه ای  گیلان شد که از طرف دولت خود را مالک این پهنه آبی می داند. منتقدان می گویند مالک مسئولیت های خودش را در قبال این پهنه فراموش کرده است و تنها ادعای مالکیت به تنهایی نمی تواند ضامن بقا و بهبود وضعیت آن شود. برخی نیز در میان دعواهای بین سازمانی  فرصت را مناسب دیده بودند و در نزدیک ترین فاصله ممکن دست به نشانه گذاری و سنگ چین کردن محوطه موردنظر خود به عنوان ملک شخصی کرده بودند که البته جز تصرف حریم تالاب نمی توان نام دیگری بر آن گذاشت. آنچه مشخص بود ای منطقه نیاز داشت تا مشکلات فاضلاب منطقه حل، نخاله ساختمانی جمع آوری و با تصرف حرایم برخورد و سنبل آبی جمع آوری شود. شناوری که فقط یک ساعت کارکرد در 8 آبان 96 نیز خبر خوشحال کننده ای اعلام شد. خبر این بود که از اولین پروژه ملی طراحی و ساخت شناور جمع آوری گیاه مهاجم سنبل آبی و آز ولا ساخته شده توسط جمعی از نخبگان دانشگاه گیلان با حضور مدیران ارشد استانی در تالاب عینک رشت رونمایی شد . اما پیگیری های بعدی ما نشان می دهد کار این شناور در همان یک ساعت بوده و بعد به علت خرابی دستگاه کاری انجام نداده است. شهردار رشت به دنبال سند مالکیت مسعود نصرتی شهردار جدید رشت نیز وقتی اولین برنامه های خود را برای شهر اعلام کرد مشخص شد که او هم به اهمیت بالای این تالاب شهری پی برده است. نصرتی  در سومین نامه خود به رئیس سازمان برنامه وبودجه کشور بر ضرورت تبدیل شدن این تالاب به قطب گردشگری تقاضای صدور سند مالکیت برای شهرداری رشت و مساعدت های مالی برای آزادسازی حرایم  و محیط زیستی  برای جلوگیری از ورود فاضلاب خانگی را مطرح کرد. فاضلاب خانگی هم دست سنبل آبی اما یک نگرانی هم دراین بین به چشم می خورد. فاضلاب برخی از خانه های اطراف به سمت تالاب سرازیر شده است. این در حالی است که هرروز ماهیگیران بسیاری در کنار این تالاب دیده می شوند و از سوی دیگر گروه های قایق سواری نیز در این تالاب به تمرین می پردازند. باوجود تمام خطراتی که در مورد سنبل آبی بارها تکرار شده است این گیاه با پایشی که در محیط انجام می دهد باعث کاهش بو و آلودگی میکروبی آن بخش شده است. علاقه مندان محیط زیست و شهرداری بارها با توجه به مشکلات میکروبی موجود جمع آوری با دست را منتفی دانسته و اعتقاد دارند که یک بیل مکانیکی می تواند این محدوده یک هکتاری راهگشا باشد. درصورتی که مشکلات فاضلاب این محدوده حل نشود با جمع آوری سنبل آبی بوی بد آن بخش از تالاب  آزاردهنده خواهد بود. در چند ماه گذشته نیز متین عاشوری مدیر منطقه چهار شهرداری  تلاش کرد تا در محدوده این تالاب  اقدام مؤثری انجام دهد. در 29 شهریور امسال فاز دوم پارک به طول ۳۵۰ متر و مساحت ۲۵۰۰ متر  برای پیاده روی و دوچرخه سواری افتتاح شد که سبب شد تا با زیباسازی بخشی از محدوده استفاده از آن برای عموم مردم فراهم شود. در آخرین اقدامی مؤثر نیز در پنج شنبه 9 آذر با حضور عاشوری و خودکار رئیس اداره محیط زیست شهرستان رشت و با اخذ دستور قضایی از دادسرای عمومی و انقلاب اسلامی مرکز استان گیلان نسبت به خلع ید اراضی تصرف شده در حاشیه تالاب اقدام شد. اداره آب و فاضلاب آماده همکاری آن طور که از فعالیت ها مشخص است آب و فاضلاب مشکلی برای حل این مشکل ندارد. علیرضا غیاثی معاون مهندسی و توسعه شرکت آب و فاضلاب شهری استان گیلان در گفتگو با نگاه ایران درباره  اقدامات آب و فاضلاب در محدوده عینک توضیحاتی ارائه می دهد. او درباره جلوگیری از ورود فاضلاب به محدوده غربی تالاب عینک (مابین دخانیات و خیابان باقرالعلوم)  می گوید: برای این محدوده  خط انتقال در مجاورت تالاب و جاده تراز کوه به طول حدود 10 کیلومتر تکمیل و اتصال کلیه خطوط منتهی به تالاب ، به خط انتقال و تصفیه خانه فاضلاب رشت انجام شد. غیاثی ادامه  می دهد :  شبکه فاضلاب در محله باقرالعلوم و پشت دخانیات به طول حدود 10 کیلومتر و  تکمیل خطوط شبکه و نصب انشعابات فاضلاب خانگی جهت  انتقال فاضلاب این مناطق به خطوط اصلی و تصفیه خانه فاضلاب رشت توسط پیمانکار در حال انجام است. معاون مهندسی و توسعه آب و فاضلاب شهری در مورد محدوده شرقی نیز توضیحاتی دارد.  جهت جلوگیری از ورود فاضلاب به محدوده شرقی تالاب عینک نیز احداث شبکه جمع آوری محدوده حمیدیان به طول حدود 15 کیلومتر و  احداث خط انتقال فاضلاب به طول حدود 2 کیلومتر در طرف دیگر تالاب و حاشیه جاده رشت – فومن انجام شده است. اما بخش دیگر کار نیازمند  زمینی است که باید در اختیار اداره آب و فاضلاب قرار بگیرد. غیاثی با اشاره به لزوم طراحی ایستگاه پمپاژ جهت انتقال فاضلاب به تصفیه خانه فاضلاب توضیح می دهد: جهت انتقال فاضلاب از سمت جنوبی به سمت شمالی تالاب الزاماً می بایست ایستگاه پمپاژ احداث شود و به همین منظور زمین هایی در حاشیه جنوبی تالاب که عموماً در اختیار شهرداری هست مشخص و ما منتظر موافقت شهرداری هستیم. او ادامه می دهد: زمین موردنیاز جهت احداث ایستگاه پمپاژ موردنظر (PSV) حدود 1200 مترمربع بوده و با احداث این ایستگاه و توسعه شبکه حدود 180 لیتر بر ثانیه فاضلاب به تصفیه خانه فاضلاب منتقل خواهد شد . گمشده ای به نام مدیریت بین بخشی تالاب عینک شاید بیشتر از آزولا و فاضلاب از عدم مدیریت یکپارچه نیز ضربه می خورد. در این میان مدیریت بین بخشی اصلی ترین نیاز تالاب عینک است تا کسی علاقه و توجه علاقه مندان محیط زیست و حمایت تجهیزاتی اداره های دولتی را یک بار دیگر به یکدیگر گره بزند. مدیریت بین بخشی واژه جدیدی نیست اما لمس آن در پاس کاری های بین اداره ای گیلان کمتر لمس می شود. در شرایطی که همه از لزوم حضور سرمایه گذار در استان سخن می گویند و استاندار گیلان نیز همه مدیرانش را به فراهم کردن شرایط مناسب برای حضور سرمایه گذار الزام کرده باید دید آیا عینک تار رشت تمیز می شود؟