نگاه ایران/مریم صابری: نشست تخصصی آسیب شناسی کودک آزاری در ایران با همکاری دانشگاه گیلان٬ اداره کل بهزیستی٬ انجمن علمی جامعه شناسی ایران در دانشگاه گیلان صبح امروز در تالار حکمت دانشگاه گیلان برگزار شد. دکتر فردین علیخواه استاد گروه جامعه شناسی، دکتر رضا جعفری معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی گیلان٬ دکتر احمد آقایی معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم دادگستری گیلان و دکتر موسی کافی عضو هیات علمی روانشناسی متخصصانی بودند که برای بررسی این موضوع  و با نگاهی ویژه به پرونده آتنا اصلانی در نشست حضور پیدا کرده بودند. 75 درصد کودکان درخطر کودک آزاری فاطمه کریمی معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه گیلان در ابتدای این نشست گفت: حوزه های جامعه شناسی چند علیتی هستند و نشست های چند رشته ای را ایجاب می کند. او بابیان اینکه هر رفتار و عملی که جلوی رشد روانی جسمانی را بگیرد کودک آزاری محسوب می شود گفت: کودک آزاری  به صورت جسمانی، عاطفی ، جنسی و حتی لفظی رخ می دهد. او افزود:غفلت و بی توجهی والدین نیز می تواند نوعی کودک آزاری تلقی شود. معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه گیلان با اشاره به آمار تماس 13 هزار بار با اورژانس اجتماعی این آمار را نگران کننده توصیف کرد و گفت: ۷۵ درصد کودکان درخطر کودک آزاری هستند. کریمی ادامه داد: با همین اطلاعات کمی که به ما می رسد ما را غمگین می کند. معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه گیلان قوانین مربوط به کودک را ضعیف و یا نادیده گرفته شده عنوان کرد و گفت: مجلس باید قوانین حمایت از کودک را بازبینی کند. باید نهضتی در مجلس برپا شود و قوانین موردنیاز را تدوین کنند. آلودگی صوتی مدرنیته امکان شنیدن صدای آن ها را نمی دهد در ادامه برنامه دکتر رستمی عضو هیات علمی رشته حقوق و رئیس دانشکده علوم انسانی پشت تریبون قرار گرفت و این سوال را مطرح کرد که آیا فریاد کودکان تحت آزار به جایی می رسد؟ او سپس به روایتی در مورد سیره پیامبر اشاره کرد و گفت: ایشان دو رکعت آخر نماز را سریع به انجام رساند وقتی علت را جویا شدند فرمودند مگر صدای شیون طفل را نمی شنوید؟ او بابیان اینکه شاید صدای کودکان امروز از هرروزی بلندتر باشد گفت:آلودگی صوتی مدرنیته امکان شنیدن صدای آن ها را نمی دهد. این استاد رشته حقوق ادامه داد: لجام گسیختگی فضای مجازی عدم کنترل لازم والدین بر این فضا این شرایط را بغرنج تر کرده است. رستمی سپس به سن کودک در مراجع مختلف اشاره کند و گفت:  کودک در قانون کار ۱۵ سال، در قوانین بهزیستی ۱۲ سال، سن بلوغ شرعی ۹ و ۱۳ سال و در قوانین کیفری 18 سال در نظر گفته شده است. رفتارهای تکانشی و ضداجتماعی متجاوزان در ادامه کارشناسان  نشست در مورد علل کودک آزاری صحبت کردند. موسی کافی عضو هیات علمی روانشناسی دانشگاه گیلان ویژگی های شخصیتی افراد را در مورد این موضوع تاثیرگذار عنوان کرد و گفت: برخی از متجاوزان رفتارهای تکانشی دارند و نمی تواند جلوی تمایلات خودشان رو بگیرند. او افزود: برخی نیز ازلحاظ شخصیتی ضداجتماعی هستند و معمولاً قانون شکنی می کنند. این استاد روانشناسی دانشگاه توهین، تحقیر و فحاشی کردن را مصداق کودک آزاری عنوان کرد و افزود:غفلت از خوراک و پوشاک و آموزش کودک نیز جز مصادیق کودک آزاری محسوب می شود. او به کتک زدن اشاره کرد و گفت: احتمالاً پیامدهای کوتاه مدت خوبی داشته باشد اما عوارض بلندمدت منفی دارد. کافی همچنین به یکی از عقاید سنتی در مورد کودک اشاره کرد و گفت:برخی باور دارند که بچه ها جز اموالشان هستند و می توانند هرگونه دخل و تصرفی در آن داشته باشند. کودک آزاری جرم عمومی احمد آقایی معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم دادگستری گیلان در ادامه این نشست  کودک آزاری را یکی از شنیع ترین رفتار انسانی عنوان کرد و گفت: هیچ توازنی بین قربانی و بزهکار وجود ندارد و گاه توازن نباشد مظلومیت مطرح می شود و احساسات برانگیخته می شود. او افزود: هرگونه تعدی و تجاوز به روح ، جسم و کرامت و حیثت او اتفاق بیافتد کودک آزاری را در برمی گیرد. آقایی کودک آزاری  در تمامی مکاتب و مذاهب را یک پدیده زشت و قابل سرزنش عنوان کرد و گفت: اما امروزه به دلیل وجود تکنولوژی زیان ساز شده است. او با اشاره به کودک آزاردیده آرین گلشنی که  در سال ۶۷ بار اول رسانه ای شد گفت:این امر سبب شد نظام تقنینی  به این فکر بیافتد تا به حقوق کودکان توجه ویژه انجام دهد درنهایت در سال 83 قوانین مربوط به کودک مصوب شد و کودک آزاری جرم عمومی تلقی شد. او با اشاره به نقش بسیار کلیدی خانواده گفت: خانواده آشفته و مسئله دار مصون از تعرض نیستند. آقایی افزود:اگر در خانواده اعتیاد و درگیری و مشکلات مادی داشته باشند قطعاً با خروجی کودک آزاری روبرو شوند.   کودک آزاری هنوز بحران نشده است رضا جعفری معاونت اجتماعی اداره کل بهزیستی گیلان بابیان اینکه برخی مسائل مانند طلاق و اعتیاد از آسیب گذشتند و وارد بحران شدیم گفت: کودک آزاری هنوز بحران نشده اما اگر غفلت کنیم تبدیل به  بحران خواهد شد. او کودک آزاری را تمام افعالی عنوان کرد که  صحت، سلامتی و زیست کودک را تهدید می کند. جعفری بابیان اینکه ساختار خانواده در کشور ما در حال تغییر است گفت:حال جامعه ما خوش نیست. وضعیت بحرانی طلاق در گیلان جعفری بابیان اینکه ۷۰۰ هزار طلاق سال گذشته ثبت شده است گفت: ۸ هزار طلاق در گیلان به ثبت رسیده است. جعفری افزود: از هر چهار ازدواج یکی به طلاق می شود. معاونت اجتماعی  اداره کل بهزیستی گیلان همچنین به طلاق عاطفی اشاره کرد و گفت: در طلاق عاطفی فقط اسکلت خانواده پابرجاست است. جعفری ادامه داد: آمار خشونت خانگی در حال افزایش است. کودکانی که در خانواده شاهد مصرف مواد و خشونت هستند در معرض آسیب قرار می گیرند. او فقط  10درصد خشونت را بیرونی و 90 درصد خشونت ها را از طرف اعضای خانواده یا افراد نزدیک عنوان کرد.   گفتمانی برای کودکان وجود ندارد فردین علیخواه عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه گیلان هم دیگر سخنران این گردهمایی بود. این استاد جامعه شناسی، کودکی را مفهومی مدرن عنوان کرد. او بابیان اینکه اگر با مهندسی معکوس به عقب برگردیم عموماً جنسیت مهم است و جایی برای زن و کودک نیست و مردسالاری دیده می شود. علیخواه بابیان اینکه پدیده کودکی تازه متولد شده است گفت: درگذشته مرز کودکی و بزرگ سالی مشخص نبود. او سپس به برخی مصداق این جمله اشاره کرد: در جامعه سنتی  برای کودکان لباس کودکی دوخته نمی شد و همه لباس بزرگ سالان در سایز کودکان دوخته می شد، کودکان با بزرگ سالان زندگی و کار می کنند. این استاد دانشگاه بابیان اینکه در حال حاضر گفتمان زنان در جامعه وجود دارد و در موضوعاتی مانند ورزشگاه، دانشگاه و صحنه های اجتماعی حساسیت شکل گرفته است . علیخواه ادامه داد: اما در مورد کودکان هنوز این گفتمان وجود ندارد تا تجاوزی صورت نگیرد واکنشی به وجود نمی آید. او وضعیت فعلی کشور ما را آنومی  توصیف کرد و گفت:خوب و بد مشخص نیست و به هم آمیخته شده است. این استاد دانشگاه ادامه داد: شاید آن پدر و مادری که تخمه می گیرند و به همراه کودکشان به تماشای اعدام می روند حتماً برای  بچه خود کتاب داستان بخرند و جشن تولد بگیرند درواقع باارزش های متناقض روبرو هستیم. علیخواه به وجود خرده فرهنگ مختلف در کشور اشاره کرد و گفت: با مفهومی با عنوان «پدیده مرد» بچه را به دنیای بزرگ سالی می فرستند و او از کودکی به بزرگ سالی پرتاب می شود . در ادامه به طور ویژه پرونده آتنا اصلانی موردبررسی قرار گرفت. موسی کافی استاد روانشناسی در ادامه این نشست درباره قاتل آتنا گفت: بر طبق این پرونده اسماعیل جعفرزاده (قاتل آتنا) دچار رفتارهای تکانشی بود. او ادامه داد: در این فرد اختلال ضداجتماعی دیده شد و همچنین غفلت پدر و مادر نیز در آسیب دیدن این کودک نقش داشته است. برخی کودکانشان را ویترین جواهر می کنند آقایی نیز در ادامه گفت: در پرونده هایی مانند آتنا اصلانی در کنار پرونده کیفری پرونده شخصیت تشکیل شده و از مددکاران و روانشناسان و جامعه شناس کمک گفته می شود. در علت شناسی وضعیت فیزیولوژی یا زیستی فرد، روانشناسی رفتار، خلق تربیت و شخصیت  و همچنین ازنظر جامعه شناختی محیط زندگی او بررسی می شود. معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم دادگستری گیلان ادامه داد: هم جواری٬ سبک زندگی٬ فرصت ٬ جذاب بودن ٬ فراهم کردن بستر برای او در این حادثه تلخ نقش داشته است. او همچنین با انتقاد از برخی والدین در آویختن جواهر به کودکان گفت: برخی کودکان خودشان را ویترین جواهر می کنند آتنا نیز در روز حادثه ۶ النگو٬ گوشواره و انگشتر داشت. مسئولیت اجتماعی شهروندان در اطلاع رسانی جعفری معاونت  اجتماعی اداره کل بهزیستی نیز گفت: 23 درصد جامعه دچار انواع اختلالات روانی خفیف تا شدید هستند. او بابیان اینکه ۴۰ درصد منازل ما در حال تبدیل به آپارتمان است گفت: باید فکری برای ایجاد باید مجموعه ورزشی و تفریحی نیز انجام شود تا کودک حق بازی داشته باشد. جعفری همچنین  با اشاره به مسئولت والدین ادامه داد: می توان گفت که پدر آتنا هم به نوعی کودک آزاری کرد چون مراقبت لازم را از دخترش انجام نداد. او بابیان اینکه بچه ها دچار شرم و گناه می شوند و یا زبان اعتراض ندارند مسئولیت اجتماعی  همه شهروندان را در اطلاع دادن موضوع به اورژانس اجتماعی را یادآور شد. جعفری بابیان اینکه تا پایان برنامه ششم شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر باید اورژانس اجتماعی داشته باشند گفت: تاکنون  در ۱۴ شهرستان بالای پنجاه هزار نفر گیلان ۱۱ اورژانس راه افتاده است. او سپس با اشاره به برخی آمار گزارش ها رسیده از اورژانس گفت: تنها ۲.۷ چند روز بعد از آزار  اطلاع رسانی کرده اند درحالی که ۳۴ درصد بعد  از گذشت سه سال موضوع را با اورژانس اجتماعی اطلاع داده بودند.   گفتمان «یوزپلنگ» قوی تر از آتنا علیخواه جامعه شناس نشست همچنین در ادامه حقوق حیوانات را  قوی تر از حقوق کودکان عنوان کرد و گفت: گفتمان یوزپلنگ قوی تر از حمایت از آتناها است. او بابیان اینکه در حاشیه نشین ها این پدیده بیشتر دیده می شود اظهار کرد: بعد از نوشتن مطلبی در مورد پرونده آتنا 200 تن از شهروندان تجربه های تلخ آزار جنسی خود را برای من ارسال کرده بودند. این جامعه شناس اضافه کرد بعد از بررسی اولیه مشخص شد در مناطقی که  ازنظر اجتماعی و اقتصادی ضعیف تر هستند این پدیده مجال بروز بیشتری پیدا می کند. او سپس واکنش مردم به خانواده قاتل آتنا را تلخ توصیف کرد و گفت: گناه بچه و زن اسماعیل رنگرز چه بود؟ علیخواه با انتقاد از این امر که اعدام در وسط شهر را نسخه حل مشکلات اجتماعی می دانند گفت: این کار  یعنی خشونت بر روی خشونت است. او افزود: باید بحث شود که چه قوانین پیشگیرانه باید تصویب شود. این استاد دانشگاه ادامه داد: واکنش های شبکه مجازی گاهی سبب می شود که دستگاه قضایی به سرعت تصمیماتی بگیرد که ممکن است صحیح نباشد. تعرض جنسی به کودکان  از سوی نزدیکان در ادامه نشست بار دیگر فرصت به کافی رسید. او  با بیان اینکه اعدام راه حل نیست گفت: قاتل آتنا یک بار اقدام به تجاوز به کودک 11 ساله انجام داده بود که ناکام مانده بود اما درباره او  بازپروری انجام نشده بود. او بابیان اینکه باید به بچه ها جرات ورزی بدهیم گفت: تعرض جنسی از طرف اطرافیان نزدیک انجام می شود. کافی  ادامه داد: کودکان باید بتوانند در مورد مسائل جنسی صحبت کنند و این امر نباید جز ممنوعات باشد.متأسفانه دیده می شود که حتی  دانشجویان از برخی مسائل جنسی اطلاعی ندارند. او برای والدین توصیه داشت که حتی مادر و پدر نباید به اندام جنسی کودک دست بزنند و در حمام باید پوشیده شود. این استاد روانشناسی پیامدهای این تعرض را بسیار سخت توصیف کرد و گفت: استرس پسا آسیبی همیشه با آن ها همراه هست و  جامعه را برای خود جای ناامنی می دانند. او افزود: نوشتن و صحبت کردن در مورد این اتفاق سبب تسکین می شود. اجباری شدن تماشای یک فیلم آقایی نیز برای پیشگیری از  کودک آزاری گفت:باید بستر بزه دیدگی را کاهش دهیم و از افرادی که در معرض خطر هستند صیانت کنیم. او بابیان اینکه پدرش و مادر مراقبت نقش کلیدی دارند گفت: «هیس دخترها فریاد نمی زنند» فیلم آموزنده ای است که اگر قدرتی داشتم دیدن آن را برای تمام والدین اجباری می کردم. او افزود: وظیفه خودمان به عنوان پدر و مادر  را به عهده نهاد دیگر می گذاریم و از او نقش مضاعف می خواهیم. آقایی همچنین نقش رسانه ها را در آموزش یادآور شد و گفت: رسانه ها می توانند در شرایط فعلی بسیار تأثیرگذار باشند. نقش دانش افزایی رسانه جعفری نیز در آخرین بخش صحبت های خود بابیان اینکه باید به تغییر ساختار اجتماعی توجه کنیم هزینه ارتکاب جرم را افزایش دهیم. برای جلوگیری از تکرار کسی که آسیب زننده است باید موردتوجه قرار بگیرد. او خواستار حضور خودجوش سمن ها در این رابطه شد و گفت: تا زمانی که سرمایه اجتماعی در این مورد پررنگ نشود نمی توانیم حساسیت لازم را ایجاد کنیم. جعفری نیز به اهمیت نقش رسانه ها اشاره کرد و گفت: نقش رسانه باید دانش افزا باشد نه فقط سیاه نمایی. جعفری همچنین از پزشک، وکیل و پرستار و مشاغلی که در معرض اطلاعات کودک آزاری قرار می گیرند خواست تا وقتی مراجعه کننده کودک آسیب دیده داشتند  گزارش دهند در غیر این صورت مجرم محسوب می شوند. نیاز جامعه به آموزش «تجاوز نکردن» علیخواه نیز در بخش پایانی صحبت های خود گفت:مناطقی که با پراکنش جرم بیشتری روبرو هستند باید موردتوجه قرار گیرند. او دراین بین به آمار دیگری نیز اشاره کرد و گفت: به طور مثال در حال حاضر در استان گیلان با خودسوزی زنان روبرو هستیم. علیخواه از دانشجویان خود خواست تا در مورد موضوعاتی مانند اینکه چقدر از خطبه های نماز جمعه به موضوعاتی مانند کودک آزاری پرداخته می شود تحقیق کنند. این جامعه شناس  تاکید کرد برای این مسائل به همکاری بین بخشی  نیاز است. او بار دیگر تأکید کرد که تمام شهروندان احتیاج دارند که آموزش ببینند برای اینکه که حریم یکدیگر را حفظ کنند . علیخواه با اشاره به مصادیقی مانند حفظ حریم در رانندگی و رعایت حجاب گفت: باید آموزش تجاوز نکردن را نیز بیاموزیم.