نگاه ایران/فاطمه صابری: تراژدی؛بهترین واژه برای توصیف وضعیت بعضی از بازاریان و دستفروشان رشت در صبح پنجشنبه ۳۰ مهرماه بود. کسانی که ساعت ها تلاش کرده بودند صبح امروز در مرکز رشت تجمع اعتراضی برگزار کنند؛ اعتراض علیه اجرای طرح ترافیک و محدودیت استفاده از اتومبیل های شخصی از سوی شهردار در خیابان های مرکزی شهر. تراژدی زمانی مقابل چشمان بازاریان شکل گرفت که در ساعت ۱۰ صبح موعد تجمع معترضان در میدان شهرداری، از بلندگوهای پرقدرت مستقر در روبه روی ساختمان شهرداری از شهروندان درخواست برگزاری تجمع می شد اما تجمع «عاشوریان در اعتراض به یزید». تجمعی که مرد میکروفن به دست می گفت تجمع مشترک شهرداری و شورای شهر است و از شهروندان و بازاریان درخواست می کرد با پیوستن به آن ها سینه زنان و حسین گویان به سمت بقعه فاطمه اُخری (خواهر امام رشت) در خیابان مطهری حرکت کنند.   فضا هیجان زده می شود رجز، خشم، سکوت، شورگرفتن و بر سر و سینه کوبیدن، با صدای طبل و شیپور و سنج و فریادهای گاه و بیگاه در دو سوی میدان. یک طرف مجهز به بلندگو و طرف دیگر حنجره. اینجا میدان تعزیه یا جنگ نیست وضعیت خیابان های منتهی به میدان شهرداری رشت در صبح آخرین روز مهرماه است. مردی در میدان شهرداری پشت میکروفن با دعوت متناوب، حاضران در میدان را به پیروی از امام حسین دعوت می کند و در این سو رگ های گردن مردی سپید مو و چند نفر از بازاریان از صف آرایی عجیب بیرون زده است. صف آرایی که بعضی از منتقدان طرح ترافیک به عنوان یک مساله معمول شهری، تلاش می کنند با تاسی از مناسک محرم به جریان «حق و باطل» تبدیل کنند. سوال این است:شما برای برگزاری تجمع مجوز دارین؟ بازاری سپبد مو با اشاره به پرده های سیاه آویخته شده دور میدان شهرداری می گوید: مجوز؟ اربابمان حسین مگر با مجوز قیام کرد؟! ما هم مثل آقا امام حسین زیر بار ظلم و حرف زور نمی رویم! تجمع بدون مجوز است پاسخ سوال درباره مجوز یا عدم مجوز بازاریان رشت را اما نهادهای مسول می دهند. جلال الدین محمد شکریه نایب رییس اتاق اصناف ایران و رئیس اتاق اصناف استان گیلان و عیسی مهدوی فرماندار رشت در گفت و گو با نگاه ایران صراحتا مجوز داشتن این تجمع را رد کردند و گفتند که بازاریان درخواستی برای تجمع به این نهاد ها ارایه نکرده اند.   شهروندان علیه بازاریان این سوی پیاده رو هم تجمع چند نفره بازاریان با درگیری لفظی بین چند شهروند و چند بازاری و دستفروش به پایان می رسد. ماجرا از «منفعت طلب» خواندن بازاریان از سوی یک شهروند آغاز شد: «تا صنار، سه شاهی از درآمدشان کم شد دارند اعتراض می کنن.» این را زن جوان می گوید و مرد همراهش هم تایید می کند. آن ها در مقابل اعتراض چند بازاری خیابان شیک می گویند: مگر در تمام سال های گذشته که وضعیت اقتصادی مردم بسیار بد بود صدایی از بازار بلند شد؟ مرد میانسالی که لباس یک دست مشکی پوشیده و یکی از طلافروشان راسته زرگران است می گوید تا وقتی مردم و بازاریان با هم یک دل نباشند وضعیت اقتصادی کشور تغییر نمی کند. او توضیح می دهد که طی دو روز گذشته درآمدش کم شده است. پسر جوانی وارد بحث شده و می گوید «حاجی با خودت چند چندی؟!» تا بوده همیشه محرم و صفر مردم کمتر از همیشه طلا می خریدند و این خیابان ها هم همیشه این وقت سال ساعت ها برای حضور هیاتهای عزاداری تعطیل می شد. حالا شما در حال اعتراض به چه چیزی هستید را نمی دانم. مرد طلافروش اما دست بردار نیست و می گوید که وضعیت برای همه صنوف راسته بازار در دو روز گذشته بد بوده است. زن سالمند رشتی هم که مشغول برانداز کردن کفش های یک دستفروش است می گوید مگر بازاریان یک بار به خاطر منفعت مردم قدمی برداشتند که حالا انتظار داشته باشند مردم پشت آن ها در بیایند؟ مثال او افزایش قیمت های ساعتی در سال های بعد ۸۸ تا ۹۲ بود که به ادعای این شهروند، بازاریان از آن وضعیت استقبال می کردند. این حرف او با اعتراض یک بازاری مواجه می شود که معتقد است در تمام آن سال ها بازاریان هم مانند مردم در حال ضرر و زیان بودند. اما جوان دیگری می گوید حاج آقا می دانید کمر چند نفر زیر بار آن افزایش قیمت ها شکست؟ چند خانواده از هم پاشید؟ چند نفر خودکشی کردند و بیشمار افراد گرسنه سر بالین گذاشتند؟ چرا یک نفر از شما ها در رشت اطلاعیه تجمع نداد؟   دامنه اختلافات شورا و شهرداری تا کف خیابان هم کلام شدن با بعضی از مدیران و بازاریان نشان می دهد که رد پای منتقدان شهردار در شورا در اعتراض به طرح ترافیک و پیاده راه سازی تا کف خیابان هم کشیده شده است. رد پای عضو یا اعضای مخالف شهردار که به گفته یکی از موافقان طرح پیاده راه سازی این روز ها عملکردی مانند «رونالدینیو» فوتبالیست برزیلی دارد؛ فوتبالیستی که برای فریب بازیکنان حریف سمت چپ را نگاه می کرد و به سمت راست پاس می داد. حالا افرادی که حاضر به ذکر نامشان نیستند می گویند حکایت بعضی از اعضای شورای شهر رشت حکایت این فوتبالیست بازنشسته است که در پشت پرده بازاریان را تحریک می کنند اما خود را مشغول عزاداری ماه محرم نشان می دهند. مخالفینی که به گفته یکی از بازاریان، شهردار را به دلیل عدم ساماندهی دستفروشان مواخذه کردند اما حالا از آن ها درخواست همراهی با بازاریان برای احقاق حق می کنند. همچنین در این ارتباط از حمایت تلویحی یکی از نمایندگان اصولگرای رشت در مجلس با اعتراض بازاریان هم سخن در میان است.   شک و دو دستگی ایجاد می شود بازدید میدانی از خیابان های رشت قبل از ساعت ۱۰ رشت نشان می داد که در خیابان سعدی تقریبا همه به طور عادی مغازه های خود را باز کرده و مشغول خرید و فروش بودند. خیابان امام خمینی و شریعتی اما ملتهب به نظر می رسید. جایی که بعضی از بازاریان قدیمی تلاش می کردند در گوشه ای از خیابان که سال ها در مالکیت خود می دیدند جمع شوند. فضای خاص حاکم بر اطراف میدان شهرداری اما اجازه شکل گیری تجمعی به جز سکوت را به بازاریان نمی داد. البته افرادی که در نزدیکی خیابان شیک و ابتدای شریعتی در چند قدمی کلانتری ۱۲ رشت تجمع کرده بودند به نسبت کسبه سه خیابان پرتراکم رشت کم تعداد بودند. شماری از این افراد از ابتدا در این بخش تجمع کردند و برخی دیگر هم بعد از دعوت تعدادی دیگر از هم صنفانشان راهی مکان مورد نظر شدند یعنی زمانی که یکی از فعالان بازار از آن ها می خواست «برای احقاق حق» همراه شان باشند، کرکره مغازه هایشان را پایین می کشیدند. در این بین تعدادی با سردمداران جریان همراه می شدند و به سمت ضلع جنوبی میدان شهرداری می رفتند و برخی هم داخل مغازه هایشان می ماندند. اما آن ها به خاطر حضور پرتعداد ماموران حاضر در خیابان نگران و خشمگین به نظر می رسیدند و برخی می گفتند نه دل خوشی از شهرداری دارند و نه دلشان با برگزاری تجمع اعتراضی است. اما ترجیح می دادند به دعوت و یا تشر «کرکره را پایین بیار» چند بازاری عمل کنند تا فردا متهم به خیانت و عدم همراهی برای احقاق حقوق صنفی نشوند. اعتمادشان که جلب می شد از ردپای بعضی از اعضای مخالف شهردار در شورا در شکل دهی اعتراض می گویند و اینکه افرادی مانند این گروه قربانی اختلاف شورا و شهرداری می شوند. طوفان در راه است خیابان های مرکزی رشت آرام شده است؛ سرو صداهای گوش خراش به وضوح کم شده و بعضی ساعات روز می توان صدای گام های شهروندان را هم شنید. سکوت ایجاد شده از رهگذر اجرای طرح ترافیک شهرداری رشت فقط با صدای هیات های عزاداری محرم شکسته نمی شود. نگاه بعضی از فروشندگان سه خیابان سعدی، شریعتی و امام خمینی اما فریاد است. فریاد به خطر افتادن منافع اقتصادی. آنهم کجا؟ بازار مرکزی شهر. برای بازاریانی که گاه ۷۰ سال است رشت را همین گونه دیده و نمی خواهند ظاهر دیگری حتی برایش تصور کنند. در میان این سکوت و صدای خاموش اعتراض ها و در غیاب بوق و دود ترافیک از روز چهارشنبه برگه هایی در بازار توزیع و به در و دیوار قسمت های مختلف چسبانده شده بود. در تراکت ها از بازاریان درخواست شده بود ساعت ۱۰ صبح روز پنجشنبه ۳۰ مهر ماه درتجمع اعتراضی میدان شهرداری حضور داشته باشند. این برگه های سفید، امضا نداشت و هیچ یک از تشکل های مربوط به بازار و اتاق اصناف هم مسوولیت آن را نمی پذیرد. التهاب و حاشیه از ۲۶ مهرماه آغاز شد هنگامی که محمدعلی ثابت قدم شهردار رشت دستور اجرای طرحی موسوم به ترافیک را صادر کرد. براساس این تصمیم شهرداری و پلیس راهنمایی و رانندگی، هیچ خودروی شخصی بدون کارت تردد اجازه ورود به میدان شهرداری را ندارد. طبق تصمیم شهرداری و پلیس راهنمایی و رانندگی از ساعت 6:30 صبح الی ۲۲ شب ورود خودروهای شخصی به خیابان های شریعتی، امام خمینی (از سه راه حاجی آباد) و سعدی (از سه راه معلم) ممنوع است و در صورت تردد خودرو ها توسط دوربین های هوشمند مرکز ترافیک جریمه می شدند. هدف شهرداری ایجاد پیاده راه در سه خیابان برشمرده مانند خیابان علم الهدی رشت است.   منتقدان طرح ترافیک چه می گویند نشستن پای صحبت بازاریان طی سه روز گذشته نشان می دهد که تعداد قابل توجهی از آن ها منتقد شرایط ایجاد شده هستند. با کمی صحبت روشن می شود که بسیاری شان یا از طرح شهردار بی خبرند یا خبرهای منتشر شده را چندان جدی نمی گرفتند. آن ها از کساد شدن کسب و کارشان می گویند و اینکه با وضعیت ایجاد شده ورشکسته می شوند. چون امکان حضور خودرو در خیابان های مرکزی شهر وجود ندارد. موضوعی که بازاریان معتقدند مانع حضور بسیاری از شهروندان برای خرید در بازار بزرگ رشت می شود. رئیس اتاق اصناف استان گیلان: باید منصفانه مسایل را مشاهده کرد حرف هایی که جلال الدین محمد شکریه نایب رییس اتاق اصناف ایران و رئیس اتاق اصناف استان گیلان در گفت و گو با نگاه ایران تایید می کند. شکریه می گوید با کلیت طرح تغییر و تحول شهر موافق است اما شهرداری باید با دقت بیشتری این طرح را آغاز می کرد تا حواشی پیرامون آن کمتر می شد. رئیس اتاق اصناف استان گیلان با ذکر این نکته که تعداد قابل توجهی از بازاریان سه خیابان در مغازه های اجاره ای به کسب درآمد مشغول هستند به نگاه ایران توضیح داد: با گذشت دو روز از اجرای طرح طبق گزارش هایی که به او رسیده درآمد بازاریان با کاهش مواجه شده است. شکریه در عین حال تاکید کرد که فعالان اقتصادی بازار دارای نهادهای مدنی مانند اتحادیه صنفی، اتاق اصناف، هیات نمایندگان استان و اتاق اصناف ایران هستند که هر کدام از این ها می توانستند قبل از اجرای طرح با مجری طرح نشست های کار شناسی داشته باشند. رئیس اتاق اصناف استان گیلان با ذکر این نکته که باید منصفانه مسایل را مشاهده کرد گفت معمولا در سال های گذشته و در روزهای محرم در ساعاتی از شبانه روز شاهد بسته شدن این دو خیابان و انتقال ترافیک به خیابان های اطراف بودیم و در حال حاضر هم این شرایط وجود دارد. اما برای استفاده کمتر شهروندان از اتومبیل های شخصی باید فرهنگ سازی صورت بگیرد و برای توجیه شهروندان در مراحل اول طرح باید اجازه رفت و آمد به تاکسی ها و اتوبوس ها به این خیابان ها داده شود. شکریه با ذکر این نکته که هنوز درباره اهداف اجرای طرح پیاده راه به طور کامل توجیه نیست ادامه داد آنچه به عنوان یک فعال اقتصادی می دانم این است که حداقل در کوتاه مدت منافع اقتصادی فعالان بازار رشت در این محدوده با خطر مواجه می شود و تبعات این تصمیم در دو روز اجرای طرح هم خود را نشان داده است. رئیس اتاق اصناف استان گیلان درباره واکنش های بازاریان به این طرح گفت که از سوی شهرداری افرادی می توانستند جلساتی را با بازاریان و یا نمایندگان آن ها و روسای اصناف برگزار کنند و درباره طرح با آن ها صحبت می کردند تا واکنش های منفی کمتر می شد در حالی که این اتفاق روی نداد. او  با ذکر این نکته که صداقت عملکرد بعضی از افراد با علامت سوال مواجه است به انتقاد از رویه بعضی از اعضای شورای شهر و افرادی از شهرداری پرداخت که به رای اکثریت وقعی نمی نهند و علی رغم تصمیم جمعی برای اجرای یک پروژه تلاش می کنند با ملتهب کردن فضا و لشکر کشی خیابانی به تسویه حساب شخصی می پردازند.   ایجاد رشت دوم شکریه که پنج دوره به عنوان نایب رئیس اول اتاق اصناف کشور در حال فعالیت است گفت که کاملا با ایجاد تغییر بویژه در قسمت های مرکزی شهر موافق است اما ابتدا باید با شهرک سازی در حاشیه، به نوعی شهر را به خارج از محدوده های پرتراکم فعلی منتقل کنیم یعنی «رشت دوم» را در حاشیه فعلی شهر ایجاد کنیم. به گفته او شهرداری می تواند با تملیک زمین های بیرون شهر و گذاشتن طرح های تشویقی شهر را به حاشیه منتقل کند. مثال او حوالی میدان رازی به سمت جیرده یا پل تالشان به سمت لاکان است. نایب رییس اتاق اصناف ایران با تاکید بر اینکه باید مسایل از این دست به دقت ریشه یابی شود گفت پیش از این در بسیاری از کوچه های رشت ۱۲ واحد مسکونی وجود داشته اما حالا هر واحد به یک مجتمع ۶ طبقه تقسیم شده و شهر در حال گسترش در ارتفاع است شرایطی که به گفته او شهر ظرفیت و کشش آن را ندارد.   اجرای طرح ترافیک در غیاب پارکینگ رئیس اتاق اصناف استان گیلان یکی از دلایل انتقادش به طرح را در نظر نگرفتن پارکینگ در حوالی اجرای طرح ترافیک اعلام کرد و گفت: بعد از اجرای طرح، ترافیک شدیدی به خیابان های حاجی آباد و مطهری و بلوار آیت الله احسانبخش منتقل شده است. به گفته شکریه حدود ۸۰ درصد پارکینگ های رشت در حوالی مرکز شهر قرار دارند که با اجرای این طرح عملا فاقد استفاده شده اند. او با ذکر این نکته که پارکینگ های دور از مسیر اجرای پیاده راه به کار شهروندان و افراد شاغلی که با اتومبیل های خود بر سر کار حاضر می شوند نمی آید اضافه کرد وقتی پیش از این برای دایر کردن هر شغلی در خیابان های اصلی شهر مجوز داده شده است حالا باید با تدبیر با موضوع برخورد کرد. شکریه با انتقاد از مجوز دادن برای حضور پزشکان در خیابان های اصلی رشت گفت: واقعا نمی دانم فلسفه فعالیت پزشکان در داخل شهر چیست در حالی که می توانستیم به پزشکان در حاشیه و کمربندی شهر مجوز بدهیم؛ در ساعات پایانی روز مناطقی مانند حاجی آباد و بخشی از چهاراه گلسار به دلیل وجود انبوه مراکز پزشکی که هیچ کدام هم الزامی برای داشتن پارکینگ نداشته اند از نظر ترافیکی اصطلاحا قفل می شوند. این فعال اقتصادی توضیح داد که این موضوع در رشت برای ده ها موسسه مالی و اعتباری و بانک ها و... هم صادق است. شکریه چاره کار را در کوتاه مدت برگزاری نشست از سوی مجریان طرح ترافیک با بازاریان، اجازه رفت و آمد به وسایل حمل و نقل عمومی به این خیابان ها و سرعت دادن به ساخت پارکینگ در نزدیکی مرکز شهر می داند.   زمانی برای از دست دادن وجود ندارد در این سو اما مدیران شهرداری معتقدند که فرصت زیادی برای انجام تغییر و تحول مناسب در رشت وجود ندارد و تا جایی که ممکن است درباره طرح اطلاع رسانی شده است. بر این اساس توضیح مدیران شهرداری به نگاه ایران در حال حاضر حدود ۲۵۰۰ جای پارک و نه لزوما پارکینگ در محدوده سه خیابانی که طرح در آن ها اجرا شده وجود دارد که به گفته آن ها تا زمانی که پارکینگ های جدید مد نظر شهرداری آماده شود می تواند جوابگوی شهروندان باشد. در همین ارتباط فرامرز جمشید پور معاون برنامه ریزی و حمل و نقل و ترافیک شهرداری رشت هم حضور چند سرمایه گذار برای ایجاد پارکینگ جدید در مسیر طرح ترافیک خبر داد. همچنین چشم امید شهرداری به رفت و آمد خودروهای رایگان در محدوده طرح ترافیک است. خودروهایی که منتقدان ترجیح می دهند آن ها را نادیده بگیرند و یادی از آن ها نکنند چون به نظرشان کم تعداد است. البته بسیاری از شهروندان هم که به هر دلیلی قادر به پیاده روی از میدان شهرداری تا دهنه حاجی آباد و میدان شهرداری تا دهنه تختی و میدان شهرداری تا معلم نیستند هم از وجود آن ها بی اطلاع هستند. «تو تو» و بازگشت آرامش به رشت عقربه های ساعت به ۱۱ نرسیده خیابان های رشت به وضعیت عادی خود بازگشت؛ مانند قبل مغازه داران کار خود را در سکوت آغاز کردند و بساط دستفروشان در پیاده رو پهن شد و کاغذهای توتوبازان پرتعداد بازار هم از جیبشان خارج شد و صاحبان موبایل و تبلت هم سایت های نتایج آنلاین را باز کردند تا نه درباره عاقبت طرح ترافیک شهردار رشت که درباره نتایج ۲۲ بازی امشب لیگ قهرمانان اروپا به نتیجه برسند. «فکر می کنی امشب پائوک و کراسنودار چند چند می شن؟» این سوال یکی از دستفروشان جوان از فردی همسن خود که بساطش کنار مغازه اش پهن شده، بود. جوان مغازه دار صدای مداحی «محمود کریمی» که از گوشی اش پخش می شد را کم کرد و با لحن شوخی گفت «بذار سایت ها رو یه چک بکنم رو هوا که نتنم نظر فادم.» اینکه این آرامش آتش زیر خاکستر است و تجمع شکل گرفته تب تند اعتراضات بود که به عرق نشست را باید در گذشت زمان جستجو کرد. جایی که مخالفان شهردار هنگام برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورا در گوشه و کنار شهر می توانند شهروندان و بازاریان را به مقابله با طرح بکشانند. فرضیه ای که از سوی یکی از بازاریان رشت رد می شود و به طنز می گوید: رشتی ها حال اعتراض ندارند؛ همین هم برای سرگرمی و هیجان بود!