نگاه ایران/ ایرج الیانی کارشناسی ارشد مدیریت نگاهی به مراحل توسعه تاریخی بسیاری از شهرهای کشورمان، ما را به این واقعیت رهنمون می سازد که هر چند توسعة شهری در آنها از نظر کمی با توسعة سطحی شهر و افزایش ساخت و سازها در کنار افزایش درآمدهای شهری همراه بوده، لیکن از نظر کیفیت محیطی، این توسعه با چالش های فراوانی همراه بوده است . به منظور درک بهتر موضوع کافی است به مسائلی نظیر کمبود آب ، آلودگی هوا ، کمبود فضاهای سبز همگانی و زشتیهای منظر و چشم اندازهای شهری و ناکارآمدی شبکه های حمل و نقل که هر از چند گاهی به شکل بحرانهای جدی در سطح شهرها مطرح می شود، و بسیاری دیگر از معضلات شهری موجود توجه نماییم . از جمله معضلات همیشگی شهرهای امروزی کشورمان،کمبود فضاهای تفریحی و گردشگری در آن است. امروزه، شهرهای بزرگ کشور ، با حد و اندازه های استاندارد در بهره برداری از مناطق تفریحی و گردشگری فاصله بسیار دارند و از این منظر، با کمبود و فقر شدیدی از منظر رفع نیاز های شهروندان دست به گریبانند. از دیگر سو، رشد و توسعه شهر نشینی در شهر های بزرگ کشور و ازدیاد فشار و استرس ناشی از آن و نیز آلودگی های ناشی از رشد صنعت، امروزه، ارزش و اهمیت عرصه های بکر و طبیعی خارج از شهرها را دو چندان نموده و هر کشوری با توجه به توان و سرمایه خود در بازپیرایی، توسعه و ساماندهی این مناطق، به منظور بهره برداری های تفریحی، تفرجی، گردشگری و اقتصادی، همت می گمارد. این مناطق خوش آب و هوا که خارج از سرو صدا و استرس های درون شهری واقعند، امروزه، با توجه به نیاز حیاتی انسان به تفریح و تفرج و پناه آوردن او به دامن طبیعت، دارای ارزشهای تبعی متعددی، غیر از ماهیت اصلی عملکردی خود شده اند، که ایجاد موقعیت های اقتصادی و اشتغالزا و نیز ایجاد زون های عملکردی جدید در حوزه آمایش سرزمین، از جمله آنهاست. هویت و ماهیت این مناطق با توجه به توانها و قابلیت های هر یک متفاوت و منحصر به فرد بوده و هر کدام با توجه به توان های خود، مورد استقبال قشرهای مختلف با سلائق مختلف واقع می شوند. گردشگری در جهان مدرن امروز و به ویژه در اقتصاد های مبتنی بر دانشKNOLEDGE BASED) ECONOMIES)  (نقش بسیار بارز و انکار ناپذیری در رشد و توسعه اقتصادی دارد . گردشگری در ابعاد وسیع و متنوع خود دارای ویژگی های بسیار مهم و قابل توجهی است . گردشگری به صورت مبنایی برای ایده پردازی ، تفریح و تفرج ، اشتغال زایی و کارآفرینی در آمده و در حالت مدرن تر به صورت شبکه ای  به هم پیوسته از زیرساختهای اقتصادی ، اجتماعی ، عمرانی و فرهنگی تبدیل شده است که در کنار هم به صورت همگرایی در هدف و به صورت یک بسته (PACKAGE) همگی در راستای اهداف از پیش تعیین شده توسعه ملی ایفای نقش می کنند. این در حالی است که کشور پهناور ایران، با دارا بودن جاذبه های گسترده فرهنگی، میراثی و طبیعی، جزء 10 کشور برتر جهان از نظر جاذبه های گردشگری محسوب گردیده و دارای توانهای بالقوه بسیاری در جهت توسعه صنعت توریسم، گردشگری و تفریح و تفرج در سطح ملی و بین المللی می باشد. طبیعت بکر و دست نخورده جای جای میهن عزیز و اسلامی مان، این ظرفیت ها و  قابلیت ها را دارد که به منشا ثروت زایی و اشتغال زایی بدل شود و در همین راستا، یکی از بهترین و جذاب ترین مناطق کشور، استان های شمالی کشور، به ویژه استان گیلان می باشد. استان گیلان با دارا بودن عرصه های بکر و طبیعی فراوان و نعمت فراوان خدادادی و آب و هوای منحصر به فرد در سطح کشور، و هم جواری با بحر خزر و نیز استقرار در جلگه های کوه پایه ای دامنه های شمالی البرز و نیز بهره مندی ا ز جنگل های طبیعی فراوان و نیز تنوع توپوگرافی و پوشش گیاهی در عمق جنگل های خود، از جمله بدیع و مفرح ترین مناطق گردشگری طبیعت در سطح کشور و حتی کشورهای هم جوار ایران بوده و  دارای قابلیت ها و سرمایه های فراوانی از این منظر می باشد. مراجعت سالیانه میلیون ها مسافر به این استان جهت بهره مندی از زیبایی های طبیعت و الطاف واسعه خداوند که در این استان به منصه ظهور رسیده، خود گویای جایگاه رفیع این استان در نظام گردشگری کشور و میزان توجه هم میهنان به این استان و قابلیت های آن است. از این منظر، توسعه و بهسازی فضاهای طبیعی و تاریخی استان و ایجاد فضاهای تفرحی و گردشگری به منظور  گذران اوقات فراغت مراجعان ، پاسخی دو سویه به مشکلات موجود خواهد بود، از یک سو با ایجاد زیر ساخت های لازم در بخش خدمات تفرحی، در پالایش و تعادل بخشی روحی- روانی افراد جامعه و مراجعان (که با توجه به مقیاس ملی طرح، از تمامی نقاط کشور و از ساکنان شهر های بزرگ می باشند) ،که از پایه های اساسی توسعه پایدارند، نقش داشته و از دیگر سو، بازخوردهای اقتصادی آن نصیب جمع و جامعه بهره بردار ( سرمایه گزاران و مردم محلی) خواهد شد و این همه ، فارغ از کاهش فشارهای کالبدی بر شهرهای بزرگ، ناشی از کمبود عرصه های باز و خالی در درون شهرها، جهت ایجاد فضاهای تفریحی- فراغتی و نیز حفظ و صیانت عملی از منابع طبیعی خدادادی می باشد. پاسخگویی مناسب به نیازهای جسمی، ذهنی و روحی انسان، از ضروریاتی است که می باید فضاهای عمومی در قالب عملکردهای متعدد و خاص دراین جهت سامان دهی گردند. فقدان یا ضعف عملکردهای اجتماعی دراین زمینه منجر به عدم تعالی بخشی در انسان شده و عواقب منفی آن متوجه جمع و جامعه خواهد گردید. رشد و توسعه زندگی شهری و افزایش میزان تقاضا برای مسکن و ساختمان باعث گردیده که ارزش کیفی محیطی با نادیده گرفتن و تخریب فضاهای با ارزش طبیعی و محیطی ، بویژه فضاهای سبز شهری همراه گردیده و عملاً فضاهای درون شهری بیشتر به عرصه تعاملات مالی و اقتصادی بدل گردند. بشر امروزه با درک اهمیت و جایگاه فضاها و عرصه های عمومی تفریح و تفرج در زندگی روزمره و انواع کارکردهای این فضاها در میان ساختار تجمع گاههای بشری، تلاش در جهت حفظ و احیاء و بهره برداری بهینه از منابع موجود را در دستور برنامه ریزی ها و سیاست های خود قرارداده است. ازسوی دیگر، عدم توجه به رویکرد اجتماعی- فرهنگی درطراحی اینگونه فضاها باعث شده که نقش توسعه ای آنها، جنبه فردی به خود گرفته و تعاملات اجتماعی را تضعیف نماید. امروزه، شهرهای بزرگ کشورمان با حد و اندازه های لازم در برخورداری از فضاهای اجتماعی، بویژه در زمینه فضاهای تفریحی- تفرجی فاصله بسیاردارند. از این رو، کمبود و نبود این فضاها، روحیات حاکم بر شهروندان را نامتعادل و الگوی رفتاری ناموزون به بارخواهد آورد. از دیگر وجوه بارز توسعه فضاهای تفریحی و تفرجی، تأثیرات اقتصادی آن بر جامعه بهره بردار و بهره گیر است. تأثیراتی که در زمینه ایجاد فرصتهای شغلی و نیز کسب درآمدهای ملی از طریق ایجاد مناطق تفریحی و گردشگری ملی و بین المللی حاصل می گردد، امروزه مورد توجه اکثر مدیران و مسئولان تصمیم گیر در کشورهای جهان واقع گردیده و از این رو، در دهه های اخیر با رشد و توسعه چشم گیر فضاهای گردشگری در اکثر کشورهای جهان مواجه بوده ایم. در همین راستا، مدیران و مسئولان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز، به منظور توسعه فرهنگ گردشگری و نیز ایجاد مناطق گردشگری و تفریحی مناسب در سطح کشور، ترتیبات و بسترهای مناسبی را فراهم آورده و در سال های اخیر، حمایت از این بخش به طور چشم گیری افزایش یافته است. این امر، ضمن بازخوردهای مثبتی که در حوزه های روانی- اجتماعی به همراه خواهد داشت، موجبات ایجاد بسترهای لازم در توسعه صنعت گردشگری و متعاقباً کسب درآمدهای ملی از طریق توسعه صنعت توریسم خصوصاً در بعد ملی و بین المللی را فراهم خواهد ساخت. ضرورت این امر از آن جا ناشی می شود که در حال حاضر، با کمبود بارزی در حوزه گردشگاه های بزرگ مقیاس ملی و بین المللی در سطح کشور مواجه بوده و لزوم توسعه این بخش، امری انکار ناپذیر و ضروری می نماید. از دیگر سو، ایجاد فضاهای تفریحی و تفرجی در عرصه های درون شهری، با توجه به کمبود فضاهای مناسب بکر و خالی درسطوح درون شهری،  و نیز مشکلاتی همچون ترافیک وآلودگی های ناشی از ایجاد مسافرتهای درون شهری، امروزه، با مشکلات زیادی روبروست. لذا سیاست ایجاد فضاهای گردشگری و تفریحی- تفرجی در مناطق حاشیه ای شهرها و در مناطق خوش آب و هوای مستقر در دامن طبیعت، با استقبال بیشتری مواجه است. آن چه درسال های اخیر شاهد آن هستیم، اقبال زیاد ساکنان شهرهای بزرگ کشور ، به مسافرتهای برون شهری و روی آوردن به فضاهای تفرجی- تفریحی خارج شهرهاست. این در حالی است که فضاهای تفریحی- فراغتی درون شهری با چنین استقبالی مواجه نیست، چرا که شهروندان بیش از هر چیز قصد خروج از شهر را دارند. نکته قابل توجه در این خصوص، تنوع اقلیمی و غنای محیط طبیعی کشور پهناور ایران است. این قابلیت، پتانسیل های بالقوه فراوانی را در جهت توسعه اکوتوریسم و طبیعت گردی برای کشورمان رقم زده است که با توجه به اقبال گسترده مردم، می تواند زیربنای توسعه ای همه جانبه را فراهم سازد که در صورت مدیریت صحیح منابع و سرمایه، بازخوردهای مثبت آن نصیب جمع و جامعه ایران خواهد شد. در این راستا ، فضاهای سبز و فضاهای تفریحی– تفرجی طبیعی برون شهری ، که در عرصه تعاملات انسان و طبیعت و نیز انسان با انسان، خارج از چارچوب های ساختاری نظام  مالی- اقتصادی شهرهای بزرگ استقرار یافته اند ، بیشتر مورد توجه است. این در حالی است که سیاست های کلان کشوری، بر اساس طرح های آمایشی ملی،  ایفای نقش های تفریحی و اکوتوریستی را بر عهده اراضی شمالی کشور و استان های گیلان و مازندران نهاده و از این رو، بسیاری از کلان پتانسیل های بالقوه واقع در این خطه می بایست به سمت سیاست های کلان مصوب و کارکردهای ایفاء کننده نقش های تفریحی- فراغتی و اکوتوریستی سوق یابند. این در حالیست که موقعیت استراتژیک استان گیلان و پتانسیل های بالای آن در جذب گردشگر،  باعث گردیده است که این استان به رغم سطح پایین سرمایه گذاری ها و کمبود برنامه های توسعه گردشگری در سطح استان، هرساله پذیرای مراجعان و گردشگران متعدد از نقاط مختلف کشور و حتی سایر کشورها باشد. بدیهی است که در صورت برنامه ریزی و طراحی مناسب، مسلماً در راستای تقویت نقش تفریحی- فراغتی و اکوتوریستی تعریف شده برای استان، با بهره گیری از مزیت های موجود ، خواهد توانست در مقیاس های ملی، منطقه ای و بین المللی، به ایفاء نقش بپردازد. مجموعه عوامل مورد اشاره فوق، شرایطی را به وجود آورده اند که تضمین کننده توفیق کارکردی و اقبال گسترده هم میهنان از فضاهای تفریحی، فراغتی و گردشگری خواهد بود.  این امر مؤید این مطلب است که بی شک، هر گونه سرمایه گذاری در این حوزه، علاوه بر پاسخگویی به بخش عظیمی از نیازهای فضایی استان، با بازخوردهای اقتصادی مثبتی، در وهله اول برای استان گیلان از منظر ایجاد اشتغال و فرصت های درآمدزا برای ساکنان و در ادامه برای سرمایه گذاران همراه خواهد بود.   نگاه ایران: انتشار اخبار و یادداشت های دریافتی به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت انجام رسالت مطبوعاتی و احترام به مخاطبان منتشر می شود.